2 Dywizja Grenadierów Pancernych

2 Dywizja Grenadierów Pancernych
Ilustracja
Odznaka rozpoznawcza dywizji
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

16 kwietnia 1943

Rozformowanie

1944

Tradycje
Rodowód

1 Samodzielna Brygada Strzelców
1 Dywizja Grenadierów (kadrowa)

Kontynuacja

Dywizja Grenadierów Pancernych
4 Dywizja Piechoty

Dowódcy
Pierwszy

gen. bryg. Bronisław Duch

Ostatni

płk dypl. Kazimierz Glabisz

Organizacja
Dyslokacja

Alloa

Rodzaj wojsk

Broń pancerna

Podległość

I Korpus Polski (PSZ)

2 Dywizja Grenadierów Pancernych (kadrowa) – skadrowana wielka jednostka pancerna Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Formowanie i przekształcenia

15 kwietnia 1943 roku generał Bronisław Duch podpisał ostatni rozkaz dzienny jako dowódca brygady. Stwierdził w nim, że „rozkaz Naczelnego Wodza L.dz. 370/Tjn.Org.43 i dowódcy I Korpusu Nr 31 z 13 kwietnia 1943 roku o przemianowaniu 1. Samodzielnej Brygady Strzelców na 1. Dywizję Grenadierów wprowadzam w życie z dniem 16 kwietnia 1943 roku. Zarządzenia szczegółowe będę wydane oddzielnie”. 20 kwietnia 1943 roku generał Duch podpisał rozkaz dzienny Nr 1 Dowództwa 1 Dywizji Grenadierów[1].

Minister Obrony Narodowej rozkazem L. 7540/O.I.43 z 7 czerwca 1943 roku zatwierdził w 1 Dywizji Grenadierów jako oddziały gospodarcze w rozumieniu przepisów OG następujące jednostki: 2 baon strzelców, 3 baon strzelców, 1 pułk artylerii lekkiej, 1 Oddział Rozpoznawczy i 1 kompanię zaopatrywania[2].

17 października 1943 roku odbył się obiad pożegnalny dla żołnierzy 1 Dywizji Grenadierów odchodzących do 1 Dywizji Pancernej. Z dniem 23 października 1943 roku przeniesionych zostało 462 szeregowych[3].

Naczelny Wódz rozkazem L.dz. 1210/Tjn.Org.43 z 21 września 1943 roku przemianował dotychczasową 1 Dywizję Grenadierów (Kadrową) na 2 Dywizję Grenadierów Pancernych (Kadrową). W związku z powyższym dowódca dywizji polecił „z dniem 25 października 1943 roku w korespondencji zewnętrznej jak i wewnętrznej używać zamiast: «1 Dyw. Gren.» – «2 Dyw. Gren. Panc. (Kadrowa)»”[4].

18 listopada 1943 roku płk dypl. Zenon Wzacny, w zastępstwie dowódcy dywizji, stwierdził w rozkazie dziennym nr 63, że od tego dnia obowiązują nowe nazwy oddziałów określone w rozkazie Naczelnego Wodza L.dz. 1210/Tjn.Org.43 z 21 września 1943 roku:

W grudniu 1943 roku dywizja została zreorganizowana. 1 grudnia liczyła 389 oficerów oraz 1954 podoficerów i szeregowców. W kwietniu 1944 Naczelny Wódz rozkazem nr 550 zadecydował o dalszej redukcji dywizji i przekazaniu wszystkich zdolnych do służby liniowej szeregowych do 1 Dywizji Pancernej. Artyleria dywizyjna zmniejszona została do jednego pułku o składzie mieszanym (dowództwo 3 pamot., I/3 pamot., I/2 pappanc. i I/2 paplot. lek.). Rozformowane zostały: 16 Kompania Warsztatowa i 2 Kompania Zaopatrywania oraz jedna z dwóch kompanii warsztatowych. Do Centrum Wyszkolenia Saperów włączone zostały obie kompanie saperów, natomiast do Centrum Wyszkolenia Łączności - 4 Kompania Łączności. 1 Kompania Sanitarna przeformowana została w Ośrodek Zapasowy Służby Zdrowia. W skład dywizji włączone zostały: 1 Sąd Polowy i Pluton Opieki nad Żołnierzem.

20 maja 1944, na prośbę gen. Ducha, Naczelny Wódz zmienił nazwę jednostki na Dywizję Grenadierów Pancernych (kadrową). 5 lutego 1945 dywizja przeformowana została w 4 Dywizję Piechoty.

Organizacja 1 Dywizji Grenadierów

  • Kwatera Główna 1 Dywizji Grenadierów
  • Centralny Obóz Wyszkolenia Szturmowego
  • Oddział Sztabowy Dywizji - kpt. Leon Pacek[6]
  • Orkiestra 1 Dywizji Grenadierów - por. kapelmistrz Mieczysław Kleszyński[7]
  • 1 Brygada Strzelców
  • 1 Pułk Artylerii Lekkiej
  • 1 Kompania Przeciwpancerna
  • Samodzielna Kompania Grenadierów[8]
  • 1 Kompania Łączności
  • 1 Kompania Saperów
  • 1 Oddział Rozpoznawczy
  • 1 Kompania Warsztatowa
  • 1 Kompania Zaopatrywania
  • 1 Sąd Polowy

Na podstawie rozkazu dowódcy I Korpusu L. 11594/III. z 1 września 1943 roku Centralny Obóz Wyszkolenia Szturmowego należący gospodarczo do 2 Baonu Strzelców został 11 września 1943 roku przeniesiony do Archerfield House i z tym dniem podporządkowany dowódcy Jednostek Terytorialnych, a pod względem gospodarczym - Centrum Zaopatrzenia Materiałowego[9].

Organizacja dywizji w grudniu 1943

Kwatera Główna 2 Dywizji Grenadierów Pancernych (Kadrowej)

  • Dowództwo
  • Sztab
  • Szwadron Sztabowy
  • Drużyna Wywiadu Obronnego
  • Pluton Propagandowo-Prasowy
  • Referat Służby Pieniężnej
  • Kasa Polowa
  • Poczta Polowa
  • 1 Sąd Polowy

16 Brygada Pancerna (Kadrowa)

1 Brygada Grenadierów (Kadrowa)

Oddziały dywizyjne

Artyleria Dywizyjna

Saperzy

  • 1 Kompania Saperów
  • Kompania Saperów Parkowa

Dowództwo Łączności 2 Dywizji Grenadierów Pancernych (Kadrowej)

  • 1 Szwadron Łączności (Kadrowy)
  • 4 Szwadron Łączności

Dowództwo Oddziałów Zaopatrywania

  • Kompania Zaopatrywania Brygady Strzelców
  • Kompania Zaopatrywania Brygady Pancernej

Dowództwo Oddziałów Technicznych

  • Kompania Warsztatowa Brygady Strzelców
  • Kompania Warsztatowa Brygady Pancernej

Oddziały Sanitarne

  • 1 Lekka Kompania Sanitarna (Kadrowa)

Obsada personalna

Gen. Bronisław Duch- dowódca 2 DGPanc
Dowódcy dywizji
Zastępca dowódcy dywizji
  • płk dypl. Zenon Wzacny (od 2 VI 1943[13])
Szefowie sztabu
  • płk dypl. Zenon Wzacny (16 IV - 2 VI 1943 → zastępca dowódcy 1 DG)
  • mjr dypl. Stefan Ciba (p.o. od 5 VI 1943[14])
  • ppłk dypl. art. Olgierd Giedroyć (od 9 XII 1943[15])
Kwatermistrzowie
  • mjr Adolf Kowarsz (od 5 V 1943[16])
  • mjr dypl. Stefan Ciba
Naczelny lekarz
  • mjr lek. dr Sylwin Łypek (od 30 IV 1943[17])
Szefowie 1 Sądu Polowego
Pozostali oficerowie
  • dowódca łączności - mjr Zygmunt Gordon
  • naczelny kapelan dywizji - st. kap. ks. Franciszek Ringwelski[18]
  • szef żandarmerii - kpt. żand. Stanisław Głowacki
Obsada personalna 4 Szwadronu Żandarmerii[18]
  • dowódca szwadronu - por. żand. Adam Daszewski
  • dowódca plutonu - por. żand. Mieczysław Stanisław Halardziński
  • dowódca plutonu - por. piech. Albin Stanisław Piesch

Barwy

Odznaka rozpoznawcza

Naszywka noszona przez żołnierzy PSZ na Zachodzie na rękawach kurtek i płaszczy.
Odznaka Pamiątkowa 1 Dywizji Grenadierów

Naczelny Wódz rozkazem L.dz 1091/GM.43 z 19 lipca 1943 roku (rozkaz dowódcy I Korpusu L.dz. 9733/O.I.43 z 22 lipca 1943 roku) zatwierdził odznakę rozpoznawczą dla 1 Dywizji Grenadierów:

  • dla żołnierzy przydzielonych do 1 Dywizji Grenadierów pod względem ewidencyjnym i gospodarczym;
  • na pojazdy mechaniczne dywizji;
  • na chorągiewkę rozpoznawczą na samochód dowódcy dywizji.

Odznakę rozpoznawczą haftowaną w myśl Dziennika Rozkazów Nr 3/43 mieli nosić wszyscy żołnierze przydzieleni do 1 Dywizji Grenadierów na lewym rękawie kurtki płaszcza (z wyjątkiem płaszcza nieprzemakalnego) 2 cm poniżej naszywki „POLAND”. Tą samą odznaką miały być oznaczone za pomocą farby wszystkie pojazdy dywizji. Odznaka ta była także umieszczona na chorągiewce rozpoznawczej dowódcy 1 Dywizji Grenadierów[19].

Oznaka rozpoznawcza ma postać szaro-stalowego granatu z nałożoną kratką i wydobywającymi się z niego czerwonymi płomieniami przedzielonymi trzema białymi smugami. Granat nałożony jest na prostokątną podkładkę koloru khaki o wymiarach 90x50 mm[20].

„Dziennikiem Rozkazów Nr 4 poz. 39 z 10 października 1943 roku została zatwierdzona odznaka rozpoznawcza dla 2 Dywizji Grenadierów Pancernych (Kadrowej) według przedstawionego wzoru:

  • dla żołnierzy przydzielonych do 2 Dyw. Grenad. Panc. (Kadr.) ewidencyjnie i gospodarczo;
  • na pojazdy mechaniczne 2 Dyw. Grenad. Panc. (Kadr.);
  • na chorągiewkę rozpoznawczą na samochód dowódcy 2 Dyw. Grenad. Panc. (Kadr.)”.

Odznakę rozpoznawczą haftowaną w myśl Dziennika Rozkazów Nr 3/43 mieli nosić wszyscy żołnierze przydzieleni do dywizji na lewym rękawie kurtki płaszcza (z wyjątkiem płaszcza nieprzemakalnego) 2 cm poniżej naszywki „POLAND”. Tą samą odznaką miały być oznaczone za pomocą farby wszystkie pojazdy dywizji. Odznaka ta była także umieszczona na chorągiewce rozpoznawczej dowódcy 1 Dywizji Grenadierów[21].

Odznaka pamiątkowa

25 sierpnia 1943 roku generał Bronisław Duch opublikował Statut Odznaki Pamiątkowej 1 Dywizji Grenadierów jako załącznik do rozkazu dziennego Nr 38. Statut został opracowany w kwietniu 1943 roku i opublikowany w Dzienniku Rozkazów MON Nr 3 z 21 lipca 1943 roku, poz. 30. Odznaka Pamiątkowa został ustanowiona „dla upamiętnienia walk 1 Dywizji Grenadierów w czerwcu 1940 roku na terenie Francji i utrzymania tradycji dywizji”, a także „jako zewnętrzny znak łączności pomiędzy grenadierami dywizji poprzez wszystkie czasy”[22].

20 czerwca 1943 roku generał Bronisław Duch nadał Odznakę Pamiątkową 1 Dywizji Grenadierów 337 byłym żołnierzom tej dywizji we Francji oraz sobie „jako dowódcy byłej 1 Dywizji Grenadierów we Francji i pierwszemu dowódcy odrodzonej 1 Dywizji Grenadierów w Wielkiej Brytanii”. 26 sierpnia 1943 roku z dniem objęcia dowództwa dywizji odznakę otrzymał pułkownik Zieleniewski[23].

Mundury

Minister Obrony Narodowej rozkazem L.dz. 2677/W.Og./43 z 11 listopada 1943 roku wprowadził do umundurowania żołnierzy 2 Dywizji Grenadierów Pancernych (Kadrowej) berety barwy granatowej. Dowódca dywizji w rozkazie dziennym Nr 64 z 22 listopada 1943 roku stwierdził: „do czasu zaopatrzenia oddziałów w berety tego koloru przez CZM [Centrala Zaopatrywania Materiałowego] zezwalam na donoszenie furażerek”[24].

25 listopada 1943 roku dowódca dywizji nakazał żołnierzom 1 Dywizji Pancernej, przeniesionym do 2 Dywizji Grenadierów Pancernych (Kadrowej) zdjęcie odznak rozpoznawczych: skrzydeł husarskich i czarnych naramienników, po zastąpieniu ich naramiennikami koloru khaki[25].

Przypisy

  1. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 80-82.
  2. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 144.
  3. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 195, 198-206.
  4. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 207 nazwa „2 Dywizja Grenadierów Pancernych” pojawiła się w nagłówku rozkazu dziennego Nr 54 z 23 października 1943 roku.
  5. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 226.
  6. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 153.
  7. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 196.
  8. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 167, 172.
  9. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 186.
  10. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 167-168.
  11. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 167, 169, 225.
  12. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 222, 231, 256.
  13. ↑ a b c Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 113.
  14. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 117 z równoczesnym pełnieniem dotychczasowym obowiązków kwatermistrza dywizji.
  15. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 226, 239.
  16. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 93.
  17. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 97 przesunięty czasowo ze stanowiska lekarza 3 baonu strzelców.
  18. ↑ a b Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 242.
  19. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 149-150.
  20. ↑ Murgrabia 1990 ↓, s. 109 autor stwierdził, że odznaka została zatwierdzona 10 października 1943 roku.
  21. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 209.
  22. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 163-166.
  23. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 173-179.
  24. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 231.
  25. ↑ Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 233, 256.

Bibliografia

Broń pancerna Polskich Sił Zbrojnych
Dywizje
Brygady
Pułki
Wyposażenie

M4A1 Grizzly Sherman CFB Borden.jpg

Polskie Siły Zbrojne
Wojska
Rodzaje wojsk
Wielkie jednostki

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Poland badge.jpg
Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
M4A1 Grizzly Sherman CFB Borden.jpg
Autor: Balcer, image corrected by pl:Wikipedysta:Chrumps, Licencja: CC BY 2.5
Grizzly M4A1 Sherman tank at Base Borden Military Museum.
Granat.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Oznaka rozpoznawcza 4 Dywizji Piechoty Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
Bronisław Duch.jpg
gen. Bronisław Duch
1 Dywizja Genadierów.jpg
Rysynek odznaki pamiątkowej 1 Dywizji Grenadierów