3 Pułk Strzelców Pieszych

3 Pułk Strzelców Pieszych
Historia
Państwo

 Królestwo Polskie

Sformowanie

1815

Dowódcy
Pierwszy

płk hrabia Antoni Giełgud

Ostatni

płk Jan Suchodolski

Organizacja
Dyslokacja

Płock

Rodzaj wojsk

Piechota

Podległość

4 Dywizja Piechoty - I 1831

Żołnierze 3. i 4 pułku strzelców pieszych

Pułk 3 Strzelców Pieszychoddział piechoty Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Dobosz 3 Pułku Strzelców Pieszych na litografii Józefa Kondratowicza (1829)

Pułk sformowany został w 1815, w składzie 3 Brygady 1 Dywizji Piechoty[1]. Pułk w okresie pokojowym składał się ze sztabu i dwóch batalionów po cztery kompanie, oraz związanych z batalionami dwoma kompaniami rezerwowymi[a]. Stan kompanii wynosił 4-6 oficerów, 14-16 podoficerów i 184 szeregowych[b], stan batalionu 830 żołnierzy. Stan pułku: 5 oficerów starszych, 54-55 oficerów młodszych, 160 podoficerów, 72 muzyków, 1664-1676 szeregowych oraz 5 oficerów i 71-82 podoficerów i szeregowych niefrontowych[c]. W sumie w pułku służyło około 20050 żołnierzy. W czasie wojny przewidywano rozwinięcie pułku do czterech batalionów po 8 kompanii każdy. W każdym batalionie etatu wojennego tworzono na bazie jednej z nowo powstałych kompanii kompanię wyborczą[2].

Stacjonował w Płocku, a jego kompanie karabinierskie w Warszawie, w koszarach Ordynackich[3]. Po wybuchu powstania listopadowego zreorganizowano piechotę. Pułk wszedł w skład nowo sformowanej 4 Dywizji Piechoty[4]. 26 kwietnia 1931 przeprowadzono kolejną reorganizacje piechoty armii głównej dzieląc ją na pięć dywizji. Pułk znalazł się w 2 Brygadzie 4 Dywizji Piechoty[5].

Żołnierze pułku

Dowódcy pułku[6]:

  • płk hrabia Antoni Giełgud (1815–1818)
  • ppłk Wojciech Łaszewski (1818-1820)
  • ppłk/płk Wacław Sierakowski (1818–1825 z przerwą w latach 1819 i 1820)
  • płk Julian Bieliński (1825-1830)
  • ppłk Walenty Śmigielski (od 18 marca 1830, awansowany na płk 25 maja)
  • płk Jan Suchodolski (od 22 września 1830)

Oficerowie

Walki pułku

Pułk brał udział w walkach w czasie powstania listopadowego.

Bitwy i potyczki[6]:

  • Warszawa (29 listopada 1830)
  • Wawer (19 lutego 1831)
  • Grochów (25 lutego)
  • Rożan (22 kwietnia)
  • Jakubów (29 kwietnia)
  • Jędrzejów (13 maja)
  • Ostrołęka (18 maja)
  • Karczma Wesoła nad Muchawką (24 maja)
  • Wilno (16 i 17 czerwca)
  • Łysobyki (19 czerwca)
  • Poniewież (5 lipca)
  • Szawle (8 lipca)
  • Mieszkucie (10 lipca)
  • Malaty (16 lipca)
  • Zdzięcioł (24 lipca)
  • Utrata (16 sierpnia)
  • Warszawa (6 i 7 września)

W 1831 roku, w czasie wojny z Rosją, żołnierze pułku otrzymali 11 złotych i 20 srebrnych krzyży Orderu Virtuti Militari [6].

Mundur

Żołnierze pułku nosili granatowe kurtki mundurowe z żółtymi wyłogami[d], kołnierzem i łapkami rękawów, z białymi guzikami[7]. Na guzikach umieszczano numery pułku.

Kołnierz, wyłogi na piersiach i rękawach i polach granatowe z wypustką żółtą przy kurtce paradnej. Naramiennik granatowy z żółtą wypustką, numer 1 dywizji żółty[7]. Lejbiki granatowe z żółtą wypustką na kołnierzu i rękawach. Spodnie, sukienne granatowe z wypustką żółtą. Kołnierz od płaszcza granatowy z wypustką żółtą. Wszystkie pasy[e] były czarno lakierowane. Na głowie furażerka granatowa z trzema żółtymi wypustkami. Frak mundurowy oficerów z wyłogami granatowymi jak u żołnierzy. Kołnierz z żółtą wypustką i rękawy granatowe. Codzienne szare spodnie z granatowymi lampasami i żółtą wypustką pośrodku. Galony srebrne z żółtą wypustką[7].

Chorągiew

Na tle granatowego krzyża kawalerskiego w czerwonym polu, w otoku z wieńca laurowego umieszczony był biały orzeł ze szponami dziobem i koroną złoconą[7].

Pola między ramionami – żółte[7], a w rogach płata inicjały królewskie z koroną, otoczone wieńcami laurowymi. Chorągiew poświęcono 17 czerwca 1827 roku w obozie powązkowskim[7]

Uwagi

  1. Kompanie rezerwowe liczyły po około 100 żołnierzy i znajdowały się w zakładzie pułkowym → Wimmer 1978 ↓, s. 459
  2. Pierwsza kompania batalionu była kompanią karabinierską, pozostałe fizylierskieKorzon, Gembarzewski i Rogowa 1923 ↓, s. 376-377
  3. Byli to głównie rzemieślnicy i kanceliści→ Wimmer 1978 ↓, s. 459
  4. Pierwotnie planowano pąsowe
  5. Lederwerki

Przypisy

  1. Wimmer 1978 ↓, s. 460.
  2. Wimmer 1978 ↓, s. 459.
  3. Wimmer 1978 ↓, s. 459-461.
  4. Wimmer 1978 ↓, s. 490.
  5. Wimmer 1978 ↓, s. 491.
  6. a b c Gembarzewski 1925 ↓, s. 75.
  7. a b c d e f Gembarzewski 2003 ↓, s. 96.

Bibliografia

  • Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie - Królestwo Polskie 1815-1830. Poznań: Wydaw. Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-48-3.
  • Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
  • Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie. Tom IV. Od 1815 do 1831 roku. Warszawa: 1966.
  • Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. T.3. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923.
  • Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
  • Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: 1978.

Media użyte na tej stronie

Royal Standard of the Tsar of Poland (1815–1830).svg
Autor: Malarz pl, Licencja: CC BY-SA 3.0
Flaga Króla Polski (jednocześnie Cara Rosji) w latach 1815-1830
3rd, 4th Chasseurs à Pied Regiment of Polish Army of November Uprising.JPG
Autor: Anonymous plate, Licencja: CC BY 3.0
3rd, 4th Chasseurs à Pied Regiment of Polish Army of November Uprising
3 Pulk Strzelcow pieszych, Dobosz 1829 (116308734).jpg
Tytuł: 3 Pułk Strzelców pieszych, Dobosz
Adres wydawniczy: [1829]
Gatunek: litografia
Forma i typ: grafiki i rysunki
Opis fizyczny: 1 grafika : litografia ; kompozycja 11x10 cm
Kongress Poland infantryman.PNG
Kongress Poland infantry sergeant