5 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej (II RP)

5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1924

Rozformowanie

1939

Tradycje
Nadanie sztandaru

1938

Organizacja
Dyslokacja

garnizon Kraków

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Artyleria przeciwlotnicza WP przed wybuchem II wś
Święto 5 daplot w Krakowie - korpus oficerski i zaproszeni goście podziwiają panoramę z kopca Kościuszki; lipiec 1936
Święto 5 daplot w Krakowie - warta przy pamiątkowej rzeźbie, przedstawiającej trzy pociski artyleryjskie
Wręczenie sztandarów jednostkom artylerii przeciwlotniczej - biskup polowy Józef Gawlina święci sztandary
Gen. Tadeusz Kasprzycki wręcza sztandary jednostkom artylerii przeciwlotniczej; listopad 1938

5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (5 daplot) – pododdział artylerii przeciwlotniczej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Historia dywizjonu

Na podstawie rozkazu L.dz. 470 Ministra Wojskowych z dnia 10 maja 1924 roku sformowana została samodzielna bateria artylerii przeciwlotniczej nr 5, uzbrojona w dwie rosyjskie 76,2 mm armaty przeciwlotnicze półstałe wzór 1902. Dwa lata później bateria przeformowana została w Samodzielny Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej Nr 5. Zarówno bateria, jak i dywizjon funkcjonowała w strukturze organizacyjnej 5 pułku artylerii ciężkiej.
Jednostka stacjonowała w garnizonie Kraków, na terenie Okręgu Korpusu Nr V.
Pod względem fachowego wyszkolenia i inspekcji pododdział podlegał dowódcy 11 Grupy Artylerii (1929-1938), a następnie dowódcy Grupy Artylerii Przeciwlotniczej (od 20 maja 1938 roku) i dowódcy 2 Grupy Artylerii Przeciwlotniczej (od 22 sierpnia 1939 roku).


5 daplot był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” formował pododdziały artylerii przeciwlotniczej dla wielkich jednostek piechoty i kawalerii przeznaczonych dla Armii „Kraków” i Grupy Odwodów „Kutno” oraz Obrony Przeciwlotniczej Kraju.

W dniach 24-25 sierpnia 1939 roku dyon wystawił, w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem brązowym (podgrupa 2 - OPL), sześć pododdziałów:

Nadwyżki dywizjonu, pozostałe po zakończeniu mobilizacji, przekazane miały być do Ośrodka Zapasowego Artylerii Przeciwlotniczej Nr 2 w Brześciu. Po zakończeniu mobilizacji i przekazaniu nadwyżek dywizjon uległ rozformowaniu.

15 września 1993 roku tradycje 5 daplot przyjął 5 pułk artylerii przeciwlotniczej stacjonujący w garnizonie Gubin i przemianowany na 5 Kresowy pułk przeciwlotniczy[1].

23 kwietnia 2002 roku, po rozformowaniu 5 pułku artylerii przeciwlotniczej, dziedzictwo tradycji 5 daplot przyjął 5 Kresowy dywizjon przeciwlotniczy 69 pułku przeciwlotniczego im. gen. dyw. Stefana Grota-Roweckiego z Leszna[2]. 31 grudnia 2011 roku 69 pułk przeciwlotniczy został rozformowany.

2 października 2014 roku tradycje 5 daplot przyjął 3 Kresowy dywizjon przeciwlotniczy 4 Zielonogórskiego pułku przeciwlotniczego im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota” w Lesznie[3].

Kadra dywizjonu

Dowódcy dywizjonu
  • mjr Stanisław Batycki (1926 - 1934) [pośm. ppłk, † 1940 Charków]
  • mjr art. Eugeniusz Królikowski (VI 1934[4] - 1936)
  • ppłk Leon Przybytko (1936 - 1939)
  • mjr Kazimierz Mroziński (1939[a]) [pośm. ppłk, † 1940 Charków]
Obsada personalna samodzielnego dywizjonu artylerii przeciwlotniczej nr 5 w 1928 roku
  • mjr Stanisław Batycki - dowódca dywizjonu
  • kpt. Nicefor Wojciech Sirzisitie
  • kpt. Tadeusz Adam Dorula
  • kpt. Stanisław Podfilipski
  • por. Feliks Gadomski (kpt., Kier. Zaop. Uzbr., † 1940 Katyń)
  • por. Teodor August Sylwester Zacharjasiewicz (kpt., dca 13 baplot., pośm. mjr † 1940 Charków)
  • por. Mieczysław Zygmunt Koźmiński
  • por. Tadeusz Wodziński
  • ppor. Zenon Kumorkiewicz
Obsada personalna 5 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej w 1932 roku
  • mjr Stanisław Batycki - dowódca dywizjonu († 1940 Charków)
  • kpt. Stanisław Podfilipski
  • por. Tadeusz Chrobak
  • por. Mieczysław Zygmunt Koźmiński
  • por. Wacław II Rutkowski
  • por. Jan Maciej Pawłowski
  • por. Bronisław Max
  • por. Zenon Kumorkiewicz
  • por. Adam Tomasz Piotrowski (kpt., † 1940 Charków)
  • por. Henryk Wiktor Kerth (kpt., WIG, † 1940 Charków)
  • por. Janusz Ładysław Badowski
  • por. Edward Perkowicz
Oficerowie rezerwy w 1934 roku
  • por. rez. dr Fryderyk Syrop (przeniesiony do 11 daplot, † 1940 Katyń)
  • ppor. rez. dr Paweł Mussil († 1940 Katyń)
  • ppor. rez. inż. Edward Klebert
  • ppor. rez. Władysław Porzycki
  • ppor. rez. Kazimierz Franciszek Haliński
  • ppor. rez. Jan Adam Chwiernt
  • ppor. rez. Jan Lipus
  • ppor. rez. Paweł Gustaw Jaworek
  • ppor. rez. Karol Sztwiertnia
  • ppor. rez. Stefan Zygfryd Sękiewicz
  • ppor. rez. Zygmunt Tadeusz Wiesław Majewski
  • ppor. rez. Kazimierz Stefan Januszewski
  • ppor. rez. Jan Gaston Tadeusz Zakrzewski († 1940 Charków)
  • ppor. rez. inż. Władysław Franciszek Antoni Żeleski († 1940 Katyń)
  • ppor. rez. Roman Marian Tadeusz Smoluchowski
  • ppor. rez. mgr Janusz Kunicki
  • ppor. rez. dr Stefan Piotr Żurowski

Żołnierze dywizjonu – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[5]

Nazwisko i imięstopieńzawódmiejsce pracy przed mobilizacjązamordowany
Mussil Paweł[6]podporucznik rezerwyprawnik, drKatyń
Żeleski Władysław[7]podporucznik rezerwyinżynierwł. „Olszak i Żeleski” w KatowicachKatyń

Symbole dywizjonu

Sztandar

10 listopada 1938 roku na Polu Mokotowskim w Warszawie generał dywizji Tadeusz Kasprzycki wręczył dywizjonowi sztandar[b]. Wręczył go 10 listopada 1938 na Polu Mokotowskim w Warszawie gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki podczas uroczystości wręczenia sztandarów jednostkom artylerii przeciwlotniczej[8].

Opis sztandaru[9]:

Na prawej stronie płatu sztandaru umieszczony w rogach numer dywizjonu według wzoru ustalonego w „Dzienniku Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych” nr 6 z 1937, poz. 77.
Na lewej stronie płatu sztandaru zaś znajdują się na tarczach w poszczególnych rogach:

  • w prawym górnym – wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej
  • w prawym dolnym – godło miasta Krakowa
  • w lewym górnym – wizerunek św. Barbary - patronki artylerzystów
  • w lewym dolnym – odznaka pamiątkowa 5 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej

Na dolnym ramieniu Krzyża Kawalerskiego wyhaftowany napis „Kraków 10 V 1924” upamiętniający datę i miejsce powstania 5 samodzielnej baterii artylerii przeciwlotniczej.

Sztandar eksponowany jest w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie[8].

Odznaka pamiątkowa

13 sierpnia 1932 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór odznaki pamiątkowej artylerii przeciwlotniczej i jej regulamin[10].

Uwagi

  1. ↑ Major Kazimierz Mroziński wyznaczony został na stanowisko dowódcy dywizjonu lecz nie zdążył go objąć.
  2. ↑ Nadanie sztandaru i zatwierdzenie jego wzoru ujęte zostało w Dodatku Tajnym Nr 6 do Dziennika Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych z 5 maja 1939 r. Nr 6, poz. 70

Przypisy

  1. ↑ Decyzja Nr 57/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 16 sierpnia 1993 r. w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nadania nazwy wyróżniającej oraz ustanowienia dorocznego Święta 5 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej w Gubinie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Rozkazów MON lecz rozesłana do zainteresowanych instytucji i jednostek wojskowych.
  2. ↑ Decyzja Nr 80/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 marca 2002 r. w sprawie przejęcia sztandaru, dziedzictwa tradycji, nazwy wyróżniającej oraz odznaki pamiątkowej i oznaki rozpoznawczej 5 Kresowego Pułku Artylerii Przeciwlotniczej w Gubinie przez Dywizjon Przeciwlotniczy 69 Leszczyńskiego Pułku Przeciwlotniczego im. gen. dyw. Stefana Grota-Roweckiego w Lesznie (Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej z 8 kwietnia 2002 Nr 5 poz. 55).
  3. ↑ Decyzja Nr 397/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 października 2014 roku w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji i nazwy wyróżniającej przez 3 Dywizjon Przeciwlotniczy 4 Zieleniogórskiego Pułku Przeciwlotniczego (Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej z 7 października 2014 roku, poz. 323).
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 163.
  5. ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
  6. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 2474.
  7. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 4385.
  8. ↑ a b Satora 1990 ↓, s. 343.
  9. ↑ Moszumański 1996 ↓, s. 113.
  10. ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 16 z 13 sierpnia 1932 roku, poz. 207.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
  • Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928.
  • Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34.
  • Tadeusz Mirowski, Tradycje bojowe jednostek przeciwlotniczych, Przegląd Wojsk Lądowych Nr 8 z 2001.
  • Zbigniew Moszumański. Sztandary i odznaki jednostek przeciwlotniczych do roku 1939. „Przegląd Wojsk Lądowych”. 9 (447), 1996. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0478-6688. 
  • Zbigniew Moszumański, Dowództwa grup artylerii przeciwlotniczej (1929-1939), Przegląd Wojsk Lądowych Nr 8 z 2000.
  • Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
  • Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny "W", Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza "Ajaks" i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3.
  • Henryk Wielecki i Rudolf Sieradzki, Wojsko Polskie 1921-1939. Organizacja i odznaki artylerii, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 1994, wyd. I, ISBN 83-85621-44-X.
Artyleria przeciwlotnicza w II Rzeczypospolitej
Grupy
  • 11 Grupa Artylerii
  • 1 Grupa Artylerii Przeciwlotniczej
  • 2 Grupa Artylerii Przeciwlotniczej
Pułki
Dywizjony (daplot)
Baterie typu "A"
Baterie typu "B"
  • II RP
  • PSZ na Zachodzie
  • ludowe Wojsko Polskie
  • Siły Zbrojne RP
Polska artyleria 1918–1939
Armaty polowe
Haubice
Armaty górskie
Armaty przeciwpancerne
Armaty przeciwlotnicze
Moździerze
Konstrukcje prototypowe

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
ARTYLERIA PRZECIWLOTNICZA.jpg
Artyleria przeciwlotnicza WP przed wybuchem II wś
Wręczenie sztandarów artylerii przeciwlotniczej 1938 NAC 1-W-3087-4.jpg
Wręczenie sztandarów jednostkom artylerii przeciwlotniczej - gen. Tadeusz Kasprzycki wręcza sztandar; Warszawa, listopad 1938. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-3087-4
Święto 5 daplot w Krakowie 1936 - warta przy pamiatkowej rzeźbie NAC 1-W-1536-3.jpg
Święto 5. Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej w Krakowie; lipiec 1936. Warta przy pamiątkowej rzeźbie, przedstawiającej trzy pociski artyleryjskie. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1536-3
Święto 5 daplot w Krakowie 1936 - korpus oficerski i goście na kopcu Kościuszki NAC 1-W-1536-4.jpg
Święto 5. Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej w Krakowie. Korpus oficerski oraz zaproszeni goście podziwiają panoramę z kopca Kościuszki w Krakowie. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1536-4
Bp Józef Gawlina święci sztandary artylerii przeciwlotniczej NAC 1-W-3087-1.jpg
Wręczenie sztandarów jednostkom artylerii przeciwlotniczej; Warszawa, listopad 1938. Biskup polowy Józef Gawlina święci sztandary. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-3087-1