2 Pułk Piechoty (Księstwo Warszawskie)

Żołnierze 2 Pułk Piechoty

2 Pułk Piechoty – oddział piechoty Armii Księstwa Warszawskiego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Powstał w 1806 w Warszawie jako 2 pułk piechoty Legii Warszawskiej. Kadrę stanowili legioniści i grupa oficerów i podoficerów wojska I Rzeczypospolitej. Wszedł w skład 1 Legii Warszawskiej. Do wiosny 1807 gotowy do walk był I batalion^[1]. 3 maja 1807 roku delegacja pułku otrzymała od mieszkańców stolicy sztandar pułkowy^[1].

W 1808 stacjonował w Modlinie^[2]. Według etatu z 1810 roku, pułk składał się ze 27 osobowego sztabu i trzech batalionów piechoty po 6 kompanii. Sztaby batalionów liczyć miały 4 osoby, a kompanie 136 żołnierzy. W sumie w pułku powinno służyć 2487 żołnierzy. Faktycznie stan osobowy oddziału był nieco mniejszy^[3]. Po kampanii 1809 roku pułk skierowany został do Modlina, gdzie prowadził intensywne prace fortyfikacyjne^[1].

Zgodnie z zarządzeniem Napoleona z 17 maja 1811 roku, na terenie Księstwa Warszawskiego utworzono trzy dywizje. Pułk wszedł w skład 3 Dywizji^[3].

W czasie przygotowań do inwazji na Rosję 1812 roku pułk włączony został w strukturę 18 Dywizji Ludwika Kamienieckiego z V Korpusu Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego^[4].

Odtworzony, po przegranej kampanii rosyjskiej, w Wielkopolsce wszedł w skład Dywizji Jana Henryka Dąbrowskiego. 14 lutego 1813 roku, pod komendą płk. Szymańskiego przekroczył granice kraju i udał się do Niemiec^[5].

Po klęsce wojsk napoleońskich w Saksonii 2 pułk piechoty 18 grudnia w Sedanie został rozwiązany^[1].

Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I wyraził zgodę na odesłanie oddziałów polskich do kraju. Miały one stanowić bazę do tworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 roku pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Poznaniu^[6].

Działania bojowe pułku

Pułk brał udział w walkach w okresie pierwszej wojny polskiej 1807 roku, wojny polsko austriackiej, inwazji na Rosję 1812 roku i kampanii 1813 roku.

Kilka miesięcy po swoim powstaniu, jego I batalion wziął udział w walkach nad Narwią, w oblężeniu Grudziądza i w walkach na Mazurach^[1][7].

W czasie wojny w 1809 pułk bronił przed Austriakami Raszyna, wypierając Austriaków atakiem na bagnety ze wsi Puchały i blokując ogniem groblę falencką w ostatniej fazie bitwy^[1]. Walczył pod Jedlińskiem i Wrzawami. Największą sławę zyskał jednak zdobywając nocnym szturmem Zamość. Książę Józef Poniatowski docenił te zasługi, czyniąc zeń od tego czasu swój "pułk przyboczny". Bił się też pod Jankowicami i pod Wrzawami^[1]. Pod koniec 1809 roku liczył 3030 żołnierzy^[7].

W kampanii 1812 regiment szturmował Smoleńsk. Tam poniósł krwawe straty^[1]. Potem walczył pod Możajskiem, wreszcie wkroczył do Moskwy. Podczas bitwy nad Berezyną ofiarnie osłaniał odwrót sił napoleońskich. Mimo ogromnych strat nie utracił jednak swego sztandaru i powrócił z Rosji jako zwarta jednostka.

Z ocalałych resztek, kadr pozostałych w zakładzie pułkowym i nowych rekrutów w Warszawie i Kaliszu w 1813 odtworzono 2 pułk piechoty. W lutym 1813 roku, po bitwie pod Kaliszem (13 lutego) wycofał się z Polski do Saksonii, gdzie walczył pod Wittenbergą, Raguhun, Rosslau, Kosswig i Duben, Juterborg i Dennwitz. W składzie Dywizji gen. Dąbrowskiego wziął udział w "bitwie narodów" pod Lipskiem. Był jednym z ostatnich pułków pieszych, jakie ocalały z klęski i jego resztki walczyły nadal. 30 października bił się pod Hanau^[8].

Razem z Wielką Armią wycofał się do Francji, gdzie jego żołnierze weszli w skład Pułku Nadwiślańskiego i 1 Pułku Szwoleżerów-Lansjerów Gwardii Cesarskiej, walcząc w ich szeregach do chwili abdykacji Napoleona.

Bitwy i potyczki^[9]:

Mundur

w 1807 żołnierze 2 pułku nosili mundury granatowe z żółtymi kołnierzami i takimiż lampasami na spodniach^[1]. Przepis ubiorczy z 3 września 1810 roku nie doprowadził jednak do całkowitego ujednolicenia munduru piechoty. Niektóre pułki dość znacznie różniły się od ustaleń regulaminowych^[a]. W 2 pułku piechoty były to lejbiki podoficerskie granatowe z kołnierzami pąsowymi i takąż wypustką na rękawach; galon nad wyłogiem rękawa lejbika^[10].

Chorągiew

Chorągiew 2 Pułku Piechoty

Chorągiew pułku 2 piechoty z 1807 roku^[11]

Bławat z tkaniny jedwabnej karmazynowej o wymiarach 48 cm x 50 cm. Pośrodku aplikowany orzeł biały sukienny, haftowany jedwabiem. Korona, berło i jabłko oraz łańcuszek wkoło orła — srebrne. Napis u góry włóczką białą: "LEGIA I". Pod orłem: „PUŁK 2-gi PIEHOTY". Z trzech stron frędzla srebrna. Strona odwrotna podobna, lecz niebieska. Orzeł ma głowę zwróconą odwrotnie.

Znak pułkownika^[b] pułku 2 piechoty^[11]

Bławat podwójny z tkaniny jedwabnej o wymiarach 50 cm x 45 cm. Po stronie prawej od drzewca na tle ośmiokątnym niebieskim orzeł polski, haftowany srebrem z koroną, dziobem, nogami, berłem i jabłkiem haftowanym niemi złotymi. Wokoło orła gałązki, haftowane jedwabiami zielonymi różnych odcieni. Napisy na rogach chorągwi haftowane nićmi złotymi na tle białym: "1) za Dowódz/twa 2) Pułkowni/ka, 3) Jana Kru/kowieckiego". Wkoło części białej obramowanie haftowane złotem. Wkoło chorągwi obramowanie z tkaniny jedwabnej, karmazynowej, oraz frędzla srebrna z grubymi torsadami.

Po stronie odwrotnej, pośrodku krąg karmazynowy z napisem: "Ojczyzna", haftowany nićmi srebrnymi, wkoło wieniec wawrzynowy, haftowany złotem. Tło niebieskie ośmiokątne. Nad kręgiem napis haftowany srebrem: "Woysko Polskie", pod kręgiem: "Pułk 2-gi Piechoty Roku 1811". Tło niebieskie przyszyte do tkaniny jedwabnej białej. Na jej czterech rogach napisy haftowane złotem takie, jak na odwrocie. Wkoło bławatu obramowanie z tkaniny jedwabnej karmazynowej. Do chorągwi przyszyta jest skórzana tuleja celem przymocowania jej do drzewca. Wykonanie chorągwi dość kosztowne, nosi cechy roboty domowej^[11]. Muzeum Wojska w Warszawie^[11].

Dowódcy pułku

• płk Stanisław Florian Potocki (9 grudnia 1806)^[9]
• płk Jan Krukowiecki (20 marca 1810)^[9]
• mjr (ppłk, płk) Józef Szymanowski 13 II 1813-18 XII 1813^[12]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Szymon Askenazy, Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie: Księstwo Warszawskie 1807-1814. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-47-5.
• Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
• Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1964.
• Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
• Stanisław Wyrzycki: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. 2 pułk piechoty Legionów. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1992. ISBN 83-85621-05-9.
• Gabriel Zych: Armia Księstwa Warszawskiego 1807 - 1812. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.
• 2 Pułk Piechoty Księstwa Warszawskiego