2 Batalion Celny

2 Batalion Celny

Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1922
Tradycje
Rodowód	6/I batalion wartowniczy
Kontynuacja	2 batalion SG
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Czesław Łabuć
Organizacja
Dyslokacja	Szczuczyn (do XII 1921)[1] Raków (I–VII 1922)[1] Świerżeń Nowy (od VIII 1922)[1]
Formacja	Bataliony Celne
Podległość	Główna Komenda Batalionów Celnych 1 Brygada Celna Ministerstwo Skarbu

Szkic 2 batalionu celnego Szczuczyn

2 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

Geneza

W dniu 4 listopada 1920 roku 6 pułk Strzelców Granicznych został zluzowany przez bataliony wartownicze nr 8/VI i 1/VI (?). W drugiej dekadzie tego miesiąca bataliony osiągnęły nakazane im rejony i przejęły przeznaczone im odcinki graniczne^[2].

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 roku w miejsce batalionów wartowniczych i batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne^[3].

Formowanie i zmiany organizacyjne

2 batalion celny powstał na terenie Okręgu Generalnego „Warszawa”, na bazie 6/I batalionu wartowniczego^[3]. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych^[4]. Podlegał Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a pod względem politycznym Ministrowi Spraw Wewnętrznych^[5].

Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej^[6].

Według stanu z maja 1921, batalion ochraniał odcinek granicy od rzeki Pisy do rejonu wsi Lipówka. Jego północno-wschodni skraj obsadzała stacjonująca w Reszkach 3 kompania ppor. Dwornickiego^[7].

W sierpniu 1921 roku 21 batalion celny został zluzowany przez Straż Celną i niedługo potem rozformowany. Jego 4 kompania celna została podporządkowana 2 batalionowi celnemu^[8].

We wrześniu 1921 odcinek od Lipówki do Wilkowa został przekazany do ochrony 43 batalionowi celnemu^[7].

W listopadzie 1921 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne^[9]. 2 batalion celny wejść miał w struktury 1 Brygady Celnej^[10]. Nocą z 5 na 6 grudnia 1921 2 batalion celny został zluzowany przez Straż Celną i po uzupełnieniu przesunięty na granicę wschodnią^[7][11].

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”^[5]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną^[12]. 2 batalion celny przemianowany został na 2 batalion Straży Granicznej.

Służba celna

Odcinek batalionowy podzielony był na trzy lub cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień^[13]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście^[14].

Sąsiednie bataliony

⇔ 1 batalion celny w Chorzelach – VI 1921^[15]

Kadra batalionu

Dowódcy batalionu

Struktura organizacyjna

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Artur Ochał: Na litewskiej rubieży. Brygada KOP Grodno (1929-1939). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017. ISBN 978-83-8098-148-5.
• TeresaT. Prengel-Boczkowska TeresaT., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009 .
• Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Zarządzenia Głównej Komendy Baonów Celnych dotyczące przejęcia odcinka granicy 21 baonu celnego przez Straż Celną . → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.