38 Batalion Celny

38 Batalion Celny
Historia
Państwo II Rzeczpospolita
Sformowanie1921
Rozformowanie1922
Tradycje
Kontynuacja38 batalion SG
Dowódcy
Pierwszypłk Jan Werstakowski
Organizacja
DyslokacjaKamionki–Bogdanówka[1]
FormacjaBataliony Celne
PodległośćMSW
5 Brygada Celna
Bataliony celne w grudniu 1921.jpg
Rozmieszczenie 38 batalionu celnego
38 batalion celny w 1922.png

38 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.11069/Mob. z dnia 13 sierpnia 1921 roku w miejsce batalionów etapowych i wartowniczych utworzone zostały bataliony celne. 38 batalion celny powstał od podstaw (nowo formowany) w granicach DOG Lwów. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[2]. Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych[3]. Zadanie sformowania batalionu otrzymała 12. i 5 Dywizja Piechoty. 12 DP wyznaczyła ze swojego składu 300 szeregowych, a 5 DP po 150 z 38. i 39 pułk piechoty Strzelców Lwowskich [4]. Batalion formowano w Tarnopolu[4].

Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nienadających się do dalszej służby wojskowej[5].

29 października 1921 wojewoda tarnopolski wydał zarządzenie w którym granicę państwową na terenie województwa tarnopolskiego podzielił na cztery odcinki. IV odcinek – granica powiatu skałackiego i zbarskiego obsadził 38 batalion celny z Bogdanówki[6].

W listopadzie 1921 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[7]. 38 batalion celny znalazł się w strukturze 5 Brygady Celnej[8].

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[9]. 38 batalion celny przemianowany został na 38 batalion Straży Granicznej.

Służba celna

Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[10]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[11].

W kwietniu 1922 bataliony celne będące na terenie DOG Lwów otrzymały zadanie chronić w rejonie swojej odpowiedzialności wiadukty, mosty kolejowe i dworce. Zadanie taki otrzymał także 38 batalion celny w Kamionce[12].

Sąsiednie bataliony

Kadra batalionu

Dowódcy batalionu
stopieńimię i nazwiskookres pełnienia służbykolejne stanowisko
płkJan Werstakowski[1]VII – X 1922[14]emeryt[15]

Struktura organizacyjna

Ordre de Bataille 38 batalionu celnego w Bogdanówce w październiku 1922[14]
kompania1. Podwołoczyska2. Rożyska3. Toki4. Kałaharówka
dowódcykpt. Piotr Błyskałpor. Władysław Kadurokpt. Zygmunt Składzieńpor. Adolf Pasterczyk

Przypisy

  1. ↑ a b Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 15.
  2. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
  3. ↑ a b Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
  4. ↑ a b Materiały organizacyjne 39 bc ↓, s. 1-3.
  5. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
  6. ↑ Materiały dyslokacyjne 39 bc ↓, s. 1,2.
  7. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.
  8. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 74.
  9. ↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
  10. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
  11. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
  12. ↑ Ochrona granicy 10 bc ↓, s. 7.
  13. ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000 ↓.
  14. ↑ a b OdeB batalionów celnych ↓, s. 38bc.
  15. ↑ Rozkazy organizacyjne KG SG 1922–1923 ↓, s. 22.

Bibliografia

  • Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
  • Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin
  • Materiały dotyczące ochrony granicy na odcinku 10 batalionu celnego → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Materiały dotyczące dyslokacji, wykazy placówek, rozkład pododdziałów, korespondencja 39 batalionu celnego, 1921 – 1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Materiały dotyczące straw organizacyjnych 39 bc, 1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Rozkazy organizacyjne Komendy Głównej Straży Granicznej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Formacje graniczne II Rzeczypospolitej
Straż Graniczna (1918–1919)
Wojskowa Straż Graniczna
Strzelcy Graniczni
Bataliony Wartownicze
Bataliony Etapowe
Bataliony Celne
brygady celne
bataliony celne

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Szkic 38 batalionu celnego Kamionka.jpg
Szkic rozmieszczenia 38 batalionu celnego Kamionka
38 batalion celny w 1922.png
Rozmieszczenie 38 batalionu celnego w 1922
Bataliony celne w grudniu 1921.jpg
Rozmieszczenie Batalionów Celnych w grudniu 1921 roku (III faza organizacji)