3 Pułk Piechoty OW Grodno

3 Pułk Piechoty Obszaru Warownego "Grodno"/Grupy Grodzieńskiej
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1939

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Stefan Mrozek

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

garnizon Grodno

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

Grupa Grodzieńska

3 Pułk Piechoty Grupy Grodzieńskiej (Obszaru Warownego „Grodno”) (3 pp OWar. „Grodno”) – oddział piechoty Wojska Polskiego, improwizowany w trakcie kampanii wrześniowej.

Pułk utworzony w Grodnie z pododdziałów marszowych i pododdziałów Ośrodka Zapasowego 29 DP wchodzących OK III. Przewieziony transportem kolejowym do Lwowa, wziął czynny udział w obronie Lwowa w okresie 12 - 22 września 1939 roku.

Formowanie i zmiany organizacyjne pułku

Po zmobilizowaniu w ramach mobilizacji alarmowej jednostek 29 Dywizji Piechoty i jej wyjeździe na front w zmobilizowanych pułkach pozostały nadwyżki rezerwistów z których w Kadrze Zapasowej Piechoty Grodno zmobilizowano bataliony marszowe dla 41 i 76 pułku piechoty. Natomiast z przybywających rezerwistów w ramach mobilizacji powszechnej w KZP Grodno utworzono Ośrodek Zapasowy 29 DP. Z tych pododdziałów na rozkaz dowódcy OK III gen. bryg. Józefa Olszyny-Wilczyńskiego rozpoczęto od 7 września tworzenie improwizowanych jednostek piechoty do obrony umocnień obszaru Grodna i Wilna. Zgodnie z tym utworzono improwizowany związek taktyczny nazywany Obszarem Warownym "Grodno” lub Grupą „Grodno” pod faktycznym dowództwem płk. dypl. Bohdana Hulewicza. Wchodzący w skład grupy 3 pułk piechoty (zwany też „grodzieńskim”) utworzono w następujący sposób:

  • dowództwo pułku z nadwyżek 76 pp,
  • kwatermistrzostwo z nadwyżek 41 pp,
  • I batalion z batalionu marszowego 41 pp zmobilizowanego 5 września przez KZP Grodno w I rzucie mobilizacji powszechnej, którego skład osobowy został zwiększony (zbliżony do etatu batalionu liniowego),
  • II batalion z nadwyżek 41 pp ze składu OZ 29 DP,
  • III batalion piechoty z batalionu marszowego 76 pp zmobilizowanego 5 września przez KZP Grodno w I rzucie mobilizacji powszechnej, którego skład osobowy został zwiększony (zbliżony do etatu batalionu liniowego)[1].

Dowódcą pułku mianowano ppłk. Stefana Mrozka. Pułk został praktycznie sformowany 10 września 1939 roku. Pułk nie posiadał pododdziałów specjalnych, broni ppanc., posiadał braki w zespołowej broni strzeleckiej rkm, ckm, granatnikach, moździerzach. W wyposażeniu bojowym nie posiadał hełmów, częściowo łopatek piechoty, częściowo bagnetów, brakowało masek pgaz., opatrunków, kuchni polowych, mundury stare z użytku bieżącego, częściowo czapki garnizonowe z otokami. Część rezerwistów wywodziła się ze starych roczników pełniących służbę czynną w latach dwudziestych, nie obeznanych z bronią nowszych systemów. Bataliony zmobilizowane jako marszowe na swój pierwotny stan otrzymały wyposażenie ze składnic mobilizacyjnych nieco lepsze. W niektórych kompaniach nie wszyscy żołnierze posiadali karabiny[2].

Działania bojowe 3 pułku piechoty OW "Grodno"

3 pułk piechoty OW Grodno został przewieziony z Grodna do Lwowa transportem kolejowym w dniach 10-13 września 1939 roku. Po rozładowaniu z transportu kolejowego w Barszczowicach przemieszczono go w dniach 12-13 września na odcinek południowy obrony Lwowa. Dowództwo tego odcinka objął dowódca pułku ppłk S. Mrozek, obronę na odcinku południowym zajęły II i III bataliony 3 pułku grodzieńskiego. Sztab mieścił się w koszarach Korpusu Kadetów Nr 1. Pułk był wspierany przez 42 dal i jedną z baterii 33 pal. Na pozycjach obronnych na odcinku południowym prowadzone były walki patroli, pozycje pułku były ostrzeliwane przez artylerię niemiecką, atakowane przez lotnictwo niemieckie działania te przysparzały strat pododdziałom pułku. 17 września prowadzono dwa lokalne natarcia siłą dwóch i jednej kompanii celem poprawy położenia i opanowania ważnych ogniowo punktów terenowych[3]. W dniach 18-20 września toczono dalszą walkę patroli z obsadą niemiecką z jednostek 2 Dywizji Górskiej. Kompanie 3 pułku grodzieńskiego osłaniały rozpoznawcze wypady wileńskiego dywizjonu kawalerii na tyły oblegających Lwów jednostek niemieckich. W dniach 21-22 września na odcinku pułku doszło do potyczek z sowiecką piechotą i kawalerią stwierdzono odwrót jednostek niemieckich. Doszło też do rozbrajania pododdziałów i żołnierzy, w tym 7 kompanii strzeleckiej przez piechotę bolszewicką i dezercję na stronę wojsk ACz. 22 września w związku z kapitulacją Lwowa i jego garnizonu i 3 pułk grodzieński zaprzestał działań bojowych.

Obsada personalna 3 pp OW Grodno

dowództwo i pododdziały specjalne
  • dowódca pułku – ppłk piech. Stefan Mrozek[4] (81 pp)
  • dowódca kompanii gospodarczej – ppor. piech. rez. Jan Karol Musiał[5] (81 pp) †1940 Charków[6]
  • dowódca plutonu łączności – por. piech. rez. Zbigniew Gądzikiewicz[5] †1940 Charków[7]
  • dowódca plutonu pionierów – ppor. geogr. rez. Dominik Jakubiszyn[5] †1940 Charków[8]
  • dowódca I batalionu - NN
  • dowódca II batalionu – mjr kontr. piech. Mikołaj Rybaczuk[9] (41 pp)
    • dowódca 4 kompanii strzeleckiej – por. piech. rez. Wincenty Banaś[10][a]
    • dowódca 5 kompanii strzeleckiej – por. piech. rez. Bolesław Adamkowski[13][b]
    • dowódca 6 kompanii strzeleckiej – ppor. Władysław Nazarewicz[10]
    • dowódca 2 kompanii km – por. Jan Handerek[10]
  • dowódca III batalionu – kpt. piech. Józef Antoni Ruschar vel Ruszar[4][c] (41 pp) †1940 Charków[19]
    • dowódca 7 kompanii strzeleckiej – por. piech. rez. Stefan Jaskłowski[5][d] (76 pp) †1940 Charków[21]
    • dowódca 8 kompanii strzeleckiej – por. piech. rez. Jan Andruszkiewicz[5] (76 pp) †1940 Charków[22]
    • dowódca 9 kompanii strzeleckiej – por. piech. rez. Wacław Walenty Kąkolecki[5][e]
    • dowódca 3 kompanii km – por. piech. rez. Kazimierz Laskowski[5][f] (76 pp) †1940 Charków[25]
  • dowódca kompanii specjalnej – ppor. piech. rez. Jan Żukowski[5] (76 pp) †1940 Charków[26]


Uwagi

  1. ↑ por. piech. rez. Wincenty Banaś ur. 20 czerwca 1905 we wsi Pożogi, w powiecie stopnickim, w rodzinie Tomasza[11]. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 462. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[12].
  2. ↑ por. piech. rez. Bolesław Adamkowski ur. 26 listopada 1908 we wsi Zawady powiatu sierpeckiego, w rodzinie Stanisława[14]. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 329. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[15].
  3. ↑ kpt. piech. Józef Antoni Ruschar vel Ruszar ur. 18 marca 1898 w Mszanie Dolnej. W kwietniu 1933 został przeniesiony z 66 pp do KOP[16]. 12 marca 1934 ogłoszono sprostowanie imion i nazwiska z „Józef Ruszar” na „Józef Antoni Ruschar”[17]. W marcu 1939 pełnił służbę w 41 pp w Suwałkach na stanowisku dowódcy 2. kompanii karabinów maszynowych[18].
  4. ↑ por. piech. rez. Stefan Jaskłowski ur. 1 września 1910. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 453. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[20].
  5. ↑ por. piech. rez. Wacław Walenty Kąkolecki ur. 4 lipca 1907. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1937 i 116. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[23].
  6. ↑ por. piech. rez. Kazimierz Laskowski ur. 16 lutego 1907. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 307. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[24].

Przypisy

  1. ↑ Wesołowski (red.) 1/2018 ↓, s. 38-40.
  2. ↑ Wesołowski (red.) 1/2018 ↓, s. 40-43.
  3. ↑ Wesołowski (red.) 2/2018 ↓, s. 106, 110.
  4. ↑ a b Wesołowski (red.) 1/2018 ↓, s. 65.
  5. ↑ a b c d e f g h Wesołowski (red.) 2/2018 ↓, s. 154.
  6. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 361.
  7. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 128.
  8. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 179.
  9. ↑ Wesołowski (red.) 1/2018 ↓, s. 65, 265.
  10. ↑ a b c Wesołowski (red.) 2/2018 ↓, s. 152.
  11. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-20]..
  12. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 616.
  13. ↑ Wesołowski (red.) 1/2018 ↓, s. 225.
  14. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-20]..
  15. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 659.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933, s. 95.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934, s. 97.
  18. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 53, 597.
  19. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 460.
  20. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 115, 661.
  21. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 190.
  22. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 4.
  23. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 633.
  24. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 95, 659.
  25. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 289.
  26. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 644.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
  • Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
  • Andrzej Wesołowski (red.): Obrona Lwowa 1939 tom 1: Dokumenty 1-16 września. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2018. ISBN 978-83-63374-64-8.
  • Andrzej Wesołowski (red.): Obrona Lwowa 1939 tom 2: Dokumenty 17-22 września. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2018. ISBN 978-83-63374-65-5.
Piechota Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej
Dywizje piechoty
Rezerwowe
dywizje piechoty
Brygady piechoty
Pułki piechoty
Rezerwowe
i ochotnicze
pułki piechoty
1939
1920
Bataliony piechoty

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).