3 Armia (ZSRR)

3 Armia

3-я армия

Historia
Państwo	ZSRR
Sformowanie	15 września 1939
Rozformowanie	sierpień 1945
Dowódcy
Pierwszy	Wasilij Kuzniecow
Ostatni	Aleksandr Gorbatow
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	piechota, kawaleria, artyleria, wojska pancerne
Podległość	Białoruski Specjalny Okręg Wojskowy, Front Zachodni, Front Centralny, Front Briański[1], Front Południowo-Zachodni, 1 Front Białoruski, 2 Front Białoruski[2], 3 Front Białoruski
Skład	dwa lub więcej korpusów strzeleckich

3 Armia (ros. 3-я армия) – związek operacyjny Armii Czerwonej podczas II wojny światowej.

Historia

3 Armia została sformowana 15 września 1939 roku w Białoruskim Specjalnym Okręgu Wojskowym z Witebskiej Grupy Armijnej^[3]. Po raz pierwszy do walki weszła we wrześniu 1939 roku, biorąc udział w operacji na Białorusi i w Polsce. W operacji tej Armia Czerwona zajęła wschodnią Polskę, w wyniku paktu Ribbentrop-Mołotow. W czerwcu 1941 w skład Armii wchodziły:

• 4 Korpus Strzelecki: 27 Dywizja Strzelecka, 56 Dywizja Strzelecka, 85 Dywizja Strzelecka, 152 korpuśny pułk artylerii, 444 korpuśny pułk artylerii, 30 samodzielny batalion łączności, 127 batalion saperów, 16 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej,
• 11 Korpus zmechanizowany: 29 Dywizja Pancerna, 33 Dywizja Pancerna, 204 Dywizja Zmotoryzowana, 16 pułk motocyklowy, 456 samodzielny batalion łączności, 64 samodzielny zmotoryzowany batalion inżynieryjny,
• 11 Mieszana Dywizja Lotnicza: 127 pułk lotnictwa myśliwskiego, 122 pułk lotnictwa myśliwskiego, 190 pułk lotnictwa szturmowego, 16 pułk lotnictwa bombowego,
• 68 Grodzieński Rejon Umocniony,
• 7 Brygada Artylerii Przeciwpancernej.^[4]

Skład w październiku 1941:

• 137 Dywizja Strzelecka
• 148 Dywizja Strzelecka
• 269 Dywizja Strzelecka
• 280 Dywizja Strzelecka
• 282 Dywizja Strzelecka
• 4 Dywizja Kawalerii
• 855 Pułk Strzelecki z 278 Dywizji Strzeleckiej

3 Armia brała udział w wielu akcjach we ważnych sektorach walk na froncie wschodnim. Armia wzięła udział w operacjach Frontu Zachodniego, Centralnego, Briańskiego, a także 1., 2. i 3 Białoruskiego podczas obrony Grodna, Lidy i Nowogródka. 3 Armia brała także udział w wielu ważnych bitwach jak np. bitwa pod Smoleńskiem, w której niemieccy żołnierzy zdobyli miasto w dwumiesięcznej ciężkiej kampanii oraz w bitwie pod Moskwą, w której kontratak zimowy Armii Czerwonej dowodzony przez marszałka Gieorgija Żukowa odrzucił Grupę Armii „Środek” o ponad 110 km na zachód Moskwy. W drugiej połowie walk na froncie wschodnim 3 Armia wzięła udział w bitwie na łuku kurskim, w której przeważające liczebnie wojska radzieckie, dzięki użyciu dobrej obrony przeciwpancernej, pokonały wojska niemieckie, powstrzymując operację Zitadelle i tym samym niszcząc wszelkie nadzieje Wehrmachtu na zwycięstwo na froncie wschodnim. 3 Armia brała udział w operacjach przeciwko Briańskowi, Homlowi–Rzeczycy oraz Rohaczywowi–Żłobinowi. Podczas ostatnich faz wojny armia ta wzięła udział w atakach na Białoruś, Prusy Wschodnie i wschodnie Niemcy, gdzie wzięła udział w bitwie o Berlin.

1 maja 1945 roku w skład 3 Armii wchodził^[5]:

• 35 Korpus Strzelecki: (250., 290. i 348 Dywizja Strzelecka)
• 40 Korpus Strzelecki (5., 129. i 169 Dywizja Strzelecka)
• 41 Korpus Strzelecki (120 Gwardyjska Dywizja Strzelecka, 269. i 283 Dywizja Strzelecka)
• 4 Brygada Artylerii
• 44 Brygada Artylerii Armat
• inne jednostki

Po zakończeniu wojny kwatera główna armii została wycofana do Białoruskiej SRR, gdzie została zreorganizowana w sierpniu 1945 roku jako krótko funkcjonująca kwatera główna Białorusko-Litewskiego Okręgu Wojskowego. Białorusko-Litewski Okręg Wojskowy istniał od 31 grudnia 1944 do 9 lipca 1945 roku, a następnie został zastąpiony przez Miński Okręg Wojskowy. W tym czasie armia składała się z trzech korpusów strzeleckich z dziewięcioma dywizjami strzeleckimi. W późniejszym czasie wszystkie te dywizje, oprócz 120 Rohaczewskiej Gwardyjskiej Dywizji Strzeleckiej, zostały rozwiązane^[6].

Dowódcy Armii

• Wasilij Kuzniecow (1 września 1939 – 25 sierpnia 1941)
• Jakow Krejzer (25 sierpnia – 13 grudnia 1941)
• Piotr Pszennikow (3–28 grudnia 1941, zginął po wejściu na minę)
• Paweł Batow (28 grudnia 1941 – 11 lutego 1942)
• Filipp Żmaczenko (11 lutego – 12 maja 1942)
• Pawieł Korzun (12 maja 1942 – 26 czerwca 1943)
• Aleksandr Gorbatow (27 czerwca 1943 – 9 lipca 1945)

Przypisy

Bibliografia

• Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• A. A. Greczko, Siły zbrojne państwa radzieckiego, Warszawa 1975.
• Jan Nikołajuk. Pierwszy sowiet. Dyslokacja wojsk RKKA i NKWD na „występie białostockim” w przededniu Barbarossy. „Militaria”. 4(26), 2012. Turka: Oficyna Wydawnicza Kagero.