6 Batalion Pancerny
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | 1934 |
| Rozformowanie | 1939 |
| Tradycje | |
| Święto | 15 sierpnia |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | mjr Janusz Górecki |
| Ostatni | ppłk dypl. Tadeusz Adam Majewski |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | bronie pancerne |
| Podległość | 2 Grupa Pancerna |
_z_1975_(seria_Typy_Broni_i_Uzbrojenia).jpg)
6 Batalion Pancerny [c] (6 bpanc) – oddział broni pancernych Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Batalion był jednostką wojskową istniejącą w okresie pokoju i spełniająca zadania mobilizacyjne wobec oddziałów i pododdziałów broni pancernej. Spełniał również zadania organizacyjne i szkoleniowe. Stacjonował we Lwowie. W 1939, po zmobilizowaniu jednostek przewidzianych planem mobilizacyjnym, został rozwiązany.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Wiosną 1934 roku 6 dywizjon samochodowy, stacjonujący w garnizonie Lwów, został przeformowany w 6 batalion czołgów i samochodów pancernych. W skład nowego oddziału zostały włączone dwie kompanie czołgów i jedna kompania szkolna z byłego 3 pułku pancernego. W 1935 roku 6 batalion czołgów i samochodów pancernych został przeformowany w 6 batalion pancerny. W maju 1937 roku baon został podporządkowany dowódcy 2 Grupy Pancernej.
Święto batalionu było obchodzone 15 sierpnia, w rocznicę otrzymania sztandaru i złożenia przysięgi na sztandar[1].
15 lipca 1939 roku na uzbrojeniu i wyposażeniu baonu znajdowały się 73 lekkie czołgi rozpoznawcze (tankietki) TK-3 i TKS, 17 samochodów pancernych wz. 1934, 156 samochodów ciężarowych, 24 samochody specjalne, 18 samochodów osobowych, 68 motocykli i 26 przyczepek. Batalion należał do typu I[2]. Stacjonował we Lwowie[3]
Mobilizacja
6 batalion pancerny był jednostką mobilizującą. W 1939 roku zgodnie z planem mobilizacyjnym "W" sformował trzynaście pododdziałów broni pancernych [4]:
w mobilizacji alarmowej, grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym i czerwonym[d] od A+36 do A+60:
- 61 dywizjon pancerny dla Kresowej BK
- 62 dywizjon pancerny dla Podolskiej BK
- 61 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych dla Armii „Kraków”
- 62 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych dla Armii „Modlin”
- 63 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych dla Armii „Modlin”
- kolumna samochodów osobowych nr 61 dla odwodu NW [e] - ppor. rez. Dionizy Choraszewski[5]
- kolumna samochodów sanitarnych PCK typ I nr 601 (Fiat 614) dla Armii „Kraków”
- kolumna samochodów ciężarowych typ I nr 651 (Ursus) dla Armii „Kraków”
w I rzucie mobilizacji powszechnej od 5 do 7 dnia mobilizacji:
- kolumna samochodów ciężarowych typ II nr 652 (Berliet) dla Armii „Prusy”
- kolumna samochodów ciężarowych typ II nr 653 dla Armii „Kraków”
- kolumna samochodów osobowych i sanitarnych w kraju nr 6 dla OK VI
- kolumna samochodów ciężarowych w kraju nr 61 dla OK VI
w II rzucie mobilizacji powszechnej:
- park stały broni pancernych nr 61 dla odwodu NW - kpt. Tadeusz Kannenberg
Po rozwiązaniu 6 batalionu pancernego, nadwyżki osobowe i sprzętowe zostały jako Oddział Zbierania Nadwyżek 6 bpanc., skierowane po wybuchu wojny do Ośrodka Zapasowego Broni Pancernych nr 3 w Żurawicy[6].
Żołnierze batalionu
- Dowódcy batalionu
- mjr kaw. Janusz Górecki (1934 - 1936 → dowódca 5 bpanc)
- ppłk dypl. sap. Mieczysław Józef Wilczewski (1936 - 1937 ? 1938 → komendant SPSap)
- ppłk dypl. Tadeusz Adam Majewski[7] (1937-1939 → sztab Armii „Karpaty”)
- Podoficerowie batalionu
- Organizacja i obsada personalna w 1939
Obsada personalna batalionu w marcu 1939 roku[8][f]
| Stanowisko | Stopień imię i nazwisko |
|---|---|
| dowódca batalionu | ppłk dypl. piech. Tadeusz Adam Majewski |
| I zastępca dowódcy | mjr Bolesław III Sokołowski |
| II zastępca dowódcy | mjr br. panc. Karol Kapałczyński †1940 Charków[10] |
| adiutant | kpt. Tadeusz Poliszewski |
| lekarz medycyny | kpt. lek. dr Eugeniusz Włodzimierz Żegota-Kniaźewski |
| kwatermistrz | mjr br. panc. Stanisław Ignacy Drążek |
| oficer mobilizacyjny | kpt. Bronisław Walerian Osiński |
| I zastępca oficera mobilizacyjnego | kpt. adm. (piech.) Marian Konarzewski |
| II zastępca oficera mobilizacyjnego | por. Włodzimierz Seniuta (*)[g] |
| oficer administracyjno-materiałowy | kpt. Ireneusz Władysław Mikulski |
| zastępca oficera administracyjno-materiałowego | chor. Stefan Jan Fliszczak |
| oficer gospodarczy | por. int. Stanisław Maria Schnayder |
| dowódca kompanii gospodarczej | kpt. Władysław I Czapliński |
| dowódca plutonu przewozowego OK VI | chor. Roman Kazimierz Pieracki |
| dowódca plutonu łączności | por. Włodzimierz Seniuta (*)[g] |
| dowódca kompanii szkolnej | kpt. Alfred Wilhelm Wójciński |
| instruktor | por. Stefan Aleksander Kaliński[12][13] |
| instruktor | por. Michał Józef Kerz |
| dowódca kompanii pancernej | por. Mieczysław Antoni Kosiewicz |
| dowódca kompanii czołgów TK | kpt. Stanisław Jan Szapkowski |
| dowódca plutonu | por. Stanisław Lesław Marian Niemczycki |
| dowódca szwadronu pancernego | kpt. br. panc. Bohdan Gadomski (do 19 V 1939 → 2 bpanc.[14]) |
| dowódca plutonu | por. Henryk Pilawski |
| dowódca kompanii motorowej | mjr br. panc. Konstanty Ciszowski[h] |
| instruktor | por. Dzięciołowski Antoni Marian |
| instruktor | por. Dziurzyński Tadeusz Franciszek |
| instruktor | chor. Światloń Andrzej Apolinary |
| dowódca plutonu | kpt. kontr. Cecwadze Wardisani Szakro |
| dowódca kolumny samochodowej | kpt. br. panc. Zygmunt Brodowski |
| zastępca dowódcy | por. Tabaczyński Jan Franciszek |
| komendant parku | kpt. br. panc. Tadeusz Teofil Jan Kannenberg |
| kierownik warsztatów | kpt. br. panc. Ernest Krystian Walter |
| zastępca kierownika | chor. Stanisław Krzywoszyński |
| kierownik składnicy | chor. Michał Papież |
| na stażu we Francji | kpt. Stefan I Wojciechowski |
| na kursie | por. Jan Franciszek Rudowski |
| na kursie | por.piech. Eugeniusz Hoffman |
| na kursie | por. piech. Czesław Leopold Macuski |
| na kursie | por. piech. Władysław Pogorzelski |
Żołnierze 6 batalionu pancernego – ofiary zbrodni katyńskiej
Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[16]
| Nazwisko i imię | stopień | zawód | miejsce pracy przed mobilizacją | zamordowany |
|---|---|---|---|---|
| Babczuk Władysław | porucznik rezerwy | nauczyciel | Gimnazjum w Drohobyczu | Katyń |
| Dąbrowski Romuald | podporucznik rezerwy | inżynier mechanik | Charków | |
| Goliński Stanisław[17] | kapitan rezerwy | inżynier mechanik | (e) | Charków |
| Gosieniecki Zygmunt[18] | porucznik rezerwy | artysta grafik | (e) | Charków |
| Hoffman Eugeniusz | podporucznik | żołnierz zawodowy | Charków | |
| Kapałczyński Karol[19] | major | żołnierz zawodowy | (e) | Charków |
| Lubicz-Monkiewicz Antoni | podporucznik rezerwy | Charków | ||
| Maculewicz Wacław | kapitan w st. sp. | żołnierz zawodowy | Katyń | |
| Makowicz Aleksander | porucznik rezerwy | inżynier dróg i mostów | Charków | |
| Nodzyński Marian[20] | kapitan | żołnierz zawodowy | Katyń | |
| Podbiński Edward | porucznik rezerwy | inżynier | Katyń |
Symbole batalionu
- Sztandar
Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 25 marca 1938 nadano batalionowi sztandar. Jak wszystkie sztandary broni pancernych, posiadał on ujednoliconą prawą stronę płatu. Zamiast numeru oddziału, na białych tarczach między ramionami krzyża kawaleryjskiego występował Znak Pancerny[21]. Znak ten był umieszczony również na przedniej ściance podstawy orła.
Na lewej stronie płatu sztandaru umieszczono[22]:
- w prawym górnym rogu — wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej
- w lewym górnym rogu — wizerunek św. Michała
- w prawym dolnym rogu — godło Lwowa
- w lewym dolnym rogu — odznaka honorowa 6 batalionu pancernego
26 maja 1938 roku na Polu Mokotowskim w Warszawie Minister Spraw Wojskowych generał dywizji Tadeusz Kasprzycki, w imieniu Prezydenta RP, wręczył sztandar dowódcy batalionu.
Obecnie sztandar eksponowany jest w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie[23][24].
- Odznaka pamiątkowa
4 marca 1938 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 6 bpanc[25]. Brak jest danych o autorze projektu odznaki. Stanowił ja krzyż maltański, srebrny, oksydowany, emaliowany na czarno[26]. Odznaki wykonywane były w wersjach: oficerskiej – emaliowanej i żołnierskiej – srebrzonej, bez emalii.
Uwagi
- ↑ 1 – czołg dowódcy kompanii; 2 – czołg dowódcy 1 plutonu; 3 – czołg dowódcy 2 plutonu; 4 – czołg dowódcy 3 plutonu; 5 – czołgi z 1 plutonu; 6 – czołgi z 2 plutonu; 7 – czołgi z 3 plutonu
- ↑ 1 – wóz dowódcy szwadronu; 2 – wóz dowódcy 1 plutonu; 3 – wóz dowódcy 2 plutonu; 4 – wóz z 1 plutonu; 5 – wóz z 2 plutonu.
- ↑ Nazwa nieoficjalna. Za: Marian Żebrowski, Zarys historii polskiej broni pancernej 1918-1947 s. 155 podał, że batalion używał nieoficjalnie nazwy wyróżniającej "Lwowski".
- ↑ Od maja 1939 roku w grupie czerwonej mobilizowane były 61 dpanc, 61, 62 i 63 skczrozp i kol. sam. osob. nr 61, natomiast w grupie żółtej 62 dpanc, kol. sam. cięż. nr 651 i kol. sam. san. nr 601.
- ↑ Według Piotra Bauera i Bogusława Polaka kolumna samochodów osobowych nr 61, mobilizowana przez 6 batalion pancerny we Lwowie, przeznaczona została dla Kwatery Głównej Armii "Poznań". Rajmund Szubański podaje, że obok kolumny nr 61 sformować miano również kolumnę nr 71 z przeznaczeniem dla Armii "Poznań". Tej informacji przeczy Piotr Zarzycki, który nie wymienił Kolumny Samochodów Osobowych nr 71 wśród pododdziałów mobilizowanych przez 1 Batalion Pancerny w Poznaniu.
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[9].
- ↑ a b Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję[11].
- ↑ Konstanty Edward Ciszowski ps. „Miś” (ur. 16 grudnia 1895 w Mikłaszowie, zm. 20 października 1954 w Londynie) – major broni pancernych Wojska Polskiego, odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari nr 3770, Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie) i Srebrnym Krzyżem Zasługi[15].
Przypisy
- ↑ Żebrowski 1971 ↓, s. 155.
- ↑ Gaj 2014 ↓, s. 33.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 791.
- ↑ Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Najlepsza broń ... 391.
- ↑ Nawrocki 2001 ↓, s. 18.
- ↑ Nawrocki 2001 ↓, s. 16.
- ↑ Szubański 2011 ↓, s. 57.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 795-796.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 210.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 19 marca 1937 roku, s. 22, sprostowano imię por. piech. Stefana I Kalińskiego z „Stefan I” na „Stefan Aleksander”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 96, został przeniesiony z 52 pp w Złoczowie do 6 b. i sam. panc..
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 122.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 233.
- ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 5238.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 5255.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 5649.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 2550.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 369.
- ↑ Żebrowski 1971 ↓, s. 258-271.
- ↑ Żebrowski 1971 ↓, s. 267.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 379.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 2 z 4 marca 1938 roku, poz. 15.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 316.
Bibliografia
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Krzysztof M. Gaj: Polska broń pancerna w 1939 roku - organizacja wojenna i pokojowa jednostek. Oświęcim: NapoleonV, 2014. ISBN 978-83-7889-122-2.
- Adam Jońca: Wrzesień 1939: pojazdy Wojska Polskiego: barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
- Rajmund Szubański: Polska broń pancerna 1939. Warszawa: Bellona, 2011. ISBN 978-83-11-12106-5.
- Jan Tarczyński, Krzysztof Barbarski, Adam Jońca: Pojazdy w Wojsku Polskim = Polish Army vehicles : 1918-1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks"; Londyn: Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego PSZ, 1995. ISBN 83-85621-57-1.
- Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918 - 1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddziałowych Broni Pancernych, 1971.
- Antoni Nawrocki: 6 Batalion Pancerny. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 125. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2001. ISBN 0388773194.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny "W" i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Adiutor", 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Autor: Karol.Łakomski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Michał Papież na dziedzińcu 6. Batalionu Pancernego przy ul. Janowskiej.
Znaki taktyczne na czołgach rozpoznawczych i lekkich stosowane w II RP:
Bronie Pancerne Wojska Polskiego w 1939 przed wybuchem II wojny światowej
Polski samochód pancerny wz. 34
Znaki taktyczne na pojazdach pancernych stosowane w II RP: