2 Regiment Pieszy Buławy Wielkiej Litewskiej

2 Regiment Pieszy Buławy Wielkiej Litewskiej
Historia
Państwo	I Rzeczpospolita
Sformowanie	1775
Tradycje
Rodowód	Regiment Konny Buławy Wielkiej Litewskiej
Dowódcy
Pierwszy	Ignacy Morawski
Ostatni	Karol Morawski
Działania zbrojne
VII wojna polsko-rosyjska
Organizacja
Dyslokacja	Grodno
Rodzaj wojsk	Wojska lądowe

Żołnierze regimentu 2 Buławy Wielkiej Litewskiej w 1775

2 Regiment Pieszy Buławy Wielkiej Litewskiej – oddział piechoty armii Wielkiego Księstwa Litewskiego wojska I Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Regiment zgodnie z etatem Sejmu Niemego z 1717 roku liczył 425 porcji i nie licząc Gwardii był aż do 1775 roku pierwszym w hierarchii jednostek pieszych litewskich,. Wtedy to jego pozycję zajęli spieszeni dragoni buławy wielkiej^[1].

Utworzony w 1775 w wyniku spieszenia Regimentu Konnego Buławy Wielkiej Litewskiej?^[2]. W 1776 roku liczył etatowo 220 żołnierzy (w tym czterech woźniców)^[1]. Stan faktyczny według „raty marcowej” z 1777 roku wynosił 209 żołnierzy^[3]. Regiment składał się ze sztabu, kompanii pułkownika, kompanii podpułkownika, kompanii sec. podpułkownika i kompanii majora^[4].

Reformy sejmu czteroletniego przewidywały w 1789 przyrost liczebności wojsk do armii 100 tysięcznej. Etat regimentu przewidywał 2153 osób^[5]. Nieco później zmniejszono jej etat do 65 tysięcy. Ten jak i wcześniejszy nowy etat nie zostały zrealizowane. Nie udało się też rozbudować jednostki do ośmiu kompanii. Powiększono jedynie już istniejące^[5].

We wrześniu 1792 roku etat regimentu przewidywał 1440 żołnierzy, podczas gdy rzeczywiście było ich 721^[5]. W Wyniku redukcji przeprowadzonej w 1793 roku etat wyniósł 752 żołnierzy. Faktycznie w regimencie służyło 704^[5].

Przy zachowaniu etatu z 1776, nowy zaciąg dla jednostki przewidywał 320 ludzi, co razem miało stanowić 540 żołnierzy w służbie^[6]. Stan oddziału w 1792 roku, do czasu przejęcia wojska litewskiego przez konfederację targowicką, wynosił etatowo 1440 żołnierzy, a praktycznie 721^[7]. Można przyjąć, że w kwietniu 1794 roku stan regimentu wynosił etatowo 552 żołnierzy, a faktyczny 673^[8].

Regiment posiadał dwa bataliony złożone z 4 kompanii^[9]. Jego stan liczebny na dzień 1 sierpnia 1793 wynosił 704 ludzi, a 16 kwietnia 1794 roku około 600^[9].

Barwa regimentu

• Po 1776: wyłogi pomarańczowe, guziki srebrne. Piechota litewska używała rajtroków chabrowych^[10].
• Podczas insurekcji kościuszkowskiej: wyłogi pomarańczowe, guziki srebrne^[10].

Stanowiska

Regiment stacjonował w następujących miejscowościach^[2]:

• Słonim (1777)^[1]
• Grodno
• Sokółka (1792)

Żołnierze regimentu

Regiment Pieszy 2 był regimentem przynależnym Buławie Wielkiej Litewskiej i do 1793 roku szefowali mu hetmani wielcy litewscy. Wtedy to, za sprawą Konfederacji Generalnej Wielkiego Księstwa Litewskiego (targowickiej) szefem po hetmanie wielkim litewskim Michale Ogińskim został Józef Kossakowski^[1]. Regimentem dowodził zazwyczaj pułkownik. Stanowisko szefa regimentu, związane z wielkimi poborami, było najczęściej uważane za synekurę. Szefowie posiadali prawo fortragowania (przedstawiania do awansu) oficerów^[11]. W 1777 w sztabie powinno znajdować się poza szefem i regimentsfelczerem sześciu oficerów to jest pułkownik, podpułkownik (początkowo było ich dwóch), major, regimentskwatermistrz, audytor i adiutant^[a]. Kwatermistrzowie i audytorowie mieli rangi kapitanów. W kompaniach miało być po trzech oficerów:kapitan z kompanią lub sztabowy, porucznik i chorąży. W kompanii majora miało być ich tylko dwóch oficerów, bez kapitana, ale w praktyce było także trzech oficerów. Razem poza szefem i regimentsfelczerem w jednostce powinno być 17 oficerów. Faktycznie było ich 19^[5]. Po reformach sejmu wielkiego formalna liczba oficerów wzrosła do 21^[b], w tym czterech podporuczników, co stanowiło trochę więcej niż połowę w porównaniu z ówczesnymi regimentami pieszymi wojsk Rzeczypospolitej^[5].

Szefowie^[2]:

• Michał Kazimierz Ogiński (hetman w. Wielkiego Księstwa Litewskiego 1775-1793)

Pułkownicy^[12]

• Ignacy Morawski (4 października 1775),
• Grzegorz Wolan (9 stycznia 1784),
• Karol Morawski (25 maja 1789).

Walki regimentu

Uczestniczył w 1792 w VII wojnie polsko-rosyjskiej toczonej w obronie Konstytucji 3 Maja. Stan osobowy: 958 ludzi.

Bitwy i potyczki^[12]:

• bitwa pod Mirem (11 czerwca 1792)
• Brześć (23 lipca 1792).

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
• Mariusz Machynia, Valdas Rakutis, Czesław Srzednicki: Oficerowie wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego. Sztab, kawaleria, artyleria, wojska inżynieryjne i piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1999. ISBN 83-7188-239-4.
• Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
• Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.