4 Brygada Ochrony Pogranicza (WOP)
| |||
| Historia | |||
| Państwo |  Polska | ||
|---|---|---|---|
| Sformowanie | 1948 | ||
| Rozformowanie | 1950 | ||
| Tradycje | |||
| Rodowód | 12 Gdański Oddział WOP | ||
| Kontynuacja | 16 Brygada WOP Kaszubska Brygada WOP Morski i Mazursko Warmiński Oddział SG | ||
| Organizacja | |||
| Numer | JW 5034[1] | ||
| Dyslokacja | Gdańsk | ||
| Formacja | Wojska Ochrony Pogranicza | ||
| Podległość | Główny Inspektorat OP Dowództwo WOP | ||
| Skład | patrz: brygada OP | ||
4 Brygada Ochrony Pogranicza – jedna z brygad w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Sformowana w 1948 na bazie 12 Gdańskiego Oddziału WOP, na podstawie rozkazu MON nr 055/org. z 20 marca 1948. Brygada posiadała trzy bataliony, a stan etatowy wynosił 1428 żołnierzy i 12 pracowników cywilnych[2]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie nadal realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego[3]. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948 roku, z dniem 1 stycznia 1949 Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego[4]. Zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO[3].
Sztab brygady stacjonował w Gdańsku ul. Niedziałkowskiego 11[5].
Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji. Od 1 stycznia 1950 roku powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”[6]. Z dniem 1 stycznia 1951 roku weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza[7]. Na bazie 4 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 16 Brygada WOP.
Służba graniczna
Główny wysiłek w ochronie granicy morskiej ukierunkowano na obserwację. Zorganizowano sieć otwartych i zamaskowanych punktów obserwacyjnych. Nawiązano współpracę z punktami obserwacyjnymi Marynarki Wojennej, a w strażnicach nadmorskich wprowadzono patrol pogotowia. W nocy stosowano podsłuchy, patrole i zasadzki. W portach i przystaniach rybackich zorganizowano stałe posterunki do kontroli ruchu rybackiego. W głąb strefy nadgranicznej wysyłano 2 - 3 razy w tygodniu patrole żołnierzy WOP[8].
Struktura organizacyjna
- dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia[a]
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 2 - Lębork
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 8 - Sopot
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 10 - Sztutowo
- flotylla ścigaczy WOP – Gdańsk Westerplatte
Etat brygady przewidywał: 3 bataliony, 1428 wojskowych i 12 pracowników cywilnych[9].
Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowało trzy GPK[10]:
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 21 „Gdynia” (morska)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 22 „Gdańsk” (morska)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 23 „Gdańsk-Wrzeszcz” (lotniskowa)
Sztandar brygady
Aktu wręczenia sztandaru dokonano w Lęborku 27 czerwca 1948 roku. W uroczystości wziął udział gen. bryg. W. Szlejer, wojewoda gdański Stanisław Zrałek, główny inspektor Ochrony Pogranicza płk Roman Garbowski, przewodniczący WRN w Gdańsku Duda-Dziewierz i starosta powiatu Lębork Tadeusz Trapszo[11].
Na lewej stronie płata sztandaru w lewym górnym rogu ułożone są w szachownicę herby Gdańska i Gdyni, w prawym górnym rogu - herb Sopotu, w lewym dolnym rogu - herb Wejherowa, a w prawym dolnym ułożono w szachownicę herby Elbląga i Lęborka. W drzewce wbito 19 gwoździ[11].
Dowódcy brygady
- ppłk Józef Hajdukiewicz
- ppłk Władysław Bąk
Przekształcenia
4 Oddział Morski Ochrony Pogranicza → 12 Gdański Oddział WOP → 4 Brygada Ochrony Pogranicza → 16 Brygada WOP → 16 Kaszubska Brygada WOP → Kaszubska Brygada WOP → Morski i Mazursko Warmiński Oddział SG
Uwagi
- ↑ Strukturę organizacyjną brygady podano za → Jackiewicz 1998 ↓, s. 75
Przypisy
- ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 132.
- ↑ a b Jackiewicz 1995 ↓, s. 12–14.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 65–69.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 75.
- ↑ Goryński 2011 ↓, s. 73.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 48.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 66.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 7.
- ↑ a b Niedziela 1995 ↓, s. 16.
Bibliografia
- Ireneusz Bieniecki. Kaszubska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza w ochronie granicy morskiej na wybrzeżu gdańskim w latach 1945 – 1991 (powstanie, zmiany organizacyjne i metody pełnienia służby). „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/05, 2005. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Niedziela [red.]: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
- Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945 – 1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
- ASGr.Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.
- Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956, Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.
Media użyte na tej stronie
Własna praca Kwz
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).