2 Przyboczny Pułk Huzarów im. Królowej Prus Wiktorii

2 Przyboczny Pułk Huzarów przed 1910 r.

August von Mackensen w mundurze 2 Przybocznego Pułku Huzarów

Huzar 5 Pułku Huzarów (H 5) von Ruesch (pierwotna nazwa pułku) w 1744 r., grafika R. Knötel

Honorowy dowódca – księżniczka Wiktoria Luiza w mundurze Pułku

2 Przyboczny Pułk Huzarów im. Królowej Prus Wiktorii – (niem. 2. Leib-Husaren-Regiment „Königin Viktoria von Preußen” Nr. 2) – pułk huzarów Cesarstwa Niemieckiego, sformowany 9 sierpnia 1741 r.

Stacjonował w Gdańsku-Wrzeszczu i był przyporządkowany do XVII Korpusu Armii Niemieckiej. Do 20 grudnia 1808 r. jako jeden pułk dzielił historię z 1 Przybocznym Pułkiem Huzarów. W latach 1852–1886 dwa z jego szwadronów stacjonowały w Poznaniu. W latach 1886–1901 liczbę poznańskich szwadronów zwiększono do trzech. W dniu 1 października 1901 r. poznańskie szwadrony pułku przeformowano w składający się z pięciu szwadronów mieszany pułk strzelców konnych (kombinierte Jäger-Regiment zu Pferde), przemianowany następnie w 1905 roku na 1 Królewski Pułk Strzelców Konnych^[1].

Schemat organizacyjny

• XVII Korpus Armii Niemieckiej, Gdańsk, dowódca: generał kawalerii August von Mackensen
  • 36 Dywizja Piechoty – (36. Infanterie-Division), Gdańsk, dowódca: generał major Konstanz von Heineccius
    • Przyboczna Brygada Huzarów (Leib-Husaren-Brigade) w Gdańsku (Danzig), dowódca: Graf von Schmettow
      • 2 Przyboczny Pułk Huzarów im. Królowej Prus Wiktorii (2. Leib-Husaren-Regiment Königin Victoria von Preußen Nr. 2) – w Gdańsku-Wrzeszczu (Danzig-Langfuhr), dowódca honorowy: JKW Księżniczka Pruska Wiktoria Luiza, dowódca: podpułkownik Edler Herr und Freiherr von Plotho

Historia

Utworzenie

Utworzony na mocy A.K.O (Allerhöchste Kabinettsordre, rozporządzenie królewskie) króla Fryderyka II z 9 sierpnia 1741 r. jako 5 Pułk Huzarów (H 5) pruskiej armii, otrzymał później oznaczenie Pułk Czarnych Huzarów (niem. Regiment Schwarze Husaren). Pierwszym dowódcą pułku został major von Mackroth, jednak jednostka nie nosiła jego imienia. Do 5 września sformowano pięć szwadronów i przypisano im garnizony w Oławie (Ohlau), Ziębicach (Münsterberg), Grodkowie (Grottkau) i Strzelinie (Strehlen).

Dopiero wraz z drugim dowódcą pułk zaczęto identyfikować, jak często wówczas czyniono, poprzez nazwisko i odtąd pułk nosił nazwę Husaren-Regiment von Ruesch. Z każdą zmianą dowódcy zmieniano także nazwę pułku. Jednostka nazywała się po kolei:

• od 9 maja 1762 r. Husaren-Regiment von Lossow
• od 18 października 1783 r. Husaren-Regiment von Hohenstock
• od 23 maja 1788 r. Husaren-Regiment von Göckingk
• od 29 grudnia 1794 r. Husaren-Regiment von Suter
• od 1804 r. Husaren-Regiment von Prittwitz

Podział pułku i ewolucja nazwy

Na mocy A.K.O. z 20 grudnia 1808 r. pułk podzielono, tworząc z niego 1 Przyboczny Pułk Huzarów (1. Leib-Husaren-Regiment) w Gołdapi (Goldap) i będący dalej przedmiotem artykułu 2 Przyboczny Pułk Huzarów (2. Leib-Husaren-Regiment) w Starogardzie Gdańskim (Preußisch Stargard). Dowódcą obu wciąż ściśle ze sobą powiązanych pułków pozostał generał Sigmund Moritz von Prittwitz. 23/24 listopada 1817 r. 2 Przyboczny Pułk Huzarów rozlokował się w przypisanym garnizonie. Jesienią 1852 r. przeniesiono go do Leszna (Lissa) i Poznania, gdzie przemianowano go 7 maja 1861 r. na 2 Przyboczny Pułk Huzarów Nr. 2 (2. Leib-Husaren-Regiment Nr. 2). 1 kwietnia 1886 r. zebrano cały pułk w Poznaniu, gdzie 22 marca 1888 r. otrzymał nazwę 2 Przyboczny Pułk Huzarów im. Cesarzowej Nr. 2 (2. Leib-Husaren-Regiment „Kaiserin” Nr. 2).

Po połączeniu obu pułków huzarów przybocznych w Przyboczną Brygadę Huzarów (Leib-Husaren-Brigade), przydzielono im na garnizon 14 września 1901 r. nowe koszary w Gdańsku-Wrzeszczu (Danzig-Langfuhr). Jednocześnie po raz ostatni przemianowano pułk, nadając funkcjonujące do końca istnienia jednostki oznaczenie: 2 Przyboczny Pułk Huzarów im. Królowej Prus Wiktorii Nr. 2 (2. Leib-Husaren-Regiment „Königin Viktoria von Preußen” Nr. 2).

Walki

W 1744 r. Pułk Huzarów von Ruesch walczył w drugiej wojnie śląskiej pod Smatschną i Moldauthain. 23 listopada 1745 r. w szarży poprowadzonej przez generała Hansa Joachima von Zietena pod Katholisch-Hennersdorf (Henryków Lubański, niedaleko Zgorzelca) wraz z ówczesnymi 2 Pułkiem Huzarów (H 2), 8 Pułkiem Kirasjerów (K 8) i 9 Pułkiem Kirasjerów (K 9) rozbił trzy saskie pułki kirasjerów i pułk piechoty Sachsen-Gotha. Za okazane męstwo Fryderyk II nadał czarnym huzarom zdobyte jako łup bębny, utrzymane w pułku aż do 1918 r.

W wojnie siedmioletniej (trzeciej wojnie śląskiej) pułk atakował w bitwie pod Sarbinowem (Zorndorf) 25 sierpnia 1758 r.

W wojnie o sukcesję bawarską (1778/79) huzarów wykorzystywano jedynie jako forpoczty i do funkcji zwiadowczych.

W pruskiej wojnie wyzwoleńczej (1813/14) pułk walczył w bitwach pod Möckern (5 kwietnia 1813 r.), Lützen, nad Kaczawą oraz pod Laon i na rogatkach Paryża. Nocą 1 stycznia 1814 r. jako pierwszy pułk kawalerii huzarzy przyboczni pod wodzą feldmarszałka Blüchera przekroczyli Ren koło miejscowości Kaub. Po abdykacji Napoleona 14 kwietnia 1814 r. wraz z innymi zwycięskimi oddziałami wkroczyli do Paryża.

W czasie powstania listopadowego, niepokojów Wiosny Ludów i powstania styczniowego pułk stacjonował jako zabezpieczenie na pruskiej granicy.

W wojnie siedmiotygodniowej przeciw Austrii pułk wziął udział w walkach w Czechach, w tym 3 lipca 1866 r. w bitwie pod Sadową.

Wojna francusko-pruska przyniosła huzarom przybocznym udział w bitwach pod Wissembourgiem, Haguenau, Froeschwiller i Sedanem przeciw wojskom Cesarza Napoleona III. Następnie zostali przeniesieni do Armii Południowej w okolicy Orleanu, by 18 czerwca 1871 r. powrócić do macierzystego garnizonu.

Na początku I wojny światowej od 3 sierpnia 1914 r. 2 Przyboczny Pułk Huzarów, tworząc wraz z siostrzanym 1 Przybocznym Pułkiem Huzarów Przyboczną Brygadę Huzarów, służył na froncie zachodnim. Huzarzy wzięli udział w I bitwie nad Marną i walkach wokół Arras. Jesienią 1914 r. przeniesiono ich na front wschodni. Tu walczyli w Galicji, pod Rygą i przy oblężeniach wysp Sarema i Hiuma. Dla wsparcia walki niepodległościowej w 1917 r. wysłano brygadę do Finlandii. Według wskazanych niżej niemieckich autorów po zawarciu 3 marca 1918 r. traktatu pokojowego z Rosją pułk stacjonował „na terenach Rosji”. W listopadzie 1918 r. pułk podlegał Inspekcji Etapów Bug, z siedzibą w Brześciu. W związku z próbami rozbrajania oddziałów niemieckich na obszarze etapowym przez Polską Organizację Wojskową, w dniu 16 listopada 1918 r. żołnierze IV szwadronu karabinów maszynowych, pod dowództwem oberleutnanta Schlichtinga von Robbe, przeprowadzili pacyfikację Międzyrzeca Podlaskiego, zabijając 22 żołnierzy POW oraz co najmniej 22 osoby cywilne^[2]. W styczniu 1919 r. pułk powrócił do Gdańska, gdzie wiosną rozpoczęła się demobilizacja i likwidacja oddziału.

Tradycję 2 Przybocznego Pułku Huzarów przejął później (1934) 2 szwadron 5 Pułku Konnego Reichswehry w Białogardzie (Belgard).

Umundurowanie

Czarna attyla z białym szamerunkiem.

Czarna futrzana czapka (Pelzmütze^[3]) wyposażona była w biały kołpak i, na parady, w czarno-biały pióropusz z końskiego włosia. Z przodu pomiędzy obszyciami a kokardą znajdowała się trupia główka z alpaki ze skrzyżowanymi piszczelami (Totenkopf). Kokarda i proporczyk na lancy były czarno-białe (oznaczenie pochodzenia z prowincji Prus Wschodnich). Należy zwrócić uwagę na różnicę formy i rozmiaru Totenkopf pułków przybocznych huzarów i 17 Pułku Huzarów (Brunszwickiego) Nr. 17

Odnośnie do pochodzenia barw munduru, wobec braku dokładniejszych danych i nierzadkiej w ówczesnych Prusach improwizacji przy tworzeniu nowych jednostek, stawia się dwie hipotezy:

• dla umundurowania nowo powstałego pułku wykorzystano bele czarnego materiału, którym z okazji uroczystości pogrzebowych króla Fryderyka Wilhelma I przystrojono pałac w Poczdamie,
• koszty utworzenia pułku pokryte zostały z daniny i dóbr śląskiego klasztoru w Lubiążu (Leubus), jako forma kary za współpracę mnichów z Austriakami w 1740 r. W klasztorze tym wytwarzano całuny pogrzebowe przeważnie z czarnych materiałów z białymi czaszkami.

Zgodnie z nakazem A.K.O. z 14 lutego 1907 r. od lat 1909/1910 stopniowo zastępowano na okazję cesarskich manewrów z 1913 r. dawny barwny mundur mundurem polowym (M 1910) w Feldgrau. Także symboliczny szamerunek utrzymano w kolorze szarym. Elementy skórzane i buty były odtąd naturalnie brązowe, a czapkę przykrywano materiałowym nakryciem.

Pułkowe konie były umaszczenia karego.

Przypisy

Bibliografia

• Jürgen Kraus: Die deutsche Armee im ersten Weltkrieg, Stefan Rest (Hrsg.) Ingolstadt 2004.
• Hugo F.W. Schulz: Die Preußischen Kavallerie-Regimenter 1913/1914, Weltbild Verlag 1992.

Linki zewnętrzne

• Wykaz niemieckich pułków kawalerii 1914–1918
• Strona pułków Przybocznych Huzarów na Danzig-Online, duży zbiór fotografii. danzig-online.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].