III Korpus Kawalerii

III Korpus Kawalerii 3-й кавалерийский корпус
Dowódca Korpusu Gaj Dimitriewicz Gaj
Historia
Państwo	Rosyjska FSRR
Dowódcy
Pierwszy	Gaj Dimitriewicz Gaj
Działania zbrojne
Wojna polsko-bolszewicka bitwa pod Widzami (8 lipca 1920) obrona Wilna (14 lipca 1920) bitwa o Grodno I (18-23 lipca 1920) bitwa nad Niemnem I (19-24 lipca 1920) bitwa pod Mławą (21–22 sierpnia 1920) bitwa pod Chorzelami (23 sierpnia 1920)
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Formacja	Armia Czerwona
Rodzaj wojsk	Kawaleria
Podległość	4 Armia

III Korpus Kawalerii (skrótowa nazwa Kawkor – od Kawaleryjski Korpus, nazywany również Złotą Ordą Gaj-Chana) – związek taktyczny jazdy Armii Czerwonej, dowodzony przez Gaja Dimitriewicza Gaja podczas inwazji na Polskę w 1920.

Skład 1 lipca 1920

1 lipca 1920 w skład Korpusu wchodziły:

• 10 Dywizja Kawalerii z Uralu – 3147 szabel, 27 ckm-ów, 12 armat, dowódca N.D. Tomin
• 15 Dywizja Kawalerii z Kubania – 995 szabel, 19 ckm-ów, 8 armat, dowódca W.I. Matuzenko
• 164 Brygada Strzelców – 700 bagnetów, 32 ckm-y, 8 armat

Historia

4 lipca Korpus otrzymał zadanie przerwać linie polskie w rejonie jeziora Jelnia, i zasiać panikę na tyłach. Zaatakował 10 Dywizję Piechoty z 1 Armii, która odparła jego atak i zmusiła do odwrotu na północ. Tam napotkał 8 Dywizję Piechoty, którą ominął. Następnie zawrócił na południe. 9 lipca zdobył Święciany, i znalazł się 70 kilometrów od Wilna. Do miasta wysłano szpiega, który zorientował się, że broni go nieliczna załoga polska (około 2 tysięcy żołnierzy). 13 lipca zaatakowano Wilno, które zostało zdobyte 14 lipca 1920.

19 lipca 15 Dywizja Kawalerii zaatakowała samotnie Grodno, 10 Dywizja w tym czasie była zatrzymana w Skidlu. 22 lipca Sowieci wycofali się z miasta, zamknęli jego okrążenie. 29 lipca Kawkor zaatakował Łomżę, a 1 sierpnia napotkał polskie przeciwuderzenie w Białej Podlaskiej. 4 sierpnia zdobył Ostrołękę, następnie Przasnysz, Bieżuń i Sierpc. W drugim tygodniu sierpnia Kawkor dotarł do Wisły. 10 Dywizja Kawalerii dotarła do Bobrownik, gdzie z ruin zamku prowadziła ostrzał lewego brzegu Wisły. W celu przerwania linii kolejowej Warszawa-Gdańsk Gaj podjął próbę zdobycia Włocławka. Swoją kwaterę zlokalizował w trójkącie wyznaczonym przez wsie Działy-Witoszyn-Rachcin. Pomimo przerwania polskiej obrony miasto pozostało niezdobyte, ponieważ obrońcy spalili most. 19 sierpnia bolszewików nie było już na „przedmościu”.

21 sierpnia w nocy przebił się koło Żuromina przez linie polskie, znalazł się powtórnie w okrążeniu, kolejnej nocy (22) powtórnie przebił się przez Konopki. 23 sierpnia przebił się w Grabowie przez polską dywizję ochotniczą, następnie przez Brygadę Syberyjską. 24 sierpnia Kawkor dogonił sowiecką 53 Dywizję Strzelców, zablokowaną przez dwie polskie dywizje. Próbował jej bronić, tocząc dwudniową bitwę, został jednak zmuszony do przekroczenia granicy niemieckiej, gdzie został rozbrojony, a żołnierze internowani w obozie w Altdamm.

Zbrodnie

Oddziały III Korpusu zamordowały ponad 1000 polskich jeńców w:

• Lemanie,
• Chorzelach,
• Cichoszkach,
• pod Mławą^[1],
• Szydłowie – tu Kozacy Kawkoru, dla oszczędności naboi, zasiekli saperkami i szablami wziętych do niewoli 7 oficerów i 92 szeregowych^[2]. Dopuścili się też gwałtów na ludności cywilnej^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Grzegorz Łukomski, Bogusław Polak, Mieczysław Wrzosek: Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920, Koszalin 1990.
• NormanN. Davies NormanN., Orzeł biały, czerwona gwiazda, wyd. 2, Kraków: ZNAK, 1998, ISBN 83-7006-741-7, OCLC 40548639 .