5 Batalion Łączności

5 Kresowy Batalion Łączności
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1941

Rozformowanie

1947

Nazwa wyróżniająca

Kresowy

Tradycje
Kontynuacja

5 Kresowy Batalion Dowodzenia

Dowódcy
Pierwszy

ppor. Stanisław Touler-Ziółkowski

Ostatni

mjr Marian Zimmer

Działania zbrojne
Kampania włoska
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

Wojsko

Rodzaj wojsk

Wojska Łączność

Podległość

5 Wileńska Dywizja Piechoty
5 Kresowa Dywizja Piechoty

5 Kresowy Batalion Łączności (5 bł) – pododdział Wojsk Łączności Polskich Sił Zbrojnych.

Formowanie i zmiany organizacyjne batalionu

15 września 1941 roku w letnim obozie wojskowym Tatiszczewo (ros. Татищево), położonym w obwodzie saratowskim na terytorium ZSRR został sformowany 5 Batalion Łączności. Batalion wchodził w skład 5 Dywizji Piechoty. Organizatorem jednostki i jej pierwszym dowódcą został podporucznik Stanisław Tauber-Ziółkowski, wówczas jedyny oficer łączności w całej dywizji. 16 września 1941 roku w skład batalionu wcielono 200 podoficerów i szeregowców[1]. Etat batalionu łączności wynosił 26 oficerów i 233 szeregowych[2], z pełniącym obowiązki dowódcy ppor. Stanisława Touler-Ziółkowkiego. W trakcie formowania batalion jako jedyny w całej Armii otrzymał w zasadzie prawie pełny sprzęt łączności przewidziany etatami z brakami kabla i niewłaściwymi ogniwami. Jednak sprzęt etatowy był mało efektywny, odpowiadający potrzebom wojny 1920[3]. 5 batalion łączności opuścił ZSRR w większości w dniu 10 sierpnia statkiem "Kaganowicz" z portu Krasnowodzku. Po przejściu kwarantanny na plażach w pobliżu Pahlewi, został przetransportowany do Iraku[4]. Po przewiezieniu do Iraku podjęto działania mające na celu poprawę stanu zdrowia żołnierzy, a następnie szkolenie na dostępnym sprzęcie brytyjskim i amerykańskim. Na podstawie rozkazu nr 296 dowódcy APW od 20 października dokonano reorganizacji 5 DP upodobniając jej strukturę do organizacji brytyjskiej. 5 batalion łączności częściowo zreorganizowano i uzupełniono stany osobowe batalionu, 31 szeregowymi z 7 Dywizji Piechoty[5]. Batalion prowadził obsługę z zakresu łączności dowództwa 5 DP, podległych dowództw 3 i 4 brygady strzelców i oddziałów dywizyjnych. Od stycznia 1943 r. w 5 batalionie łączności podjęto szkolenie specjalistów z zakresu łączności oraz z plutonów łączności batalionów strzelców. Rozkazem nr 659 dowódca APW dokonał kolejnej reorganizacji łącząc 5 i 6 Dywizje Piechoty z dniem 11 marca 1943 r. w 5 Kresową DP. Po rozwiązaniu 6 Lwowskiej DP do 5 batalionu włączono radiotelegrafistów i personel łączności w ilości 1/4 i 1/3 z rozwiązanego 8 pułku artylerii lekkiej[6]. Zmieniając 23 marca 1943 r. nazwę na 5 Kresowy batalion łączności[7]. W okresie letnim batalion przechodzi całkowicie na etaty brytyjskie i stopniowo otrzymuje pełne wyposażenie etatowe w sprzęt łączności, broń i wyposażenie, w tym pojazdy.

11 listopada 1943 roku w skład baonu został włączony pluton łączności Dowództwa Saperów. W tym samym miesiącu nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy jednostki. Major Marian Zimmer zastąpił dotychczasowego dowódcę baonu, majora Romana Banaszaka. 27 grudnia 1943 roku baon został przeniesiony do obozu Qassasin w Egipcie[8].

Działania bojowe 5 Kresowego batalionu łączności

W lutym 1944 r. batalion został przewieziony do południowych Włoch. Od 23 marca uczestniczy w działaniach bojowych 5 KDP nad rzeką Sangro. Po zejściu z odcinka obrony nad rzeką Sangro, od 15 kwietnia odpoczywa w miejscowości Prata. Sukcesywnie od 24 kwietnia wraz z jednostkami piechoty, artylerii i saperów dywizji na linię obrony pod Monte Cassino przechodzą poszczególne plutony i kompanie 5 batalionu. Stan batalionu w dniu 24 kwietnia wynosi 27 oficerów i 487 szeregowych. Od 23 kwietnia podjęto rozbudowę łączności telefonicznej poprzez budowę nowych dwóch linii telefonicznych, które ze względu na niemiecki ostrzał artyleryjski prowadzono w nocy. Budowano połączenia z wysuniętego stanowiska dowodzenia dywizji do obu brygad piechoty, stanowisk artylerii i saperów oraz punktów zaopatrzeniowych. W trakcie bitwy od nocy 11/12 maja uruchomiono również łączność radiową, szczególne znaczenie miała na szczeblach niższych batalion-kompanie. W trakcie walk, głównie obsługi sieci łączności przewodowej podczas bitwy o Monte Cassino w dniach 11-18 maja, poległo 4 żołnierzy i 9 zostało rannych. Żołnierze 5 batalionu łączności w dniach 19-28 maja organizowali łączność ze stanowiska 5 KDP z nacierającym na Pizzo Corono i Monte Cairo 15 pułku ułanów poznańskich[9]. W użyciu byli również gońcy motocyklowi, pomiędzy stanowiskami dowodzenia dywizji i podległych im służbami tyłowymi.

Dowódca Wojsk łączności 2 Korpusu Polskiego rozkazem L.dz. 903/Łączn. I O. Org. z dnia 20 sierpnia 1946 roku zatwierdził „znak łączności, który winno się nosić po prawej stronie orzełka na berecie i po obu stronach kołnierza”[10].

22 lutego 1947 roku baon został przeniesiony do obozu Coopers Lane Camp w Bramley, w hrabstwie Hampshire, gdzie pełnił służbę wartowniczą w składzie amunicji. Dla wykonania powierzonego jednostce zadania została poddana reorganizacji. Została utworzona kompania tzw. wartownicza licząca 170 żołnierzy oraz pluton roboczy. Pozostała część baonu wraz z kursem instruktorskim instalatorów została przeniesiona do obozu Nettlebed Nord Camp[11].

W latach 1996-1998 tradycje jednostki kontynuował 5 Kresowy Batalion Dowodzenia w Gubinie.

Organizacja i obsada dowódcza

Dowództwo:[12] (stan na III-V 1944)

  • Dowódca batalionu - mjr Marian Zimmer
  • Zastępca dowódcy batalionu - mjr Włodzimierz Brągiel
  • Adiutant batalionu - por. Józef Trybalski
  • Oficer kontroli ruchu łączności - por. Mieczysław Kwiatkowski
  • Dowódca kompanii dowodzenia - por. Henryk Pudło
  • Dowódca 1 kompanii łączności - mjr Włodzimierz Brągiel
  • Dowódca 2 kompanii łączności - kpt. Bronisław Machowski
  • Dowódca 3 kompanii łączności - kpt. Tadeusz Duński
Organizacja i obsada personalna 1 listopada 1945[13]

Dowództwo

  • dowódca batalionu - mjr Marian Zimmer
  • zastępca dowódcy batalionu - mjr Franciszek II Chmura
  • adiutant batalionu - por. Eugeniusz Wurm
  • oficer kontroli ruchu łączności - por. Mieczysław Kwiatkowski
    • drużyna kontroli ruchu łączności
    • drużyna dowódcy batalionu

kompania dowodzenia

  • dowódca kompanii dowodzenia - por. Feliks Tomaszewski
  • dowódca plutonu technicznego - ppor. Stanisław Tyndiuk
  • oficer gospodarczy - chor. Mieczysław Grześkowiak

1 kompania łączności

  • dowódca kompanii - kpt. Józef Trybalski
  • dowódca plutonu radiotelegraficzny „A” - por. Władysław Billewicz
  • dowódca plutonu radiotelegraficzny „B” - ppor. Ryszard Kowalski
  • dowódca plutonu budowlanego - por. Stanisław Lorens
  • dowódca plutonu stacyjnego - por. Ludwik Krepski
  • dowódca gońców motocyklowych
  • kierownik sekcji szyfrów - ppor. Józef Fortuna

2 kompania łączności

  • dowódca kompanii - kpt. łączn. Stanisław Sławiński
  • dowódca I plutonu łączności
  • dowódca II plutonu łączności
  • dowódca III plutonu łączności
  • dowódca IV plutonu łączności Kwatery Głównej Artylerii Dywizyjnej - ppor. Stanisław Adamowski

3 kompania łączności

Czołówka Warsztatowo-Naprawcza

  • dowódca czołówki - por. Wojciech Kowalski

Dowództwo batalionu

Dowódcy batalionu
  • ppor. Stanisław Tauber-Ziółkowski (od 15 IX 1941)
  • kpt. Tadeusz Dąbrowicki (od 9 X 1941)
  • mjr Roman Banaszak (6 XI 1942 - XI 1943)
  • mjr Marian Zimmer (od XI 1943)
Zastępcy dowódcy batalionu
  • mjr Włodzimierz Bragiel (I 1944 - VII 1945)[14]
  • mjr Franciszek II Chmura (VII 1945 - 1947)

Kawalerowie Virtuti Militari

Żołnierze batalionu odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za kampanię włoską 17 lutego – 2 maja 1945:

  1. mjr Marian Zimmer,
  2. por. Władysław Stodolski,
  3. kpr. Józef Beck,
  4. kpr. Piotr Nadolny[15].

Ponadto Krzyżem Walecznych po raz pierwszy i drugi zostali odznaczeni kpt. Stanisław Sławiński i por. Stanisław Lorens[16]. Krzyż Walecznych i brytyjski Medal Wojskowy otrzymał szer. Józef Łempicki[17]. Amerykańską Brązową Gwiazdę otrzymał st. szer. Marian Grabiński[18].

Odznaka pamiątkowa

Odznaka wykonana w białym metalu, oksydowana o wymiarach 17 x 65 mm. Posiada formę proporczyka, na którym znajduje się sylwetka atakującego żubra oraz dwie błyskawice - symbol wojsk łączności. Nakładana na patki koloru czarnego z niebieską wypustką. Noszona na kołnierzach kurtek, płaszczy i beretach, przez żołnierzy kompanii łączności. Mocowana do kołnierza nakrętką firmową[19]. Wykonawca: F. M. Lorioli, Milano - Roma.

Przypisy

  1. ↑ Kronika 1946 ↓, s. 18.
  2. ↑ Suchcitz (red.) 2012 ↓, s. 8.
  3. ↑ Suchcitz (red.) 2012 ↓, s. 31.
  4. ↑ Suchcitz (red.) 2012 ↓, s. 59-60.
  5. ↑ Suchcitz (red.) 2012 ↓, s. 68-69.
  6. ↑ Suchcitz (red.) 2012 ↓, s. 79, 87.
  7. ↑ Lisicki 1984 ↓, s. 37.
  8. ↑ Kronika 1946 ↓, s. 159.
  9. ↑ Lisicki 1984 ↓, s. 41-45.
  10. ↑ Kronika 1946 ↓, s. 202.
  11. ↑ Kronika 1946 ↓, s. 168, 169.
  12. ↑ Lisicki 1984 ↓, s. 37-38.
  13. ↑ Kronika 1946 ↓, s. 7, 8.
  14. ↑ Kronika 1946 ↓, s. 159, 167.
  15. ↑ Kronika 1946 ↓, s. 10, 163.
  16. ↑ Kronika 1946 ↓, s. 15.
  17. ↑ Kronika 1946 ↓, s. 11, 15.
  18. ↑ Kronika 1946 ↓, s. 16.
  19. ↑ Jan Partyka: Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie. s. 83.

Bibliografia

  • Kronika 5 Kresowego Batalionu Łączności sierpień 1941 – 30 października 1946. [w:] sygn. C.459 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1945-10-30. [dostęp 2022-08-12].
  • Jan Partyka: Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie 1939-1945. Wojska Lądowe. Rzeszów: Wydawnictwo Libri Ressovienses, 1997. ISBN 83-902021-9-0.
  • Tadeusz Lisicki: Łączność w bitwie o Monte Cassino. Przegląd Łączności nr 4/36. Londyn: Związek Łącznościowców, 1984.
  • Andrzej Suchcitz (red.): 5 Kresowa Dywizja Piechoty 1941-1947 Zarys dziejów. Londyn: Fundusz Pomocy Wdowom, Sierotom i Inwalidom 5 Kresowej Dywizji Piechoty, 2012. ISBN 978-09559724-0-9.
Polskie Siły Zbrojne
Wojska
Rodzaje wojsk
Wielkie jednostki

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Zubr 2.png
Oznaka rozpoznawcza 5 Kresowej Dywizji Piechoty Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (od grudnia 1942)