4 Pułk Piechoty (austro-węgierski)

Koszary IR. 4 w Wiedniu

Porucznik IR. 4 w mundurze paradnym

4 Dolnoaustriacki Pułk Piechoty Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego (niem. Niederösterreichisches Infanterieregiment Hoch- und Deutschmeister Nr. 4) – pułk piechoty cesarskiej i królewskiej Armii.

Historia pułku

Pułk został utworzony w 1696 roku^[1].

Pułk nosił imię wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego (niem. Hoch- und Deutschmeister)^[1].

Kolory pułkowe jasnoniebieski (himmelblau), guziki złote.

W 1847 roku sztab pułku stacjonował w Wadowicach, a okręg werbunkowy znajdował się w Wiedniu^[2].

W latach 1867–1868 sztab pułku stacjonował w Dubrowniku (wł. Ragusa), komenda okręgu uzupełnień w Wiedniu, a kancelaria rachunkowa w Korneuburgu^[3]. W 1869 roku sztab został przeniesiony do Grazu, a pułk otrzymał nazwę wyróżniającą „Dolnoaustriacki”. Komenda rezerwowa pułku znajdowała się w Korneuburgu^[4].

W 1903 roku komenda pułku oraz bataliony (I-IV) stacjonowały w Wiedniu.

W 1904 roku komenda pułku oraz trzy bataliony (I-III) stacjonowały w Mostarze, a IV batalion w Wiedniu.

W 1909 roku komenda pułku oraz trzy bataliony (I-III) stacjonowały ponownie w Wiedniu, a IV batalion był detaszowany w Konjicy, w Bośni i Hercegowinie^[5].

W 1912 roku I batalion został dyslokowany do Wöllersdorfu.

W 1914 roku pułk wchodził w skład II Korpus Austro-Węgier. Okręg uzupełnień pułku znajdował się w Wiedniu^[1].

Skład narodowościowy w 1914 roku 95% – Niemcy^[6].

Pułk walczył z Rosjanami w końcu 1914 i na początku 1915 roku w Galicji oraz w Królestwie Kongresowym. Żołnierze pułku są pochowani m.in. na cmentarzach w Jędrzejowie i Włodowicach.

Szefowie pułku

Pierwszym szefem pułku był płk Franz Ludwig palatyn reński i książę von Neuburg (1696 – †18 IV 1732), a po nim kolejni wielcy mistrzowie zakonu krzyżackiego:

• płk Klemens August elektor Kolonii (1732 – †6 II 1761),
• FM Karol Lotaryński (1761 – †4 VII 1780),
• Maksymilian Franciszek Habsburg elektor Kolonii (1780 – †26 VII 1801),
• FM Karol Ludwik Habsburg (1801 – 1804, zrzekł się tytułu wielkiego mistrza na rzecz młodszego brata Antoniego),
• FZM Antoni Wiktor Habsburg (1804 – †2 IV 1835),
• FZM Maksymilian Habsburg-Este (1835 – †1 VI 1863),
• FZM Wilhelm Habsburg (1863 – †29 VII 1894),
• FM Eugeniusz Ferdynand Habsburg (od 1894)^[1].

Żołnierze

Komendanci pułku

• płk Heinrich von Habermann (1847)
• płk Johann Töply von Hohenvest (1866 – 1868 → brygadier w 15 Dywizji)
• płk Karl Bolzano von Kronstätt (1869 – )
• płk Gustav Borosini von Hohhenstern (1895)
• płk Ferdinand Pfeiffer (1900)
• płk Norbert Knopp von Kirchwald (1903-1904)
• płk Hugo Daler (1905-1908)
• Eduard Pölz (1909-1912)
• płk Adolf Sterz von Ponteguerra (1913 – 1914^[1])
• płk Ludwig von Holzhausen (1914)

Oficerowie i żołnierze pułku

• kpt. Antoni Chitry de Freyselsfeld
• kpt. Emil Fey
• por. Wenzel Messenhauser (do 1848)
• ppor. Roman Saphier
• Damian Hugo Freiherr von Viermund zu Neersen (1666–1722)
• Edward Rydz-Śmigły, jednoroczna służba wojskowa w latach 1910-1911
• Wilhelm August Jurek (1870-1934) muzyk, służba w latach 1891-1894
• Hans Moser (1880–1964), aktor, służba w latach 1910–1912 oraz od 1914–1918
• Hugo Flink (1879–1947), aktor

Przypisy

Bibliografia

• Militär-Schematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1847. (niem.)
• Militärschematismus des österreichischen Kaiserthumes für 1867. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, kwiecień 1867. (niem.)
• Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1869-1870. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, marzec 1870. (niem.)
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.)
• Österreich-Ungarns bewaffnete Macht 1900-1914
• Austro-Hungarian Land Forces 1848-1918 By Glenn Jewison & Jörg C. Steiner
• Schematismus für das Kaiserliche und Königliche Heer und für das Kaiserliche und Königliche Kriege-Marine für 1895. Wiedeń: K. K. Hof- und Staatsdruckerei, 1894. (niem.)
• Schematismus für das Kaiserliche und Königliche Heer und für das Kaiserliche und Königliche Kriege-Marine für 1900. Wiedeń: K. K. Hof- und Staatsdruckerei, 1889. (niem.)
• Polegli na ziemiach polskich z K.u.K. Infanterie Regiment Hoch- und Deutschmeister Nr 4. polegli.forgen.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-17)].