5 Szpital Okręgowy

Szpitale Okręgowe WP w 1939

5 Szpital Okręgowy – jednostka organizacyjna służby zdrowia Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej.

Historia szpitala

Zadaniem 5 Szpitala Okręgowego w Krakowie (filia w Rajczy) było leczenie wojskowych i osób uprawnionych do leczenia wojskowego Okręgu Korpusu nr V^[1]. Szpital dysponował ambulatorium dentystycznym, chirurgicznym, okulistycznym, laryngologicznym oraz przychodnią ogólną dla chorych. Komendant szpitala posiadał uprawnienia dowódcy pułku^[2].

Minister spraw wojskowych wydał rozkaz nr O.I.Szt.Gen. 7980 Org. Częściowa likwidacja zakładów służby zdrowia, w którym między innymi nakazał dowódcy Okręgu Korpusu Nr V przeprowadzić do 25 lipca 1924 roku likwidację Zakładu Leczniczo-Protezowego dla Inwalidów Wojennych w Krakowie z wyjątkiem fabryki protez, którą dołączono jako pododdział do Szpitala Okręgowego Nr V. Równocześnie etat szpitala został powiększony o skład osobowy fabryki protez^[3].

W październiku 1931 roku został zlikwidowany 5 batalion sanitarny, a w jego miejsce, w strukturze szpitala, została zorganizowana Kadra Zapasowa 5 Szpitala Okręgowego^[4].

Struktura organizacyjna

Organizacja szpitala w 1923 roku^[5]:

• komendant, kancelaria i komisja gospodarcza,
• oficer administracji budynków i magazynów,
• oddziały chorych i pracowni klinicznych: chorób wewnętrznych, zakaźny, chirurgiczny, ginekologiczny, dermatologiczny, oddział neurologiczny, okulistyczny i laryngologiczny;
• pracownia bakteriologiczna
• pracownia rentgenowska,
• prosektorium,
• ambulatorium dentystyczne,
• apteka okręgowa,
• trzy plutony obsługi sanitarnej

Szpital posiadał 600 łóżek^[5]. Plutony obsługi sanitarnej były pododdziałami wydzielonymi ze składu 5 Baonu Sanitarnego^[6].

Kadra szpitala

Komendanci szpitala

• płk lek. dr Ignacy Zieliński (XI 1918)
• płk lek. Józef Krysakowski (był w 1922 – 30 IX 1927 → stan spoczynku)
• ppłk / płk lek. Ksawery Maszadro (XI 1927^[7] – VI 1930 → szef sanitarny OK VII^[8])
• płk lek. dr Adam Maciąg (od VI 1930^[9])
• ppłk / płk lek. Mieczysław Henoch (X 1931^[10] – VI 1934 → szef sanitarny DOK III^[11])
• ppłk lek. Nikodem Butrymowicz (VI 1934^[12] – III 1936 → komendant 9 Szpitala Okręgowego^[13])
• ppłk dr Władysław Jan Rymaszewski (1939 → szef służby zdrowia Dowództwa OWar. „Wilno”)
• ppłk lek. dr Marian Dietrich (1939^[14])

Obsada personalna i struktura w marcu 1939 roku

„Pokojowa” obsada personalna szpitala^[15][a]:

• komendant szpitala – ppłk dr Władysław Jan Rymaszewski
• zastępca komendanta – ppłk dr Józef Oktawiec^[b]
• starszy ordynator oddziału chirurgicznego – mjr dr Henryk Mazanek
• ordynator oddziału – kpt. dr Stanisław Kostarczyk
• starszy ordynator oddziału wewnętrznego – ppłk dr Adolf Antoni Stanoch
• ordynator oddziału – kpt. dr Boguchwał Ignacy Panas
• starszy ordynator oddziału ocznego – mjr dr Ignacy Bernard Chrzanowski
• starszy ordynator oddziału uszno-gardłowego – ppłk dr Walenty Popek
• starszy ordynator oddziału skórno-wenerycznego – ppłk dr Stanisław Jan Malinowski
• ordynator oddziału – kpt. dr Edward Eustachy Małkiewicz
• starszy ordynator oddziału nerwowego – mjr dr Stefan Krudowski
• starszy ordynator oddziału gazoterapii – mjr dr Antoni Bednarski
• kierownik pracowni rentgenowskiej – mjr dr Mieczysław I Ossowski
• kierownik pracowni bakteriologicznej – mjr dr Władysław Pęksa
• pomocnik kierownika pracowni bakteriologicznej – kpt. Adam Lukas^[c]
• kierownik przychodni dentystycznej – kpt. lek. dent. Manswet Rudolf Pyrka
• kierownik apteki – mjr mgr Henryk Polaczek
• zastępca kierownika apteki – por. mgr Karol Sodolski
• na praktyce szpitalnej – kpt. lek. Bolesław Euzebiusz Herchold
• na praktyce szpitalnej – kpt. lek. Józef Piotr Jankiewicz
• na praktyce szpitalnej – por. dr Stanisław Józef Grochmal
• pomocnik komendanta ds. gospodarczych – mjr. Ferdynand Antoni Wanke
• oficer gospodarczy – kpt. int. Józef Franciszek Gróger
• dowódca plutonu gospodarczego – kpt. Adam Lukas
• kapelan – kpl. ks. Wacław Jabłoński

Kadra zapasowa 5 Szpitala Okręgowego

• komendant kadry – ppłk dr Józef Oktawiec
• lekarz kadry – por. lek. Jan Marian Suchomel
• oficer mobilizacyjny – kpt. Józef II Jaworski
• oficer ewidencji personalnej – kpt. adm. (piech.) Stefan Rzepecki
• oficer materiałowy – por. mgr Wiktor Emil Bawankiewicz
• zastępca oficera materiałowego – chor. Alojzy Macura
• dowódca kompanii szkolnej – kpt. Andrzej Gwardjan^[d] †1940 Charków^[22]
• dowódca I plutonu – vacat

Żołnierze Szpitala – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego^[23]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Andrzej Felchner. Szpitale wojskowe II Rzeczypospolitej. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (157), 1996. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. ISSN 00437182. 
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.