40 Batalion Celny
| Historia | |
| Państwo |  II Rzeczpospolita |
|---|---|
| Sformowanie | 1921 |
| Rozformowanie | 1922 |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | 40 batalion SG |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | kpt. Tarnogórski |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | Mikaszewicze[1] |
| Formacja | Bataliony Celne |
| Podległość | MSW 7 Brygada Celna |
40 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.11069/Mob. z dnia 13 sierpnia 1921 roku w miejsce batalionów etapowych i wartowniczych utworzone zostały bataliony celne. 40 batalion celny powstał w granicach DOG Poznań, a zorganizowano go z eskort zlikwidowanych oddziałów robotników i jeńców[1]. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[2]. Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych[3].
Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[4].
W listopadzie 1921 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[5]. 40 batalion celny znalazł się w strukturze 7 Brygady Celnej[6].
Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[7]. 40 batalion celny przemianowany został na 40 batalion Straży Granicznej.
- Sąsiednie bataliony
- 24 batalion celny ⇔ 33 batalion celny – XII 1921[8]
- 1 batalion celny ⇔ 37 batalion celny −
Służba celna
Zgodnie z rozkazem poleskiego inspektora wojskowego granicy wschodniej z 19 października 1921, 40 batalion celny (poznański) obsadził odcinek granicy od wsi Jaskowicze do Prypeci z siedzibą dowództwa batalionu w Mikaszewicze[9].
Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[10]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[11].
Kadra batalionu
- Dowódcy batalionu
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| kpt. | Tarnogórski[1] | XII 1921 – I 1922[12] | |
| płk | Przyłucki[1] | II – X 1922[12] |
Dowódcy kompanii[12]
| Data | Dowódca 1 kompanii celnej | Dowódca 2 kompanii celnej | Dowódca 3 kompanii celnej | Dowódca 4 kompanii celnej |
|---|---|---|---|---|
| 1 XII 1921 | por. Bojanowski | por. Rakowski | por. Węglewski | por. Cieślewicz |
Struktura organizacyjna
| Ordre de Bataille 40 batalionu celnego w Mikaszewiczach na dzień 1 lipca 1922 roku[12] | ||||
|---|---|---|---|---|
| kompania | 1. Mikaszewicze | 2. Lenin | 3. Morocz | 4. Zalutycze |
| dowódcy | rtm. Kolagol | por. Rakowski | kpt. Bienkuński | por. Cieślewicz |
Przypisy
- ↑ a b c d Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 15.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
- ↑ a b Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 74.
- ↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
- ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000 ↓.
- ↑ Materiały dotyczące dyslokacji IWGW ↓, s. 35.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
- ↑ a b c d OdeB batalionów celnych ↓, s. 40bc.
Bibliografia
- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
- Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin
- Materiały dotyczące dyslokacji Inspektoratu Wojskowego Granicy Wschodniej Województwa Poleskiego, 1921–1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Szkic rozmieszczenia 40 batalionu celnego
Rozmieszczenie Batalionów Celnych w grudniu 1921 roku (III faza organizacji)