61 Batalion Saperów (1939)

61 Batalion Saperów
Historia
Państwo II Rzeczpospolita
Sformowanie1939
Rozformowanie1939
Tradycje
Rodowód1 batalion saperów Legionów
Dowódcy
Pierwszymjr Tadeusz Pisarski
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnychWojska lądowe
Rodzaj wojsksaperzy
Podległość41 Dywizja Piechoty

61 Batalion Saperów (61 bsap.) – pododdział saperów Wojska Polskiego II RP z okresu kampanii wrześniowej.

Batalion nie występował w pokojowej organizacji wojska. W 1939 1 batalion saperów Legionów sformował w I rzucie mobilizacji powszechnej 61 batalion saperów dla 41 Dywizji Piechoty[1]. Zgodnie z planem mobilizacyjnym gotowość bojową osiągnął 4 września[2].

Działania bojowe

4 września 1939 roku rozkazem dowódcy Armii „Modlin” 61 batalion saperów zadysponowano dowódcy przedmościa Modlin płk. W. Młodzianowskiemu, od świtu tego dnia obsadził mosty na Bugo-Narwi. Jeden pluton 1 kompanii saperów został wysłany do przygotowania do wysadzenia mostu kolejowego na Narwi w Orzechowie. Na rozkaz sztabu Armii „Modlin” most został wysadzony w powietrze 5 września o godz. 21, ładunkami z 60 kg materiału wybuchowego. 6 września pluton dołączył do 61 bsap., który tego dnia przemaszerował do Bożej Woli. 8 września 61 batalionowi podporządkowano 19 kompanię mostów ciężkich, 116 rezerwową kompanię saperów, 12 ciężką kolumnę pontonową, 113 i 114 lekkie kolumny pontonowe oraz 12 i 14 plutony przepraw rzecznych. Zgrupowanie to miało rozpoznać i przygotować miejsca do przeprawy, aby w ciągu jednej nocy uruchomić je na Wiśle i Narwi w rejonie Modlina. Jeden z plutonów saperów 61 batalionu wraz z dwoma plutonami parkowymi saperów, 8 września zostały skierowane do Warszawy celem przygotowania wszystkich mostów na Wiśle do wysadzenia lub zabarykadowania ich. 10 września poległo dwóch saperów. 12 września rozwiązano zgrupowanie przeprawowe. 12 i 13 września 1 i 2 kompanie saperów wykonywały prace saperskie: 1 kompania w rejonie Wołomina, 2 kompania na rzeczce Długa od Marek do Kobiałki. Prace 2 kompanii polegały na spiętrzeniu rzeczki Długa, wykonano zasieki na jej brzegach oraz zniszczono dogodne zjazdy do niej, oczyszczano przedpola przed stanowiskami piechoty. Nocą 13/14 września 61 b sap. odmaszerował do Warszawy. Większość batalionu została skierowana na Odcinek Warszawa-Wschód i sukcesywnie objęła obsadę saperską na pododcinkach „Saska Kępa”, „Grochów” i „Utrata”. Budowano zapory i przeszkody przeciwpancerne, zaopatrywano piechotę w sprzęt i materiał saperski, gromadzono w kilku punktach drut kolczasty, worki z piaskiem i materiał wybuchowy. Kompanie 61 bsap pracowały też przy budowie punktów oporu, stanowisk ogniowych, barykad itp.[3]. 15 września w trakcie prac z 2 kompanii poległ jeden saper, a 4 zostało rannych. 16 września 2 kompania saperów w ramach grup szturmowych z piechotą wzięła udział w natarciu zgrupowania 21 pp, a 1 kompania w zgrupowaniu 26 pp działając jak pododdział piechoty. Atak 1 kompanii nie powiódł się z uwagi na silny ostrzał niemiecki, natomiast natarcie 2 kompanii w ramach grup szturmowych piechoty odniosło sukces. Odbito zachodnią część Grochowa, wzięto jeńców z niemieckiej 11 Dywizji Piechoty. Jednak z uwagi na brak powodzenia na sąsiednim odcinku 26 pp, nocą 16/17 września oddziały płk. Sosabowskiego wycofały się na stanowiska wyjściowe. W trakcie walk poległ jeden saper, a jeden odniósł rany. 18 września 1 kompania saperów prowadziła prace fortyfikacyjne na Utracie. 19 września zostało rannych 2 saperów z 2 kompanii. 22 września w wyniku niemieckiego ostrzału artyleryjskiego poległo w 2 kompanii 5 saperów, rannych zostało 8, utracono 3 konie. 23 września patrol saperski wraz z dowódcą 1 kompanii wysadził tor kolejowy w pobliżu niemieckich linii w rejonie stacji Warszawa-Praga. Podczas wykonywania zadania patrol poniósł wysokie straty. 61 bsap do kapitulacji Warszawy wykonywał powierzone zadania, skapitulował 28 września[4].

Struktura i obsada personalna

Batalion był pododdziałem typu II b, miał w swoim składzie dwie piesze kompanie saperów z taborem na obręczach stalowych i kolumnę saperów, określaną jako narzędziowa[2].

Obsada personalna we wrześniu 1939[5]:

Dowództwo batalionu
dowódca – mjr sap. Tadeusz II Pisarski[a]
zastępca dowódcy – NN
  • adiutant – ppor. Stanisław Klimosz
  • 1 kompania saperów – por. Marian Sylwester Adynowski
    • dowódca I plutonu – ppor. Zenon Kamiński
  • 2 kompania saperów – por. Józef Beżański [7]
    • dowódca I plutonu – ppor. Czesław Dudkiewicz
    • dowódca II plutonu – ppor. Jerzy Kwik
    • dowódca III plutonu – ppor. Włodzimierz Szczeblewski
    • dowódca IV plutonu – ppor. Tadeusz Wesołowski
  • kolumna saperska – ppor. Zbigniew Aleksander
  • szef – sierż. Edward Hornik[8]

Uwagi

  1. Tadeusz II Pisarski (ur. 14 listopada 1898), żołnierz 3 pp Legionów Polskich, odznaczony KN, KW i SKZ. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 3. lokatą w korpusie oficerów saperów. W marcu 1939 pełnił służbę w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie na stanowisku wykładowcy przedmiotu taktyki saperów[6].

Przypisy

Bibliografia

  • Zdzisław Józef Cutter: Polskie wojska saperskie w 1939 r. : organizacja, wyposażenie, mobilizacja i działania wojenne. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 2003. ISBN 83-7098-834-2.
  • Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
  • Tadeusz Łuniewski. 41 Dywizja Piechoty Rezerwowa we wrześniu 1939 roku. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 4 (254), 2015. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej. ISSN 1640-6281. 
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny "W", Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza "Ajaks" i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3
  • Piotr Zarzycki: 1 Batalion Saperów Legionów. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, zeszyt 69. Pruszków: Oficyna Wydawn. "Ajaks, 2001. ISBN 978-83-88773-49-5. OCLC 177255021. (pol.)
  • Andrzej Wesołowski(red.): Praga 1939 w dokumentach i wspomnieniach cz. 2 Grochów - Saska Kępa(17-29 września). Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2015. ISBN 978-83-64475-29-0.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP