2 Pułk Strzelców Granicznych

2 Pułk Strzelców Granicznych
Historia
Państwo II Rzeczpospolita
Sformowanie1920
Rozformowanie1921
Tradycje
Rodowód2 pułk SG
2 pułk WSG
Organizacja
DyslokacjaCzęstochowa
FormacjaStrzelcy Graniczni
PodległośćDowództwo Strzelców Granicznych

2 Pułk Strzelców Granicznych – oddział Strzelców Granicznych.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W grudniu 1918 roku został sformowany 1 dywizjon Straży Granicznej. Dywizjon został zorganizowany na podstawie „Tymczasowego Dekretu w Sprawie Utworzenia Straży Granicznej”. Zgodnie z tym aktem prawnym dywizjon był oddziałem wojskowym odkomenderowanym „do pełnienia specjalnych obowiązków przy Ministerstwie Aprowizacji”[1]. W lutym 1919 roku dywizjon został rozwinięty w 2 pułk Straży Granicznej, a w kwietniu przemianowany na 2 pułk Wojskowej Straży Graniczne i podporządkowany Inspektoratowi Wojskowej Straży Granicznej. W czerwcu 1919 roku I dywizjon został wydzielony z pułku, jako 3 Samodzielny Dywizjon Wojskowej Straży Granicznej[2].

3 marca 1920 roku oddział został przemianowany na 2 Pułk Strzelców Granicznych i podporządkowany Dowództwu Strzelców Granicznych. Dowództwo pułku stacjonowało w Częstochowie, na terenie Okręgu Generalnego „Kielce”. Szwadron szkolny pułku stacjonował kolejno w Częstochowie, we Włoszczowie (od połowy kwietnia 1919 roku), w Końskich (od czerwca 1919 roku) i na powrót w Częstochowie[3].

Służba graniczna

27 marca 1920 roku pułk ochraniał granicę OGen. „Kielce” i „Kraków” z Górnym Śląskiem od granicy OGen. „Poznań” do Dziedzic. Jego dowództwo stacjonowało wtedy w Częstochowie[4]. 7 kwietnia 1920, w związku z ochroną granicy zewnętrznej przez oddziały DOG Poznań, zdecydowano przesunąć 1 szwadron 2 p StG z rubieży Cieszęcin–Chróścin w kierunku południowym. Stanowisko dowodzenia szwadronu wyznaczono w Dzietrzkowicach[5].

Na początku sierpniu 1920, na przestrzeni około 70 kilometrów, na odcinku od Dziedzic do Jeziora, II dywizjon został zluzowany przez 3 kompanię 3/V batalionu wartowniczego. Zastępca dowódcy pułku czuł się w obowiązku złożyć meldunek do Dowództwa Strzelców Granicznych o niskim morale tejże kompanii, a szczególnie podoficerów i żołnierzy narodowości żydowskiej, którzy nie rokują nadziei na właściwe pełnienie służby granicznej[6].

---

Na przełomie 1920 i 1921 roku przystąpiło do reorganizacji służby granicznej na wschodzie. Rozpoczęto od południowo-wschodniego odcinka granicy, od Sianek, wzdłuż dawnej granicy galicyjsko–węgierskiej. 2 pułk strzelców granicznych w listopadzie 1920 zastąpiony został przez trzy bataliony wartownicze (2/VI, 3/II, 3/VI). Po zluzowaniu przez bataliony wartownicze przeniesiono go do Żółkwi celem rozformowania[7].

Wydarzenia
  • W lipcu 1920 roku wykryto w Częstochowie szajkę trudniącą się przemycaniem poborowych do Niemiec. 1 sierpnia w nocy zorganizowano zasadzkę na odcinku aleksandryjskim. Ujęto dziesięciu poborowych wraz z przemytnikami. Zdarzenie to opisał Kurier Częstochowski[8].
  • W nocy z 15 na 16 lipca patrol niemiecki napadł na dwóch strzelców granicznych stojących na posterunku w Leśnikach. Rozbroił ich i uprowadził za kordon. Jeden z zaskoczonych strzelców zdążył oddać strzały alarmowe. Interwencja polskiego dowódcy szwadronu na niemieckim posterunku granicznym nie przyniosła rezultatu. Niemcy uznali, ze strzelcy nielegalnie przekroczyli pas graniczny i dlatego zostaną odwiezieni w głąb Niemiec. Dowódca szwadronu plutonem pieszym okrążył posterunek niemiecki i siłą odebrał jeńców i ich broń[8].
  • 22 sierpnia 1920 roku zatrzymano przemycany transport do Niemiec około 60 sztuk bydła[8].

Działania bojowe pułku

W lipcu 1920 roku 2 pułk Strzelców Granicznych wydzielił jeden szwadron. Szwadron walczył w okolicach Dubna. Tu zginął dwukrotnie ranny dowódca szwadronu rotmistrz Piotr Powszedni. W drugiej połowie sierpnia pułk został zluzowany przez bataliony wartownicze i skoncentrował się w Częstochowie. Skąd po uzupełnieniu do 8 pełnych szwadronów, dwoma transportami wysłany został na front do Lwowa. Tu pułk otrzymał rozkaz przejścia na Podkarpacie i pościgu za ukraińskim oddziałem Pietruszewicza. W Kołomyi pułk rozdzielił się: I dywizjon pod dowództwem mjr. Piotra Popławskiego maszerował w kierunku Śniatyna – Horodenki, a II dywizjon pod dowództwem ppłk. Sosnowskiego odszedł w kierunku Kosów, Żabie, Uścieryki, Kuty[9].

Oddziały Pietruszewicza przeszły słabo strzeżoną granicę od Czechosłowacji. Pułk obsadził część granicy rumuńskiej i czechosłowackiej luzując słabe kompanie wartownicze. Pozostawał przy tym przez dłuższy czas w ostrym pogotowiu. Walczył z grupami ukraińskich nacjonalistów, które starały się ukryć i pozostać w Polsce. Pułk stał na granicy rumuńskiej i czechosłowackiej do grudnia 1920 roku, następnie został podzielony i użyty do walki z księgosuszem w miejscowościach Buczacz, Podhajce, Kozowa, Sokal, gdzie pułk pozostawał do marca 1921 roku, do chwili rozformowania[9].

Kadra pułku

Dowódcy pułku:

Dowódcy dywizjonów i szwadronów:

  • ppłk Konrad Sieciński – dowódca I dywizjonu od 19 lutego 1919 roku
  • rtm. Jan Kulwieć – dowódca II dywizjonu od 1 stycznia 1919 roku[11]
  • mjr Piotr Popławski – dowódca I dywizjonu
  • ppłk Mikołaj Sosnowski – dowódca II dywizjonu
  • mjr Włodzimierz Zeigert – dowódca szwadronu sztabowego

Przypisy

  1. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 6 z 21 stycznia 1919 roku, poz. 254.
  2. ↑ Brummer i Zawadzki 2000 ↓, s. 77.
  3. ↑ Witold Jarno, Okręg Generalny Nr III Kielce w latach 1918-1921, Wydawnictwo Ibidem, Łódź 2003, ​ISBN 83-88679-31-7​, s. 130.
  4. ↑ Dyslokacja StG ↓, s. 4.
  5. ↑ Dyslokacja StG ↓, s. 9.
  6. ↑ Zmiany organizacyjne StG ↓, s. 44.
  7. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 59-63.
  8. ↑ a b c Polak 1999 ↓, s. 281.
  9. ↑ a b Polak 1999 ↓, s. 282.
  10. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 65 z 12 czerwca 1919 roku, poz. 2051.
  11. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 71 z 28 czerwca 1919 roku, poz. 2300.

Bibliografia

  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.
  • Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
  • Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088. 
  • Wiktor Brummer, Wacław Zawadzki. Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2 (183), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
  • Zmiany organizacyjne w formacji Strzelców Granicznych 1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Dyslokacja oddziałów Strzelców Granicznych 1920–1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Formacje graniczne II Rzeczypospolitej
Straż Graniczna (1918–1919)
Wojskowa Straż Graniczna
Strzelcy Graniczni
Bataliony Wartownicze
Bataliony Etapowe

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).