45 Komenda Odcinka Jastrzębie Zdrój
 Jeden z budynków sztabu 45. Komendy Odcinaka WOP w Jastrzębiu-Zdroju (maj 2013) | |
| Historia | |
| Państwo |  Polska |
|---|---|
| Sformowanie | 1945 |
| Rozformowanie | 24 kwietnia 1948 |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | 63 batalion OP 42 batalion WOP batalion szkolno-odwodowy Jednostka WOP im. Ziemi Cieszyńskiej batalion graniczny WOP Cieszyn |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | mjr Aleksander Przybysz |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | Jastrzębie-Zdrój Cieszyn |
| Formacja | Wojska Ochrony Pogranicza |
| Podległość | 10 Oddział OP 10 Oddział WOP |
| Skład | komendy odcinka |
.jpg)
45 Komenda Odcinka Jastrzębie Zdrój – obecnie nieistniejący samodzielny pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
45 Komenda Odcinka sformowana została w 1945 roku w Jastrzębiu-Zdroju, w strukturze 10 Oddziału Ochrony Pogranicza[1]. Na potrzeby komendy w Jastrzębiu-Zdroju zajęto trzy budynki sanatorium ZUS oraz „Katowiczankę” oraz zajęło także gospodarstwo Witczaków, tj. większość budynków oraz ziemi rolnej[2].
Komenda odcinka zorganizowana była w oparciu o przybyłych w znacznej części żołnierzy pododdziałów składających się z piechurów, artylerzystów, pancerniaków oraz kawalerzystów. Komenda razem ze strażnicami liczyła ponad 500 osób, 128 koni (w tym 1/3 wierzchowych), 18 różnych samochodów. W późniejszym okresie dysponowano także psami śledczymi i ochronnymi, rowerami itp[2].
We wrześniu 1946 roku odcinek wszedł w skład Katowickiego Oddziału WOP nr 10[3].
Doświadczenia wyniesione z pracy na odcinku skłoniły dowództwo do przegrupowania sztabu komendy. Było to podyktowane głównie z powodu złego usytuowania sztabu komendy wobec podległych strażnic i we wrześniu 1947 roku przeniesiono sztab do Cieszyna[a], a żołnierze opuścili budynki sanatoryjne[2].
W 1947 roku 45 Komenda Odcinka WOP przekazała do 46 komendy odcinka w Raciborzu 209 strażnicę WOP Gorzyce[4] oraz utworzono 205a strażnicę Pogwizdów[5].
24 kwietnia 1948 roku, na bazie 45 Komendy Odcinka sformowano Samodzielny Batalion Ochrony Pogranicza nr 63[6].
Struktura organizacyjna
Dyslokacja 45 Komendy Odcinka przedstawiała się następująco[7]:
- komendantura odcinka i pododdziały przysztabowe – Jastrzębie-Zdrój
- 205 strażnica WOP Cieszyn
- 205a strażnica WOP Pogwizdów – od 11.1947
- 206 strażnica WOP Kaczyce
- 207 strażnica WOP Marklowice
- 208 strażnica WOP Godów
- 209 strażnica WOP Gorzyce – do 1946.
Ochrona granicy
W 1947 roku na całym odcinku komendy wprowadzono zapory w miejscach dogodnych do przekroczenia granicy, zatrzymano znaczną ilość przemytu oraz około 2 tys. przestępców[2].
W 1948 roku na odcinku 45 komendy Odcinka uruchomiono 7 przejściowych punktów kontrolnych małego ruchu granicznego (PPK MRG)[8]:
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Pogwizdów
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Kaczyce Dolne
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Kaczyce Górne
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Wymysłów
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Marklowice
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Skrbeńsko
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Gołkowice.
Komendanci odcinka
- mjr Aleksander[b] Przybysz (był w 1945)[9]
- kpt. Arciszewski[2]
- mjr Mieczysław Szpuner (był w 10.1947)[10].
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Położenie komendy odcinka → 49°45′05″N 18°37′34″E/49,751389 18,626111
- ↑ Niektóre źródła podają, że miał na imię Jan.
Przypisy
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 141.
- ↑ a b c d e Dariusz Mazur: Wojsko Ochrony Pogranicza w Jastrzębiu (pol.). jaspedia.eu, 2019-03-22. [dostęp 2019-06-23].
- ↑ Rozkaz Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr 0153/org. z 21.09.1946 roku (Jackiewicz 1998 ↓, s. 142).
- ↑ Rozkaz dowódcy WOP nr 092 z dnia 24.11.1947 roku.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 8.
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 55/Org z 20.03.1948 roku (Jackiewicz 1998 ↓, s. 133).
- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Ławski 1974 ↓, s. 261.
- ↑ Ławski 1974 ↓, s. 255.
- ↑ Kudasiewicz 2005 ↓, s. 10.
Bibliografia
- Henryk Dominiczak, Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Archiwum Straży Granicznej, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.
- Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (43) Sylwetki dowódców jedn. WOP – mjr Mieczysław Szpunar. „Tygodnik Prudnicki”. 21 (756), s. 10, 15-05-2005. ISSN 1231-904X.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dyslokacja oddziałów i komend Wojsk Ochrony Pogranicza w październiku 1946 r. - 10 Katowicki Oddział WOP
(c) Photo: Hons084 / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Budynek został wybudowany w 1928 r. przez Komunalną Kasę Oszczędności w Katowicach. W 1935 r. został zakupiony przez katowicki Magistrat i oddany dzieciom jako pomnik „Piętnastolecia” niepodległości – odtąd działał jako specjalistyczne sanatorium dla dzieci. W czasie II wojny światowej obiekt należący do NSV. W 1956 r. został przejęty przez Przedsiębiorstwo Państwowe Polskie Uzdrowiska i funkcjonował jako Sanatorium nr V. W latach 1973-2002 oddział położniczo-ginekologiczny Szpitala Miejskiego. Obecnie w ruinie.
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dyslokacja oddziałów i komend Wojsk Ochrony Pogranicza - 10 Oddział Ochrony Pogranicza w 1945 r.