55 Dywizja Piechoty (II RP)

55 Dywizja Piechoty
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1939

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Pierwszy

płk Stanisław Kalabiński

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
bitwa pod Tomaszowem (17–20 IX 1939)
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

Wojska lądowe

Rodzaj wojsk

Piechota

Podległość

Grupa Operacyjna „Śląsk”

55 Dywizja Piechoty Rezerwowa, 55 DP (rez.) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Udział w wojnie obronnej 1939

55 Dywizja Piechoty (Rezerwowa) pod dowództwem płk. Stanisława Kalabińskiego wchodziła w skład GO „Śląsk” w Armii „Kraków”. Została zmobilizowana pod koniec sierpnia 1939 r. z batalionów Śląskiej Brygady Obrony Narodowej i Dąbrowskiej Półbrygady Obrony Narodowej. Jej zadaniem była obrona umocnionego odcinka „Mikołów”. W dniach 1-2 września toczyła zacięte walki w rejonie Kobióra i Wyr z niemieckimi 8 DP, nacierającą z północnego zachodu na Mikołów i 28 DP, atakującą z zachodu w kierunku Wyr. 2 września jeden z jej odwodowych batalionów odebrał Niemcom kontratakiem wieś Wyry. Niestety, 3 września, po zaciekłych walkach bitwy granicznej, została zmuszona do odwrotu. 4 września dywizja otrzymała rozkaz odwrotu nad Nidę w kierunku Pińczowa i Miechowa. W dniu 5 września ostatnie bataliony Dywizji i znajdujące się pomiędzy Krzeszowicami a Krakowem podjęły zaciątą walkę w Rudawie i Młynce[1].

7 września pułki dywizji toczyły ciężkie, chaotyczne boje odwrotowe na północny wschód od Krakowa w widłach Wisły i niewielkiego, lewobrzeżnego jej dopływu Nidzicy. 204 pp bił się krwawo w Proszowicach, 201 pp toczył zaciętą walkę pod Klimontowem, a później koło Słonowic, gdzie odrzucił natarcie niemieckich czołgów, zaś 203 pp walczył pod Kazimierzą Wielką. Dalsze walki toczyły się na lewym brzegu Nidzicy w okolicach Gabułtowa i Jakuszowic, skąd późną nocą, po wspomnianych bojach i po 30 km marszu, oddziały dywizji mogły kontynuować odwrót w kierunku rzeki Nidy. 9 września dotarły do Stopnicy. 11 września dywizja zorganizowała i krwawo broniła przyczółek pod Osiekiem, z którego miała przeprawiać się cała Armia „Kraków”. W dniach 14-17 września jednostki dywizji wiązały siły niemieckie w okolicy Biłgoraja. Kolejne walki osłonowe 55 DP stoczyła w rejonie Górecka. Najcięższe boje toczył 201 pp, stawiając skuteczny opór nieprzyjacielowi przez cztery kolejne dni od 17 do 20 września. W nocy z 18 na 19 września dywizja wzmocniła polskie oddziały atakujące Tomaszów Lubelski. W nieskutecznym natarciu udział wziął 203 pp. W nocy z 22 na 23 września po naradzie oficerów sztabu, po stwierdzeniu niezdolności resztek dywizji, bez artylerii, do jakiegokolwiek działania, dowódca dywizji podjął decyzję o rozwiązaniu jednostki w rejonie wsi Ulów.

Ordre de Bataille i obsada personalna

Armia krakow 1939.png
Bitwa tomaszow lub 1.png

Obsada personalna Dowództwa 55 DP (rez.) [a]

  • dowódca dywizji – płk piech. Stanisław Kalabiński (dca PD 30 DP)
  • dowódca piechoty dywizyjnej – płk piech. Józef Giza (dca Górnośląskiej BON)
  • dowódca artylerii dywizyjnej - płk art. Eugeniusz Ignacy Luśniak
  • dowódca saperów dywizyjnych - kpt. Czesław Wójtowicz
  • szef służby sprawiedliwości - mjr aud. Władysław Różycki
  • szef służby duszpasterskiej - ks. kapelan Wacław Jabłoński
  • szef sztabu - ppłk dypl. Józef Ullman
  • oficer operacyjny - kpt. dypl. Stanisław Czupryna
  • pomocnik oficera operacyjnego - kpt. Michał Dawiskiba
  • oficer informacyjny - kpt. Tadeusz Horoszkiewicz
  • dowódca łączności - mjr Stefan Polz
  • kwatermistrz - kpt. dypl. Roman Jan Różycki
  • komendant kwatery głównej - kpt. Karol Brandys
  • szef sanitarny - mjr.dr.med.Józef Mazurek

Organizacja wojenna 55 DP [b]

Dowództwo 55 Dywizji Piechoty

  • dowódcy broni i szefowie służb
  • Sztab

Kwatera Główna 55 DP (23 pal, jako Rezerwa Personelu Etapowego Typ II Nr 24)

  • kompania asystencyjna Nr
  • pluton pieszy żandarmerii nr 66
  • poczta polowa nr 105 (Urząd Pocztowo-Telegraficzny w Krakowie)
  • sąd polowy Nr 53 (KRU Będzin)
  • kompania gospodarcza KG 55 DP

Piechota dywizyjna

Artyleria dywizyjna

Jednostki broni

  • 75 Kompania Saperów (5 Batalion Saperów w Krakowie)
  • kompania telefoniczna nr 66
  • pluton łączności Kwatery Głównej nr 66
  • pluton radio nr 66
  • drużyna parkowa łączności nr 66

Jednostki i zakłady służb

Uwagi

  1. W nawiasach podano stanowiska służbowe oficerów dywizji zajmowane przed mobilizacją.
  2. W nawiasach podano nazwy jednostek mobilizujących.

Przypisy

  1. S. Korzonek, Wojna Obronna 1939 roku na Ziemi Zabierzowskiej.

Bibliografia

  • Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939: organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. T. 7. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
  • Wacław Stachiewicz: Wierności dochować żołnierskiej : przygotowania wojenne w Polsce 1935-1939 oraz kampania 1939 w relacjach i rozważaniach szefa Sztabu Głównego i szefa Sztabu Naczelnego Wodza. Warszawa: "Rytm", 1998. ISBN 83-86678-71-2.
  • Jan Przemsza-Zieliński: Jeden z tysiąca Zagłębiaków Rzecz o pułkowniku Stanisławie Kalabińskim ostatnim dowódcy śląsko-dąbrowskiej Obrony Narodowej : Sosnowiecka Oficyna Wydawniczo-Autorska "SOWA-PRESS", Sosnowiec 1999 r.
  • Jan Przemsza-Zieliński: Księga wrześniowej chwały pułków śląskich t. 1 i 2 : Biblioteka Śląska w Katowicach, Sosnowiecka Oficyna Wydawniczo-Autorska "SOWA-PRESS", Katowice-Sosnowiec 1993 r.
  • Apoloniusz Zawilski: Bitwy polskiego września : Wydawnictwo ZNAK 2009.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Bitwa tomaszow lub 1.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bitwa pod Tomaszowem Lubelskim "Pierwsza" - położenie oddziałów 17-18.09.1039
Armia krakow 1939.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Położenie wielkich jednostek Armii "Kraków" i wielkich jednostek niemieckich 01-09-1939 (o świcie)