3 Batalion Strzelców (II RP)
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Święto | |
| Nadanie sztandaru | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | ppłk Karol Pater |
| Ostatni | mjr Stanisław Godzisław Hankiewicz |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | Doświadczalne Centrum Wyszkolenia |
3 Batalion Strzelców (3 bs) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.
Historia batalionu
W 1924 w Rembertowie został sformowany Batalion Manewrowy. 9 kwietnia 1924 ogłoszono przydziały oficerów na stanowiska służbowe w baonie[1].
12 kwietnia 1927 Minister Spraw Wojskowych podporządkował pododdział komendantowi Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia[2]. Batalion przejął tradycje bojowe I batalionu 142 pułku piechoty. 19 maja 1927 Minister Spraw Wojskowych ustalił i zatwierdził dzień 12 maja świętem batalionu[3]. W 1930, po przekształceniu Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia w Centrum Wyszkolenia Piechoty, podporządkowany został jego komendantowi. Z dniem 1 września 1931 minister spraw wojskowych przemianował batalion manewrowy na 3 batalion strzelców[4].
7 grudnia 1932 roku Minister Spraw Wojskowych ogłosił wyniki międzyoddziałowych zawodów strzeleckich przeprowadzonych w 1932 roku w myśl „Instrukcji Wyszkolenia Kontyngensu Piechoty”, część I, w dywizjach piechoty z rocznikiem 1910. W grupie samodzielnych batalionów strzelców i morskiego tytuł mistrzowskiego otrzymał 3 baon strzelców, a tytuł mistrzowskiego pododdziału uzyskał pluton pionierów 3 bs pod dowództwem por. Eugeniusza Wityka[5].
W dniach 11–13 maja 1934 roku baon obchodził swoje doroczne święto połączone z uroczystościami 15 lecia oddziału. W sobotę 12 maja, w uroczystości wziął udział Prezydent RP Ignacy Mościcki, któremu towarzyszył szef Gabinetu Wojskowego pułkownik Jan Głogowski i adiutant kapitan Józef Hartman oraz I wiceminister spraw wojskowych generał dywizji Kazimierz Fabrycy i szef Departamentu Piechoty pułkownik Kazimierz Janicki[6].
10 lutego 1937 Prezydent RP Ignacy Mościcki zatwierdził wzór sztandaru dla 3 bs. Na lewej stronie płata umieszczone zostały nazwy bitew stoczonych przez I/142 pp: „Ossów 14 VIII 1920”, „Kolno” 23 VIII 1920”, „Halicz” 14 IX 1920” i „Gliniska 2 IX 1920”[7].
20 lutego 1937 roku Minister Spraw Wojskowych ustalił dzień 24 maja świętem batalionu[8].
26 maja 1937 roku w Rembertowie Prezydent RP wręczył dowódcy batalionu sztandar ufundowany przez społeczeństwo powiatów: warszawskiego, mińsko-mazowieckiego i radzymińskiego[9][10]. Uroczystość poświęcenia i wręczenia sztandaru była połączona z obchodami świąt 3 baonu strzelców i 32 dal[11].
3 batalion strzelców był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” miał sformować następujące pododdziały:
w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym:
- batalion strzelców Nr 3
- batalion strzelców Nr 10[a]
- kompania kolarzy Nr 42 dla 10 DP
- kompania asystencyjna Nr 212
w I rzucie mobilizacji powszechnej:
- pluton karabinów maszynowych Nr 201 dla Kwatery Głównej Naczelnego Wodza
- pluton karabinów maszynowych Nr 202 dla Kwatery Głównej Naczelnego Wodza
- kompania kolarzy Nr 15
w II rzucie mobilizacji powszechnej:
- kompania kolarzy Nr 14
- kompania marszowa 1 batalionu strzelców
- kompania marszowa 2 batalionu strzelców
- kompania marszowa 3 batalionu strzelców
- uzupełnienie marszowe kompanii kolarzy Nr 42
- Ośrodek Zapasowy Strzelców Rembertów
Ponadto jednostka wystawiła:
- II batalion 94 pułku piechoty majora Kazimierza Mazurkiewicza z plutonem artylerii piechoty 3 batalionu strzelców pod dowództwem por. Henryka Szefera[12]
- rezerwowy batalion strzelców majora Józefa Rosieka[b]
- 11 kompanię przeciwpancerną porucznika Leszka Józefa Szopskiego
- 12 kompanię przeciwpancerną podporucznika Józefa Wojciechowskiego
- 13 kompanię przeciwpancerną podporucznika Teodora Banaszczyka[c]
W kampanii wrześniowej 1939 batalion walczył w składzie Mazowieckiej Brygady Kawalerii.
Żołnierze batalionu
- Dowódcy batalionu
- ppłk piech. Karol Pater (IV 1924 – 12 V 1926[13])
- mjr piech. Aleksander Jerzy Rutkowski[d] (p.o. 22 V 1926[17] – 31 III 1927[18])
- ppłk piech. Eugeniusz Wyrwiński (5 V 1927 - 15 VII 1930 → p.o. dowódcy 1 pcz)
- ppłk dypl. Stanisław Rutkowski
- ppłk dypl. piech. Marian Jadwiński (od 28 VI 1933 - )
- ppłk Marian Wieroński (do 11 IX 1939)
- kpt. Marian Karol Freyberger (12 - 16 IX 1939)
- mjr Stanisław Godzisław Hankiewicz (od 17 IX 1939)
- Zastępcy dowódcy batalionu
- mjr piech. Adam Obtułowicz (26 III 1931 - 23 III 1932 → pułk KOP „Wilejka”)
- mjr piech. Antoni Miedwiedź (1939)
- mjr piech. Wiktor Eichler (II 1925 – VIII 1926)
- mjr piech. Stanisław Godzisław Hankiewicz (1939)
- Oficerowie batalionu
- kpt. Michał Murmyłło
- kpt. Ignacy Wądołkowski
- por. Józef Hartman
- por. Tadeusz Semik
- kpt. Antoni Brzozowski
Obsada personalna w 1939 roku
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[19][e]:
- Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne[19]
- dowódca batalionu – ppłk Marian Stanisław Wieroński
- I zastępca dowódcy – mjr Antoni Miedwiedź
- adiutant – kpt. Aleksander Witkowski
- lekarz – kpt. lek. Dymitr Dobrowolski
- II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Stanisław Godzisław Hankiewicz
- oficer mobilizacyjny – kpt. Antoni Bolesław Hrabi
- zastępca oficera mobilizacyjnego – vacat
- oficer administracyjno-materiałowy – Kpt. Wacław II Baranowski
- oficer gospodarczy – kpt. int. Tadeusz Antoni Wiśniewski
- oficer żywnościowy – chor Bolesław Buzdygan
- dowódca kompanii gospodarczej i oficer taborowy – kpt. tab. Marian Konstanty Kozłowski
- dowódca plutonu łączności – por. Franciszek Sitarz
- dowódca plutonu pionierów – por. Stefan Mieczysław Bocianowski
- dowódca plutonu artylerii piechoty – por. art. Henryk Szefer
- dowódca plutonu ppanc. – por. Józef Borowiec
- dowódca plutonu zwiadu konnego – por. kaw. Jan Witold Poziomski
- dowódca kompanii kolarzy – por. Jan Świeczka
- dowódca plutonu – por. Alojzy Antoni Rusin
- dowódca plutonu – ppor. Kazimierz Wojtusiak
- dowódca kompanii szkolnej – mjr Mieczysław Marek Kubasiewicz
- dowódca plutonu – por. Aleksander Czausow
- dowódca plutonu – por. Stefan Feliks Siliński
- dowódca plutonu – por. Jan Wandel
- dowódca plutonu – por. Wacław Wilczyński
- dowódca 1 kompanii – por. Antoni Marian Tysowski
- dowódca plutonu – ppor. Michał Chomicki
- dowódca 2 kompanii – kpt. Jan Szpojankowski
- dowódca plutonu – por. Edward Teofil Jaroch
- dowódca plutonu – ppor. Wincenty Jan Fryderyk Eilmes
- dowódca 3 kompanii – por Marceli Jan Kowalski
- dowódca plutonu – ppor. Zygmunt Kielar
- dowódca plutonu – ppor. Karol Worek
- dowódca kompanii km – mjr Antoni Norbert Kilański
- dowódca plutonu – por. Tadeusz Jan Gajewski
- dowódca plutonu – por. Bohdan Hubert Pełczyński
- dowódca plutonu – ppor. Franciszek Wojciech Buzała
- dowódca plutonu – ppor. Michał Kurowski
- na kursie – kpt. Stanisław Góralczyk
- odkomenderowany – mjr dypl. Feliks Janson
Obsada personalna 3 bs we wrześniu 1939
- Dowództwo
- dowódca - ppłk Marian Wieroński (do 11 IX 1939)
- adiutant - kpt. Aleksander Witkowski
- oficer informacyjny - ppor. rez. Antoni Posudzewski
- kwatermistrz - kpt. Marian II Kozłowski
- lekarz - kpt. lek. Dymitr Dobrowolski
- podoficer sanitarny - st. sierż. Jan Ludwiczak († 25 IX 1939)
- kapelan - ks kap. rez. Julian Badziński (od 22 IX 1939)
1 kompania strzelców
- dowódca kompanii - por. Antoni Przeździecki[f]
- dowódca I plutonu - por. rez. Wiesław Kawiński
- dowódca II plutonu - sierż. pchor. / ppor. piech. Zbigniew Sudwoj[g]
- dowódca III plutonu - st. sierż. Franciszek Łasecki
2 kompania strzelców
- dowódca kompanii - por. Stefan Mieczysław Bocianowski
- dowódca I plutonu - ppor. Michał Chomicki († 8 IX 1939)
- dowódca II plutonu - plut. pchor. rez. Filip Trzaska
- dowódca III plutonu - ppor. rez. Zygmunt Koziński
3 kompania strzelców
- dowódca kompanii - kpt. Jan Szpojankowski
- dowódca I plutonu - por. piech. Witold Roubo †1940 Charków[24]
kompania ciężkich karabinów maszynowych
- dowódca kompanii - kpt. Marian Karol Freyberger (12-16 IX 1939 dowódca 3 bs)
- dowódca I plutonu - ppor. Franciszek Wojciech Buzała
- dowódca II plutonu - st. sierż. Marcin Walczak
- dowódca III plutonu - ppor. rez. Władysław Stanisław Biegała
- dowódca IV plutonu - ppor. rez. Leon Bruski
- dowódca plutonu moździerzy - st. sierż. Walenty Mikołajczyk
pododdziały specjalne
- dowódca plutonu łączności - por. Józef Borowic
- dowódca plutonu zwiadu - por. Edward Teofil Jaroch
- dowódca plutonu przeciwpancernego - por. Aleksander Czausow
- dowódca plutonu pionierów - plut. Antoni Arazy
Uwagi
- ↑ Zgodnie z planem mobilizacyjnym "W 1" batalionu tego nie zmobilizowano, w jego miejsce mobilizowano II/94 pp, patrz tabela mobilizacyjna 3 bs w pracy Ryszarda Rybki i Kamila Stepana "Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny W i jego ewolucja ". wyd. Adiutor Warszawa 2010.
- ↑ Rezerwowy Batalion Strzelców zapewne zorganizowany został w miejsce kompanii marszowych 1, 2 i 3 Batalionów Strzelców.
- ↑ Każda z trzech kompanii przeciwpancernych posiadała dziewięć 37 mm armat przeciwpancernych wz. 1936 ciągnionych przez samochody Fiat.
- ↑ Mjr piech. Aleksander Jerzy Rutkowski (ur. 7 lutego 1884, zm. 1966) był odznaczony Krzyżem Niepodległości (22 grudnia 1931 roku). 3 maja 1926 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 lipca 1925 roku i 15. lokatą w korpusie oficerów piechoty[14]. 31 marca 1927 roku został zwolniony ze stanowiska pełniącego obowiązki dowódcy batalionu manewrowego z równoczesnym przeniesieniem służbowym do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na okres 6 miesięcy. 14 kwietnia 1927 roku minister spraw wojskowych mianował go prowizorycznym naczelnikiem wydziału w Urzędzie Wojewódzkim we Lwowie[15]. We wrześniu tego roku został przeniesiony do kadry oficerów piechoty z równoczesnym przedłużeniem przeniesienia służbowego do MSWewn. do 31 marca 1928 roku[16].
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[20].
- ↑ por. piech. Antoni Przeździecki (ur. 9 lutego 1909) na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 264. lokatą w korpusie oficerów piechoty[21]. Po kapitulacji załogi Warszawy dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał m.in. w Oflagu II C Woldenderg[22].
- ↑ ppor. piech. Zbigniew Sudwoj (ur. 30 maja 1915) był absolwentem XVI promocji Szkoły Podchorążych Piechoty, 13 września 1939 został mianowany podporucznikiem ze starszeństwem z 1 sierpnia 1939 w korpusie oficerów piechoty. Po kapitulacji załogi Warszawy pozostał w stolicy. Więzień obozów kancentracyjnych Auschwitz (cztery lata) i Dachau (półtora roku). 23 listopada 1945 był nieetatowym dowódcą plutonu rozpoznawczego 15 Wileńskiego Batalionu Strzelców[23]. Zmarł 10 kwietnia 2011. Został pochowany na cmentarzu Sióstr Felicjanek (en. Felician Sisters Cemetery) w Allegheny.
Przypisy
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 36 z 9 kwietnia 1924, s. 201.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 12 z 12 kwietnia 1927, poz. 120.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 19 maja 1927 roku, poz. 174.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931, poz. 292.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 22 z 7 grudnia 1932 roku, poz. 296.
- ↑ Święto ↓.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 3 z 20 marca 1937, poz. 30.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 2 z 20 lutego 1937, poz. 19.
- ↑ P. Prezydent Rzplitej i Naczelny Wódz na poświęceniu chorągwi batalionu strzelców. „Polska Zbrojna”. 144, s. 1, 1937-05-27. Warszawa..
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 175, autor opierając się na relacjach Stefana Bocianowskiego i Góralczyka z 1977 podał, że uroczystość poświęcenia i wręczenia sztandaru miała miejsce 24 maja 1937.
- ↑ Święto wojskowe w Rembertowie. „Polska Zbrojna”. 143, s. 6, 1937-05-26. Warszawa..
- ↑ Ludwik Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina ... s. 24, Ludwik Głowacki, Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939 s. 27. Natomiast Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny „W” ... s. podał, że II/94 pp rez. mobilizowany był przez 3 Pułk Piechoty Legionów.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 22 maja 1926 roku, s. 167.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 3 maja 1926 roku, s. 125.
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”. 1-2, s. 169, 1927-06-30..
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 26 września 1927 roku, s. 283.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 22 maja 1926 roku, s. 169.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 marca 1927 roku, s. 97.
- ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 660–661.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 328.
- ↑ Straty ↓.
- ↑ Sudwoj 1945 ↓, s. 32-35.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 455.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Księga chwały piechoty, praca zbiorowa, Warszawa 1992, reprint wydania z 1939
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny „W”, Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza „Ajaks” i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3
- Ludwik Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1985, wyd. V, ISBN 83-11-07109-8
- Ludwik Głowacki, Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Wydawnictwo Lubelskie, wyd. II, Warszawa 1986, ISBN 83-222-0377-2
- 15-lecie 3 baonu strzelców. „Polska Zbrojna”. 130, s. 1, 1934-05-14. Warszawa.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Zbigniew Sudwoj: Relacja. [w:] B.I.24f [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1945-11-23. [dostęp 2022-03-31].
Linki zewnętrzne
- Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2022-03-31].
| Rodowód | |
|---|---|
| Naczelne władze wojskowe | |
| Rodzaje sił zbrojnych | |
| Formacje |
|
| Bronie |
|
| Służby | |
| WP w 1939 | |
| Inne |
|
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).