32. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie

32. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie odbył się w dniach 12-23 lutego 1982 roku. W konkursie głównym zaprezentowano 21 filmów pochodzących z 17 różnych krajów.

Jury pod przewodnictwem amerykańskiej aktorki Joan Fontaine przyznało nagrodę główną festiwalu, Złotego Niedźwiedzia, niemieckiemu filmowi Tęsknota Veroniki Voss w reżyserii Rainera Wernera Fassbindera. Drugą nagrodę w konkursie głównym, Srebrnego Niedźwiedzia − Nagrodę Specjalną Jury, przyznano polskiemu filmowi Dreszcze w reżyserii Wojciecha Marczewskiego^[1].

Przebieg festiwalu

Zeszłoroczny konflikt dyrektora festiwalu Moritza de Hadelna z niemieckimi filmowcami odszedł niemal w zapomnienie po tym, jak w programie imprezy znalazło się miejsce dla prawie 90 niemieckich filmów, z których 5 startowało w konkursie głównym. Złoty Niedźwiedź dla Rainera Wernera Fassbindera sprawił, że docenione zostało i niemieckie kino, i sam wybitny reżyser, którego wcześniej pomijano w werdyktach jury przy okazji filmów Opowieść o Effi Briest (1974) i Małżeństwo Marii Braun (1978)^[2].

De Hadeln nie całkowicie uniknął jednak krytyki, gdyż okazało się, że odrzucił propozycję zaprezentowania na festiwalu amerykańskiego filmu Na drugą stronę w reżyserii Delberta Manna. Obraz ten, opowiadający prawdziwą historię ucieczki balonem z Niemiec Wschodnich w 1979, był przedmiotem ostrego sporu pomiędzy NRD a RFN. Gdy de Hadeln film odrzucił, powołując się na względy artystyczne i polityczne, wzbudził tym oburzenie w konserwatywnie nastawionej prasie zachodnioniemieckiej, oskarżającej go o "tchórzostwo wobec wroga". Ostatecznie film pokazano poza festiwalem i to w czasie ceremonii otwarcia Berlinale, ale oceniono go surowo jako tandetną propagandę^[2].

W programie festiwalu pojawiła się nowa sekcja, założona przez Manfreda Salzgebera i Wielanda Specka, koncentrująca się zarówno na walorach społecznych, jak i estetycznych prezentowanych filmów (w 1986 uzyska ona ostatecznie nazwę Panorama)^[3]. W tegorocznej edycji nacisk położono na kino azjatyckie (Korea Południowa, Hongkong, Chiny). Pokazano m.in. film Mandala Koreańczyka Im Kwon-taeka^[2].

Pierwszego w historii festiwalu Honorowego Złotego Niedźwiedzia za całokształt twórczości odebrał amerykański aktor James Stewart. Był on jedną z wielu gwiazd obecnych na Berlinale. Inną była przewodnicząca jury Joan Fontaine, która zagrała w Rebece (1940) Alfreda Hitchcocka, filmie otwierającym festiwal berliński w 1951. Poza Stewartem i Fontaine na festiwalu obecni byli również m.in. Lino Ventura, Jeanne Moreau, Claudia Cardinale, Franco Nero, Sally Field, Michel Piccoli i Ingrid Thulin^[3].

W ramach festiwalu odbyła się retrospektywa pt. Insurrection of Emotions, poświęcona twórczości niemieckiego reżysera Curtisa Bernhardta^[4], który - po dojściu Hitlera do władzy - udał się na emigrację i kontynuował swoją karierę w Hollywood. Zaprezentowano także retrospektywę filmów dla dzieci powstałych w wytwórni DEFA w NRD, która stanowiła część sekcji Kinderfilmfest.

Członkowie jury

Przewodnicząca jury konkursu głównego Joan Fontaine.

Konkurs główny

• Joan Fontaine, amerykańska aktorka − przewodnicząca jury^[5]
• Władimir Baskakow, radziecki filmoznawca
• Brigitte Fossey, francuska aktorka
• Joe Hembus, niemiecki krytyk filmowy
• László Lugossy, węgierski reżyser
• Gian Luigi Rondi, włoski krytyk filmowy
• Helma Sanders-Brahms, niemiecka reżyserka
• Mrinal Sen, indyjski reżyser
• David Stratton, australijski krytyk filmowy i założyciel FF w Sydney

Selekcja oficjalna

Konkurs główny

Następujące filmy zostały wyselekcjonowane do udziału w konkursie głównym o Złotego Niedźwiedzia i Srebrne Niedźwiedzie^[6]:

Tytuł polski	Tytuł oryginalny	Reżyseria	Kraj produkcji
Bez złych intencji	Absence of Malice	Sydney Pollack	Stany Zjednoczone
L’amour des femmes	L’amour des femmes	Michel Soutter	Szwajcaria
Beyroutou el lika	شرم يكا Beyroutou el lika	Borhane Alaouié	Liban
Roczne poręczenie	Bürgschaft für ein Jahr	Herrmann Zschoche	NRD
Dreszcze	Dreszcze	Wojciech Marczewski	Polska
Eine deutsche Revolution	Eine deutsche Revolution	Helmut Herbst	RFN
Prostoduszny morderca	Den enfaldige mördaren	Hans Alfredson	Szwecja
Dziwna sprawa	Une étrange affaire	Pierre Granier-Deferre	Francja
Dziewczyna o rudych włosach	Het meisje met het rode haar	Ben Verbong	Holandia
The Killing of Angel Street	The Killing of Angel Street	Donald Crombie	Australia
Kraftprobe	Kraftprobe	Heidi Genée	RFN
Markiz Grillo	Il marchese del Grillo	Mario Monicelli	Włochy
Mężczyźni	Мужики! Mużyki!	Iskra Babicz	ZSRR
Morderstwo z premedytacją	日本の熱い日々 謀殺・下山事件 Nihon no atsui hibi bôsatsu: Shimoyama jiken	Kei Kumai	Japonia
Requiem	Requiem	Zoltán Fábri	Węgry
Romanze mit Amelie	Romanze mit Amelie	Ulrich Thein	NRD
Farewell to the Land	さらば愛しき大地 Saraba itoshiki daichi	Mitsuo Yanagimachi	Japonia
Tęsknota Veroniki Voss	Die Sehnsucht der Veronika Voss	Rainer Werner Fassbinder	RFN
Repeat Dive	צלילה חוזרת Tzlila Chozeret	Shimon Dotan	Izrael
Zajęcie nie dla kobiety	An Unsuitable Job for a Woman	Chris Petit	Wielka Brytania
Xiang qing	乡情 Xiang qing	Hu Bingliu i Wang Jin	Chiny

Pokazy pozakonkursowe

Następujące filmy zostały wyświetlone na festiwalu w ramach pokazów pozakonkursowych:

Tytuł polski	Tytuł oryginalny	Reżyseria	Kraj produkcji
Motyl	Butterfly	Matt Cimber	Stany Zjednoczone
Czystka	Coup de torchon	Bertrand Tavernier	Francja
Słodkie godziny	Dulces horas	Carlos Saura	Hiszpania
Feine Gesellschaft - beschränkte Haftung	Feine Gesellschaft - beschränkte Haftung	Ottokar Runze	RFN
Großstadtzigeuner	Großstadtzigeuner	Irmgard von zur Mühlen	RFN
Liebeskonzil	Liebeskonzil	Werner Schroeter	RFN
Tysiąc miliardów dolarów	Mille milliards de dollars	Henri Verneuil	Francja
W końcu czyje to życie?	Whose Life Is It Anyway?	John Badham	Stany Zjednoczone

Laureaci nagród

Konkurs główny

Złoty Niedźwiedź

• Tęsknota Veroniki Voss, reż. Rainer Werner Fassbinder

Srebrny Niedźwiedź − Nagroda Specjalna Jury

• Dreszcze, reż. Wojciech Marczewski

Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego reżysera

• Mario Monicelli − Markiz Grillo

Srebrny Niedźwiedź dla najlepszej aktorki

• Katrin Saß − Roczne poręczenie

Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego aktora

• Michel Piccoli − Dziwna sprawa
• Stellan Skarsgård − Prostoduszny morderca

Srebrny Niedźwiedź za wybitne osiągnięcie artystyczne

• Zoltán Fábri − Requiem

Wyróżnienie honorowe

• Bez złych intencji, reż. Sydney Pollack
• The Killing of Angel Street, reż. Donald Crombie
• Mężczyźni, reż. Iskra Babicz

Konkurs filmów krótkometrażowych

Złoty Niedźwiedź dla najlepszego filmu krótkometrażowego

• Lalka, najlepszy przyjaciel człowieka, reż. Ivan Renč

Pozostałe nagrody

Nagroda FIPRESCI

• Dreszcze, reż. Wojciech Marczewski

Honorowy Złoty Niedźwiedź za całokształt twórczości

• James Stewart

Polonica

W konkursie głównym kinematografię polską reprezentował film Dreszcze w reżyserii Wojciecha Marczewskiego. Ten przenikliwy portret czasów stalinizmu cieszył się dużym uznaniem i ostatecznie zdobył cztery nagrody: Srebrnego Niedźwiedzia − Nagrodę Specjalną Jury (drugą nagrodę konkursu głównego), Nagrodę FIPRESCI (przyznawaną przez krytyków filmowych), Nagrodę CICAE (przyznawaną przez Międzynarodowe Zrzeszenie Kin Artystycznych) oraz Nagrodę Interfilm - Wyróżnienie Specjalne.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona Berlinale (niem.)