663 Dywizjon Samolotów Artylerii

663 Dywizjon Samolotów Artylerii (ang. 663rd Polish Air Observation Post Squadron; pol. 663 Polski Szwadron Powietrznych Punktów Obserwacyjnych) – pododdział lotnictwa wojsk lądowych Polskich Sił Zbrojnych.

Historia

Samolot w barwach 663 Dywizjonu Samolotów Artylerii II Korpusu Polskiego we Włoszech w 1945 r. ( foto z 2012 r.)

Za datę powstania 663 Dywizjonu Samolotów Artylerii uznano 8 września 1944 roku^[1], gdy piloci i personel obsługi naziemnej znaleźli się razem na lotnisku Ebola 30 kilometrów na południowy wschód od Salerno^[2].

Decyzja o sformowaniu jednostki podjęta została na przełomie maja i czerwca 1944 roku. Z każdego pułku artylerii 2 Korpusu Polskiego wytypowano po dwóch oficerów, którzy skierowani zostali do Kairu na badania lekarskie, a następnie do Pretorii w Republice Południowej Afryki. Na początku lipca grupa oficerów artylerii rozpoczęła szkolenie w zakresie pilotażu i obserwacji artyleryjskiej z powietrza, w 62 Szkole Lotniczej w miejscowości Bloemfontein. 18 października szkolenie ukończyło 18 oficerów.

23 grudnia 1944 roku pododdział podporządkowany został dowódcy 15 Grupy Armii i przebazowany do strefy przyfrontowej w okolice Forli.

8 stycznia 1945 roku piloci dywizjonu wykonali pierwsze loty operacyjne na korzyść brytyjskiego V Korpusu 8 Armii. Od lutego Eskadra "A" współpracowała także z partyzantką włoską.

13 lutego 1945 roku pododdział podporządkowany został dowódcy artylerii 2 KP, gen. bryg. Romanowi Odzierzyńskiemu. W kwietniu tego roku poszczególne eskadry współpracowały z artylerią II KP w bitwie o Bolonię (Eskadra "A" przydzielona została do 3 DSK, Eskadra "B" – 5 KDP, a Eskadra "C" – 2 GA).

19 października 1946 roku jednostka została rozformowana.

Personel latający dywizjonu

8 września 1944 roku personel latający dywizjonu liczył 22 oficerów artylerii^[3].

• dowódca – mjr dypl. art. pil. Edward Pawlikowski
• zastępca dowódcy – kpt. art. pil. Ruszczyc
• dowódca Eskadry "A" – kpt. art. pil. Kijowski
• dowódca Eskadry "B" – kpt. art. pil. Filipowicz
• dowódca Eskadry "C" – kpt. art. pil. Laskowski
• pilot – por. art. pil. F. Perucki (ciężko ranny 14 IV 1945)
• pilot – por. art. pil. Melis
• pilot – por. art. pil. Adam Nowotny
• pilot – por. art. pil. Sławomir Grodzicki (zginął 14 IV 1945)
• pilot – por. art. pil. Stanisław Murzynowski
• pilot – por. art. pil. Stanisław Wasilewski (kontuzjowany 28 II 1945)
• pilot – por. art. pil. Kuźmiński
• pilot – por. art. pil. Okomicki
• pilot – por. art. pil. Jaczek
• pilot – por. art. pil. Leluch
• pilot – por. art. pil. Oleśnicki
• pilot – por. art. pil. Kołaczkowski
• pilot – por. art. pil. Dyle
• pilot – por. art. pil. Piotrowski
• pilot – por. art. pil. Opioła
• pilot – por. art. pil. Perypeczko
• pilot – por. art. pil. Bogucki

Obsada dywizjonu w dniu 31 stycznia 1945 roku Dowództwo

• dowódca dywizjonu – mjr dypl. art. pil. Edward Pawlikowski
• zastępca dowódcy – kpt. art. pil. Bohdan Ruszczyc
• adiutant – por. pil. S. Reicher
• oficer techniczny – ppor. pil. R.J. Truch
• oficer – ppor. rez. art. pil. Bolesław Kuźmiński
• sekcja fotograficzna – por. pil. obserwator W. Czupryk

Eskadra "A"

• dowódca eskadry – por. art. pil. Adam Kijowski
• dowódca sekcji A 1 – por. art. pil. Felicjan Perucki
• dowódca sekcji A 2 – ppor. art. pil. Stanisław Jączek
• dowódca sekcji A 3 – por. art. pil. Stanisław Wasilewski
• dowódca sekcji A 4 – ppor. art. pil. Marian Stelnicki

Eskadra "B"

• dowódca eskadry – por. art. pil. Ronald Filipowicz
• dowódca sekcji B 1 – por. art. pil. Jan Hryniewicz
• dowódca sekcji B 2 – por. art. pil. Stanisław Murzynowski
• dowódca sekcji B 3 – por. art. pil. Sławomir Grodzicki
• dowódca sekcji B 4 – ppor. art. pil. Adam Nowotny

Eskadra "C"

• dowódca eskadry – por. art. pil. Seweryn Laskowski
• dowódca sekcji C 1 – por. art. pil. Mieczysław Okornicki
• dowódca sekcji C 2 – ppor. art. pil. Jan Paśnicki
• dowódca sekcji C 3 – ppor. art. pil. Stanisław Piotrowski
• dowódca sekcji C 4 – ppor. art. pil. Emil Skulski

W okresie szkolenia dowódcą jednostki z ramienia RAF był mjr W. E. Wright.

Obsada personalna jednostki nie uległa zmianom do czasu bitwy o Bolonię, w kwietniu 1945 roku^[4].

Odznaka dywizjonu

Godłem dywizjonu był orzeł w locie trzymający w szponach pocisk armatni na tle lotniczej szachownicy z napisem 663 DSA pod pociskiem.

Auster Mk V

Uzbrojenie

• British Taylorcraft Auster Mk–III – od 8 września 1944
• British Taylorcraft Auster Mk–V – od 1 stycznia 1945
• British Taylorcraft Auster Mk–IV – od 10 marca 1945

Lotniska bazowania

• od 8 września 1944 – Ebola
• od 14 grudnia 1944 – Pontecorvino
• od 3 stycznia 1945 – Meldola
• od 1 kwietnia 1945 – Imola

maj – październik 1946 – Porto San Giorgio, Lago di Garba, Monza, Treviso

Wysiłek bojowy

W okresie od 8 września 1944 do 8 maja 1945

Straty własne

Zobacz też

• Lotnictwo artyleryjskie

Przypisy

Bibliografia

• Izydor Koliński: Regularne jednostki Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. T. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
• Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06745-7.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 97820432992.
• Wacław Król, Zarys działań polskiego lotnictwa w Wielkiej Brytanii 1940–1945, Biblioteczka Skrzydlatej Polski, tom 11, Wydawnictwa Komunikacji i łączności, Warszawa 1981, ISBN 83-206-0152-5, s. 178–180.
• Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, s. 423–424, 430, 433, 438, 440. ISBN 83-7174-918-X.
• Artyleria Polska. Bitwa o Bolonię 1945. Materiały do Księgi Pamiątkowej Artylerii Polskiej na Zachodzie. Londyn 1990.
• Kilka fotografii 663 Dywizjonu Samolotów Artylerii