3 Batalion Strzelców Sanockich

3 Batalion Strzelców Sanockich
Ilustracja
Odznaka pamiątkowa „Na Podkarpaciu XI 9”
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Dowódcy
Pierwszy

por. Bronisław Praszałowicz

3 Batalion Strzelców Sanockichpododdział piechoty Wojska Polskiego II RP (poczta polowa nr 20).

Historia

U schyłku I wojny światowej w listopadzie 1918 rozkazem Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich komendantem 3 Batalionu Strzelców Sanockich został mianowany por. Bronisław Praszałowicz[1].

W pierwszej dekadzie listopada 1918 w Sanoku miejscowy profesor gimnazjalny Michał Urbanek zorganizował tzw. „Pogotowie”, którego dowódcą został były oficer c. i k. armii, ppor. Władysław Zaleski. Członkowie „Pogotowia” rekrutowali się z harcerzy miejscowego hufca oraz uczniów klas starszych. Harcerze i uczniowie uzbrojeni zostali w karabiny. Każdy z nich otrzymał dziesięć naboi. W grudniu 1918 członkowie „Pogotowia” wstąpili do formującego się 3 Batalionu Strzelców Sanockich, złożonego z czterech kompanii piechoty[2]. Początkowo dowódcą formowanego batalionu został kpt. Franciszek Stok, dowódcami kompanii dr Juliusz Zaleski (wyćwiczonej), zaś rekruckiej ppor. Jaśkiewicz, ponadto adiutanturę objął ppor. Niedenthal - Antoni lub Marian[3]. W pierwszych dniach listopada pomocy przy formowaniu 1 kompanii udzielił czeski oficer stacjonującego do tego czasu w Sanoku 54 pułk piechoty, nadpor. Viktor Nopp-Rudolf[4]. Formowanie prowadził ppłk Józef Swoboda[5]. Batalion liczył ok. 500 żołnierzy, podoficerów i oficerów[6]. Na ogólną liczbę batalionu składały się: kompania borysławska jako pierwszy człon formowanego wojska polskiego (dowódca por. Bolesław Czajkowska), grupa ppłk Swobody (22 oficerów, ok. 180 podoficerów szeregowych) rekrutowanych z okolica Krosna, w tym kompania krośnieńska, którą dowodził por. Stanisław Maczek, kompania sanocka (dowódca Leszek Pragłowski)[7].

Pierwotnie jednostka nosiła nazwę „Ochotniczy Batalion Strzelców Sanockich”[8]

Dowództwo nad batalionem w liczbie 500 żołnierzy objął ppłk Swoboda[6]. Żołnierze batalionu walczyli z Ukraińską Armią Halicką, w tym z oddziałami 1 Brygady Ukraińskich Strzelców Siczowych, oraz z ochotnikami ukraińskimi, broniącymi Republiki Komańczańskiej do stycznia 1919[9]. 27 marca 1919 druga kompania walczyła o utrzymanie korytarza kolejowego w Chyrowie oraz brała udział w walkach o odblokowanie Lwowa.

W 1919 batalion był ulokowany w koszarach przy ul. Adama Mickiewicza[10].

III Batalion Strzelców Sanockich wraz ze zorganizowanym w Dębicy batalionem Pułku Piechoty Ziemi Ropczyckiej (dowodzonym przez rotmistrza Łubieńskiego) zapoczątkowały późniejszy II batalion 18 Pułku Piechoty[11].

Powstał „Marsz 3 Batalionu strzelców”, ułożony na melodię pieśni „My, Pierwsza Brygada”, liczący pięć zwrotek oraz refren ze słowami: My batalion trzeci / To sanockie dzieci / Idziem na bój, na krwawy bój / Z wrogiem na bój, na bój, na bój[12].

Oficer batalionu por. dr Juliusz Zaleski był autorem wspomnień jednostki publikowanych w 1919 i 1920 na łamach sanockiego tygodnika „Ziemia Sanocka”[3][13].

Członkowie „Pogotowia” i strzelcy sanoccy

Przypisy

  1. Rozkaz Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich o przydziale oficerów (841). „Dziennik Rozkazów Wojskowych”. Nr 26, s. 653, 8 marca 1919. 
  2. Józef Stachowicz, Miniony czas s. 48.
  3. a b Juliusz Zaleski. Z dziejów III Baonu strzelców sanockich (garść wspomnień w rocznicę). „Ziemia Sanocka”. Nr 30, s. 2, 7 grudnia 1919. 
  4. Sołtys 1995 ↓, s. 506.
  5. Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 136, 209. ISBN 83-909787-0-9.
  6. a b Edward Zając: Jak Sanok wybił się na niepodległość. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1995, s. 30. ISBN 83-901466-3-0.
  7. Edward Zając: Jak Sanok wybił się na niepodległość. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1995, s. 24-25. ISBN 83-901466-3-0.
  8. Olejko, Siwiec 2021 ↓, s. 34.
  9. „Któregoś z pierwszych dni stycznia 1919 wyrwano nas o 9 wieczór z przeraźliwie zimnych koszar, dano ostrą amunicję, opatrunki osobiste i podzielona na dwa oddziały, które z dwóch stron miały atakować Komańczę. Szło po prostu o spacyfikowanie tej wsi i kilku z nią sąsiadujących, w których Ukraińcy zorganizowali swoją Rzeczpospolitą Ukraińską. [...] Pociąg miną Zagórz, Wielopole, Czaszyn, zatrzymując się w Mokrem około 2 w nocy. Stąd rozpoczęliśmy koszmarny marsz. [...] Gdyśmy doszli do wysokości dzisiejszej Komańczy-Letniska, w świetle wczesnego poranka widzieliśmy liczne sylwetki mężczyzn uciekających w kierunku lasu”. Józef Stachowicz, Miniony czas, s. 48-50.
  10. Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 310. ISBN 978-83-60380-26-0.
  11. Mieczysław Roszkiewicz: Zarys historii wojennej 18-go Pułku Piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, s. 5, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
  12. P. W.. Marsz III. Batalionu strzelców. „Ziemia Sanocka”. Nr 12, s. 2, 18 maja 1919. 
  13. Juliusz Zaleski. Z dziejów III Baonu strzelców sanockich (garść wspomnień w rocznicę). „Ziemia Sanocka”. Nr 33, s. 2, 4 kwietnia 1920. 
  14. Lista strat WP 1934 ↓, s. 47.
  15. Lista strat WP 1934 ↓, s. 51.
  16. Lista strat WP 1934 ↓, s. 122.
  17. Lista strat WP 1934 ↓, s. 307.
  18. Lista strat WP 1934 ↓, s. 406.
  19. Lista strat WP 1934 ↓, s. 463.
  20. Lista strat WP 1934 ↓, s. 765.
  21. Lista strat WP 1934 ↓, s. 819.
  22. Lista strat WP 1934 ↓, s. 892.
  23. Lista strat WP 1934 ↓, s. 949.
  24. W obronie Lwowa i Wschodnich Kresów. Polegli od 1-go listopada 1918 do 30-go czerwca 1919 r.. Lwów: Straż Mogił Polskich Bohaterów, 1926, s. 154.
  25. Lista strat WP 1934 ↓, s. 987.
  26. Lista strat WP 1934 ↓, s. 1039.

Bibliografia

  • Juliusz Zaleski. Z dziejów III Baonu strzelców sanockich (garść wspomnień w rocznicę). „Ziemia Sanocka”. Nr 30, s. 2, 7 grudnia 1919. 
  • Juliusz Zaleski. Z dziejów III Baonu strzelców sanockich (garść wspomnień w rocznicę). „Ziemia Sanocka”. Nr 33, s. 2, 4 kwietnia 1920. 
  • Spis byłych oddziałów wojskowych WP, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” Nr 2 (183), Warszawa 2000.
  • Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918–1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934, s. 1039.
  • Wojciech Sołtys: Między wojnami światowymi 1918-1939. Życie gospodarcze, społeczne i polityczne. Pierwsze miesiące wolności. W: Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 501-509. ISBN 83-86077-57-3.
  • Andrzej Olejko, Bogusław Siwiec: Niepodległość nad Strwiążem. Ustrzyki 1918. T. 1. Ustrzyki Dolne: Bieszczadzkie Centrum Turystyki i Promocji w Ustrzykach Dolnych, 2021, s. 1-79, seria: Biblioteczka Bitew Bieszczadzkich. ISBN 978-83-950624-3-8.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Odznaka pamiątkowa 3 batalionu Strzelców Sanockich.jpg
Odznaka pamiątkowa 3 batalionu Strzelców Sanockich