61 Batalion Saperów (1939)
Historia | |
Państwo | II Rzeczpospolita |
---|---|
Sformowanie | 1939 |
Rozformowanie | 1939 |
Tradycje | |
Rodowód | 1 batalion saperów Legionów |
Dowódcy | |
Pierwszy | mjr Tadeusz Pisarski |
Organizacja | |
Rodzaj sił zbrojnych | Wojska lądowe |
Rodzaj wojsk | saperzy |
Podległość | 41 Dywizja Piechoty |
61 Batalion Saperów (61 bsap.) – pododdział saperów Wojska Polskiego II RP z okresu kampanii wrześniowej.
Batalion nie występował w pokojowej organizacji wojska. W 1939 1 batalion saperów Legionów sformował w I rzucie mobilizacji powszechnej 61 batalion saperów dla 41 Dywizji Piechoty[1]. Zgodnie z planem mobilizacyjnym gotowość bojową osiągnął 4 września[2].
Działania bojowe
4 września 1939 roku rozkazem dowódcy Armii „Modlin” 61 batalion saperów zadysponowano dowódcy przedmościa Modlin płk. W. Młodzianowskiemu, od świtu tego dnia obsadził mosty na Bugo-Narwi. Jeden pluton 1 kompanii saperów został wysłany do przygotowania do wysadzenia mostu kolejowego na Narwi w Orzechowie. Na rozkaz sztabu Armii „Modlin” most został wysadzony w powietrze 5 września o godz. 21, ładunkami z 60 kg materiału wybuchowego. 6 września pluton dołączył do 61 bsap., który tego dnia przemaszerował do Bożej Woli. 8 września 61 batalionowi podporządkowano 19 kompanię mostów ciężkich, 116 rezerwową kompanię saperów, 12 ciężką kolumnę pontonową, 113 i 114 lekkie kolumny pontonowe oraz 12 i 14 plutony przepraw rzecznych. Zgrupowanie to miało rozpoznać i przygotować miejsca do przeprawy, aby w ciągu jednej nocy uruchomić je na Wiśle i Narwi w rejonie Modlina. Jeden z plutonów saperów 61 batalionu wraz z dwoma plutonami parkowymi saperów, 8 września zostały skierowane do Warszawy celem przygotowania wszystkich mostów na Wiśle do wysadzenia lub zabarykadowania ich. 10 września poległo dwóch saperów. 12 września rozwiązano zgrupowanie przeprawowe. 12 i 13 września 1 i 2 kompanie saperów wykonywały prace saperskie: 1 kompania w rejonie Wołomina, 2 kompania na rzeczce Długa od Marek do Kobiałki. Prace 2 kompanii polegały na spiętrzeniu rzeczki Długa, wykonano zasieki na jej brzegach oraz zniszczono dogodne zjazdy do niej, oczyszczano przedpola przed stanowiskami piechoty. Nocą 13/14 września 61 b sap. odmaszerował do Warszawy. Większość batalionu została skierowana na Odcinek Warszawa-Wschód i sukcesywnie objęła obsadę saperską na pododcinkach „Saska Kępa”, „Grochów” i „Utrata”. Budowano zapory i przeszkody przeciwpancerne, zaopatrywano piechotę w sprzęt i materiał saperski, gromadzono w kilku punktach drut kolczasty, worki z piaskiem i materiał wybuchowy. Kompanie 61 bsap pracowały też przy budowie punktów oporu, stanowisk ogniowych, barykad itp.[3]. 15 września w trakcie prac z 2 kompanii poległ jeden saper, a 4 zostało rannych. 16 września 2 kompania saperów w ramach grup szturmowych z piechotą wzięła udział w natarciu zgrupowania 21 pp, a 1 kompania w zgrupowaniu 26 pp działając jak pododdział piechoty. Atak 1 kompanii nie powiódł się z uwagi na silny ostrzał niemiecki, natomiast natarcie 2 kompanii w ramach grup szturmowych piechoty odniosło sukces. Odbito zachodnią część Grochowa, wzięto jeńców z niemieckiej 11 Dywizji Piechoty. Jednak z uwagi na brak powodzenia na sąsiednim odcinku 26 pp, nocą 16/17 września oddziały płk. Sosabowskiego wycofały się na stanowiska wyjściowe. W trakcie walk poległ jeden saper, a jeden odniósł rany. 18 września 1 kompania saperów prowadziła prace fortyfikacyjne na Utracie. 19 września zostało rannych 2 saperów z 2 kompanii. 22 września w wyniku niemieckiego ostrzału artyleryjskiego poległo w 2 kompanii 5 saperów, rannych zostało 8, utracono 3 konie. 23 września patrol saperski wraz z dowódcą 1 kompanii wysadził tor kolejowy w pobliżu niemieckich linii w rejonie stacji Warszawa-Praga. Podczas wykonywania zadania patrol poniósł wysokie straty. 61 bsap do kapitulacji Warszawy wykonywał powierzone zadania, skapitulował 28 września[4].
Struktura i obsada personalna
Batalion był pododdziałem typu II b, miał w swoim składzie dwie piesze kompanie saperów z taborem na obręczach stalowych i kolumnę saperów, określaną jako narzędziowa[2].
Obsada personalna we wrześniu 1939[5]:
- Dowództwo batalionu
- dowódca – mjr sap. Tadeusz II Pisarski[a]
- zastępca dowódcy – NN
- dowódca – mjr sap. Tadeusz II Pisarski[a]
- adiutant – ppor. Stanisław Klimosz
- 1 kompania saperów – por. Marian Sylwester Adynowski
- dowódca I plutonu – ppor. Zenon Kamiński
- 2 kompania saperów – por. Józef Beżański [7]
- dowódca I plutonu – ppor. Czesław Dudkiewicz
- dowódca II plutonu – ppor. Jerzy Kwik
- dowódca III plutonu – ppor. Włodzimierz Szczeblewski
- dowódca IV plutonu – ppor. Tadeusz Wesołowski
- kolumna saperska – ppor. Zbigniew Aleksander
- szef – sierż. Edward Hornik[8]
Uwagi
- ↑ Tadeusz II Pisarski (ur. 14 listopada 1898), żołnierz 3 pp Legionów Polskich, odznaczony KN, KW i SKZ. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 3. lokatą w korpusie oficerów saperów. W marcu 1939 pełnił służbę w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie na stanowisku wykładowcy przedmiotu taktyki saperów[6].
Przypisy
- ↑ Cutter 2003 ↓, s. 161.
- ↑ a b Łuniewski 2015 ↓, s. 68.
- ↑ Zarzycki 2001 ↓, s. 26-28.
- ↑ Zarzycki 2001 ↓, s. 29-30.
- ↑ Cutter 2003 ↓, s. 312.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 245, 454.
- ↑ Wesołowski (red.) 2/2015 ↓, s. 331-332.
- ↑ Zarzycki 2001 ↓, s. 26-27.
Bibliografia
- Zdzisław Józef Cutter: Polskie wojska saperskie w 1939 r. : organizacja, wyposażenie, mobilizacja i działania wojenne. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 2003. ISBN 83-7098-834-2.
- Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
- Tadeusz Łuniewski. 41 Dywizja Piechoty Rezerwowa we wrześniu 1939 roku. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 4 (254), 2015. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej. ISSN 1640-6281.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny "W", Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza "Ajaks" i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3
- Piotr Zarzycki: 1 Batalion Saperów Legionów. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, zeszyt 69. Pruszków: Oficyna Wydawn. "Ajaks, 2001. ISBN 978-83-88773-49-5. OCLC 177255021. (pol.)
- Andrzej Wesołowski(red.): Praga 1939 w dokumentach i wspomnieniach cz. 2 Grochów - Saska Kępa(17-29 września). Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2015. ISBN 978-83-64475-29-0.
Media użyte na tej stronie
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).