2 Eskadra Wywiadowcza

2 Eskadra Wywiadowcza
Oddział lotniczy w Lublinie
2 eskadra lotnicza
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

5 listopada 1918

Rozformowanie

18 stycznia 1921

Tradycje
Kontynuacja

1 eskadra wywiadowcza

Dowódcy
Pierwszy

mjr Jerzy Syrokomla-Syrokomski

Ostatni

por. Wiktor Robotycki

Działania zbrojne
Wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka
Organizacja
Dyslokacja

Formowanie:
Lublin
Lotniska wojenne:
Włodzimierz Wołyński, Równe, Kazatyn, Łuck, Chełm,
Okres pokojowy:
Dęblin

Lotniska 1920.png
Wyprawa kijowska 1920.png
Odwrot ukraina.png
Liniabugu 1920.png
Lotnictwo warszawa 1920.png
Inspekcja 2 eskadry wywiadowczej przez gen. Gustawa Macewicza na froncie w kwietniu 1920. Stoją od lewej: kpt. Camillo Perini, gen. Gustaw Macewicz, płk Aleksander Wańkowicz, por. Wiktor Robotycki oraz personel latający eskadry.

2 eskadra wywiadowczapododdział lotnictwa rozpoznawczego Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Eskadra sformowana została w 1918 jako Oddział Lotniczy w Lublinie. Wzięła udział w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. W lipcu 1920 do eskadry wcielono personel 9 eskadry wywiadowczej. W styczniu 1921 eskadra została rozwiązana, a jej personel i sprzęt wszedł w skład 1 eskadry wywiadowczej.

Formowanie, zmiany organizacyjne i walki eskadry

5 listopada 1918 na lotnisku Lublin rozpoczęto organizację jednostki lotniczej pod nazwą Oddział Lotniczy w Lublinie[1][2]. Organizatorem i pierwszym dowódcą został mjr pil. Jerzy Syrokomla-Syrokomski[3]. Kompletowanie wyszkolonego personelu i sprzętu lotniczego przebiegało w trudnych warunkach. Istniejący park lotniczy został wywieziony przez Austriaków, a duża część została przekazana organizującym się w Krakowie formacjom lotniczym[4]. Początkowo wyposażenie oddziału stanowiło pięć samolotów typu Lloyd C.V Formir. (?).

Działania na froncie ukraińskim

Na początku 1919 jednostka otrzymała nazwę 2 eskadra lotnicza, a wkrótce została przemianowana na 2 eskadrę wywiadowczą[4]. W marcu jednostka przegrupowała się w rejon Włodzimierza Wołyńskiego i została podporządkowana grupie wojsk gen. Bronisława Babiańskiego[4][1]. W kwietniu, na skutek pożaru wagonów kolejowych, spłonęła część wyposażenia eskadry. Od tej pory eskadra dysponowała tylko 3 samolotami. Były to: Albatros C.1, Albatros C.V i Rumpler C.I. W sierpniu eskadra przeniosła się do Równego, gdzie weszła w skład Frontu Ukraińskiego gen. Antoniego Listowskiego. Na lotnisku w Równem personel eskadry spędził jesień i zimę[4]. Wykorzystując względny spokój na froncie, w okresie jesienno–zimowym eskadra prowadziła szkolenie personelu lotniczego i uzupełniała stany[a]. Na dzień 1 lutego 1920 eskadra wchodziła w skład II Grupy Lotniczej, posiadała 8 pilotów, 5 obserwatorów i 7 samolotów[6]. Wiosną 1920 eskadra została wyznaczona do udziału w ofensywie na Kijów. Posiadała wtedy 10 samolotów, 8 pilotów i 5 obserwatorów[7]. Zaplecze techniczne eskadry stanowił II ruchomy park lotniczy w Łucku[7]. W rejonie Berdyczowa eskadra wykonała dla 2 Armii 14 lotów wywiadowczych, zrzucając przy tym 180 kg bomb i wykonując 41 zdjęć[8]. Na początku maja eskadra stacjonowała w Koziatyniu[9].

Walki odwrotowe na Ukrainie

W czerwcu i lipcu oddziały polskie prowadziły walki obronno-opóźniające, a Armia Konna Budionnego, będąca głównym przeciwnikiem polskiej 6 Armii, znacznie udoskonaliła metody walki z lotnictwem i stała się jego bardzo groźnym przeciwnikiem[10]. Kawalerzyści Siemiona Budionnego zaczęli powszechnie używać sprzężonych karabinów maszynowych ustawionych na taczankach, organizując przy tym zasadzki z wykorzystaniem niewielkich pododdziałów kawalerii[11]. W tym czasie eskadra przegrupowała się z Równego do Łucka. Tam oddana została do dyspozycji Frontu gen. Edwarda Rydza-Śmigłego[4]. 2 eskadra, dysponująca tylko trzema samolotami[12], utraciła 28 czerwca kolejną załogę. Podczas lotu na rozpoznanie w rejonie Miropola została zestrzelona i zginęła w walce na ziemi załoga: ppor. Kunicki i pchor. Bochenek. Na przełomie lipca i sierpnia w działaniach bojowych eskadry wyróżniły się załogi: kpt. Reimana i ppor. Latawca oraz ppor. Beliny-Brzozowskiego. Ten ostatni podczas rozpoznania przeprowadzonego 6 sierpnia w rejonie Brześcia, mimo ciężkiego postrzału w brzuch, wypełnił zadanie, a dopiero potem pozwolił pilotowi na powrót na lotnisko[13]. W końcu lipca zreorganizowano eskadrę. W jej skład wcielono między innymi personel 9 eskadry wywiadowczej[2], która to z powodu braku sprzętu nie była w stanie działać samodzielnie[1]. W kolejnych dniach, startując z lotniska Chełm, działania eskadry ograniczały się do prowadzenia rozpoznania. W czasie jednego z takich lotów w okolice Brześcia, ppor. obs. Kazimierz Belina-Brzozowski został ciężko ranny w obie nogi[1].

Działania w bitwie warszawskiej

W ramach przygotowań do operacji znad Wieprza Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zarządziło koncentrację eskadr polskiego lotnictwa wojskowego w dwóch rejonach: lotnictwa 1 i 5 Armii – na lotniskach warszawskich (Mokotów i Siekierki), a lotnictwa 2, 3 i 4 Armii na lotniskach Radomia, Dęblina, Puław i Lublina[b][15]. Ciężkie walki odwrotowe zmusiły eskadrę do odejścia na lotnisko Lublin, skąd po kilkudniowym pobycie wycofano ją do Dęblina w celu ponownego uzupełnienia personelu latającego i samolotów. Mimo niepełnego stanu, załogi brały udział w lotach bojowych[4]. Od 10 do 12 sierpnia, działając w ramach lotnictwa Frontu Środkowego, prawie wyłącznie wykonywała loty wywiadowcze, rozpoznawała przeciwnika i aktywnie wspierała wojska lądowe[16]. W czasie jednego z nich, po zbombardowaniu mostu w Miropolu, polegli na samolocie Albatros C.X ppor. pil. Kazimierz Kunicki i pchor. obs. Michał Bochenek[4].

25 sierpnia zakończyły się działania pościgowe za rozbitymi oddziałami sowieckimi. Na kilka tygodni nastąpiła stabilizacja linii frontu, a jednostki Wojska Polskiego, w tym lotnicze, przeszły kolejną reorganizację. Celem uzupełnienia, wycofano eskadry najbardziej wyczerpane intensywnymi walkami. Były to 2., 8. i 21 eskadra. Poza nimi na tyłach przebywały także inne eskadry. Były to: 3., 11., 14., 17. i 18. oraz (4.) eskadra toruńska[17].

Rozejm zastał eskadrę w Dęblinie[c][18][3].

Podczas wojny o granice 2 eskadra wywiadowcza wykonała 193 loty bojowe w łącznej ilości 434 godzin przebytych nad terenami nieprzyjaciela[18]. Zginęło 7 lotników[19].

Eskadra w okresie pokoju

Na mocy rozkazu z 18 stycznia 1921 eskadry 1. i 2. połączono tworząc nową 1 eskadrę wywiadowczą. Eskadra ta została później przemianowana na 35 eskadrę liniową 3 pułku lotniczego stacjonującego w Poznaniu[1].

Żołnierze eskadry

Porucznik Wiktor Robotycki – ostatni dowódca eskadry
Dowódcy eskadry[20][21]
Stopień, imię i nazwiskoOkres pełnienia służby
mjr pil. Jerzy Syrokomla-SyrokomskiXI 1918 – V 1919
por. pil. Wiktor RobotyckiV 1919 – I 1921
Personel latający okresu wojny polsko – bolszewickiej[21]
ObserwatorzyPiloci
por. obs. inż. Karol Słowikmjr pil. Jerzy Syrokomla-Syrokomski
por. obs. Zygmunt Tebinkapor. pil. Wiktor Robotycki
por. obs. Bronisław Niskipor. pil. Henryk Skoczdopole
por. obs. Leonard Zbigniew Lepszypor. pil. Władysław Matula
por. obs. Piotr Kurbatowppor. pil. Kazimierz Kunicki
por. obs. Kazimierz Olechowiczppor. pil. Lipczyński
ppor. obs. Kazimierz Belina-Brzozowskippor. pil. Wojciech Woyna
ppor. obs. Wiktor Rylsierż. pil. Jan Kauba
ppor. obs. Jan Latawiecsierż. pil. Stefan Niewitecki
ppor. obs. Jan Żardeckisierż. pil. Antoni Karliński
ppor. obs. Stefan Zaykowskisierż. pil. Marjan Pałuczak
ppor. obs. Wacław Kościanowskisierż. pil. Stefan Karpiński
ppor. obs. Antoni Misiejuksierż. pil. Stefan Zajc
ppor. obs. Eljasz Hermansierż. pil. Karol Jacon
ppor. obs. Pawłowskisierż. pil. Stanisław Tondys
pchor. obs. Czesław Zawiszasierż. pil. Maurycy Zieber
pchor. obs. Tomasz Bierzyńskisierż. pil. Jan Wnuk
pchor. obs. Bohdan Praweckisierż. pil. Józef Rejman
pchor. obs. Michał Franciszek Bocheneksierż. pil. Edmund Krzyżanowski

Wypadki lotnicze

  • 28 czerwca 1920 podczas lotu bojowego (bombardowanie mostu w m. Miropol) na samolocie Albatros C.X polegli ppor. pil. Kazimierz Kunicki i pchor. obs. Michał Bochenek[4].

Samoloty eskadry

Uwagi

  1. W tym czasie na Ukrainie toczyły się walki pomiędzy bolszewikami a Armią Denikina atakującą Armię Czerwoną od południa[5].
  2. Plan przydziału poszczególnych eskadr dla związków armijnych przed bitwą warszawską przedstawiał się następująco: 5 Armia – 1, 12 i 13 eskadra, 1 Armia – 8 i 9 eskadra, 2 Armia – 17 eskadra, 4 Armia – 3, 10 i 15 eskadra, 3 Armia – 2, 14 i 21 eskadra, 6 Armia – 5, 6 i 7 eskadra. Z planu tego nie zrealizowano przydziału 15 eskadry do 4 Armii oraz nie uwzględniono w nim przydziału eskadry toruńskiej do 2 Armii. Natomiast 16 i 19 eskadra pozostawały w odwodzie Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego[14].
  3. Zawieszenie broni zostało podpisane w Rydze 12 października 1920, a wchodziło w życie 18 października o 24.00[15].

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Roundel of Poland (1918-1921).svg
Roundel of the Polish Air Force (1918–1921).
Roundel of Poland (1921-1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1921–1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Albatros C.X.jpg
Albatros C.X
Lotniska 1920.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lokalizacja lotnisk i lądowisk, z których korzystało polskie lotnictwo w latach 1919 - 1920
Roundel of Poland (1918–1921).svg
Roundel of the Polish Air Force (1918–1921).
Wyprawa kijowska 1920.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Udział lotnictwa polskiego w wyprawie kijowskiej - kwiecień - maj 1920
WiktorRobotycki.jpg
Porucznik pilot Wiktor Robotycki około 1918 roku.
Liniabugu 1920.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lotnictwo polskie w walkach na linii Bugu 7 - 15 sierpnia 1920
Odwrot ukraina.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lotnictwo polskie w walkach odwrotowych na Ukrainie 6 czerwca - 4 lipca 1920
Albatros C.I.jpg
Albatros C.I
Lotnictwo warszawa 1920.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lotnictwo polskie w bitwie warszawskiej 1920
Lloyd C.V WW1 aircraft damaged.jpg
Photo of Lloyd C.V WW1 aircraft damaged samf4u.jpg
C.VI.jpg
Albatros C.V
2 eskadra wywiadowcza - inspekcja gen Macewicza 1920.jpg
Inspekcja 2-ej eskadry wywiadowczej przez gen. Gustawa Macewicza na froncie w kwietniu 1920. Stoją od lewej: kpt. Camillo Perini, gen. Gustaw Macewicz, płk Aleksander Wańkowicz, por. Wiktor Robotycki oraz personel latający eskadry.