6 Lwowska Dywizja Piechoty

6 Lwowska Dywizja Piechoty (6 DP) – wielka jednostka piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR i Armii Polskiej na Wschodzie w latach 1941-1943.

Na mocy układu Sikorski-Majski w 1941 rozpoczęto w Tockoje formowanie 6 Dywizji Piechoty^[2]. 1 września z Moskwy przybyła grupa oficerów, mająca a zadanie przejęcie obozu od władz radzieckich, urządzenie go i przyjmowanie nadchodzących transportów żołnierzy. Do 9 września nadeszły transporty żołnierzy z obozów w Starobielsku, Iwanowie i Griazowcu. Po dokonaniu selekcji, część odeszła do OZA, reszta została wcielona do dywizji.

Formowanie

Żołnierze 6 DP

Ćwiczenia w okolicach Tockoje

9 września 1941 roku zorganizowano Sztab Dywizji, Kwaterę Główną oraz utworzono 1,2,3 i 4 pułk marszowy oraz pułk specjalny. Dalsze uzupełnianie odbywało się przez:

• napływ transportów z obozów,
• napływ grup i pojedynczych żołnierzy z obozów pracy i zsyłek,
• pobór przez komisję poborową w Czkałowie.

10 września 1941 roku dowództwo objął gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz.

Kapelanem dywizji został st. kap. ks. Franciszek Tyczkowski^[3].

17 września na odprawie dywizyjnej pułkom marszowym zmieniono numerację. I tak:

• 1 pułk marszowy - 18 pułk piechoty,
• 2 pułk marszowy - 16 pułk piechoty,
• 3 pułk marszowy - 17 pułk piechoty,
• 4 pułk marszowy - 6 pułk artylerii lekkiej, wydzielając ze swego stanu 6 dywizjon artylerii plot.,
• pułk specjalny utworzył:
  • 6 dywizjon kawalerii dywizyjnej,
  • 6 batalion pancerny,
  • 6 batalion saperów,
  • 6 batalion łączności,
  • 6 batalion sanitarny,
  • 16 kolumna samochodowa.

Ponadto z inicjatywy Dowódcy Dywizji w dniu 29 września powstał samodzielny batalion strzelecki „Dzieci Lwowskich”, a od 30 września rozpoczęły działalność komisje weryfikacyjne mające za zadanie potwierdzenie stopni oficerskich i podoficerskich.

Rozkaz organizacyjny dowódcy PSZ w ZSRR z 5 stycznia 1942 roku nakazał dywizji zmianę miejsca postoju. Dywizja przegrupowała się do Shahrisabzu w Uzbeckiej Republice Radzieckiej^[4].

Struktura organizacyjna

Michał Karaszewicz-Tokarzewski, dowódca 6 DP

Ordre de Bataille i obsada personalna 6 DP przedstawiała się następująco:

• Dowództwo 6 Dywizji Piechoty
  • dowódca – gen. bryg. Michał Tokarzewski-Karaszewicz
  • zastępca dowódcy – gen. bryg. Jerzy Wołkowicki
  • szef sztabu – mjr dypl. Ludwik Domoń
  • dowódca artylerii - ppłk Zenon Staszek
  • dowódca łączności - mjr łączn. Tadeusz Błoński^[5]
  • dowódca saperów - ppłk Edward Peristy
• 16 pułk piechoty
• 17 pułk piechoty
• 18 pułk piechoty
• 6 Lwowski pułk artylerii lekkiej
• 6 dywizjon artylerii przeciwlotniczej – kpt. Stanisław Małecki
• 6 dywizjon kawalerii – rtm. Witold Uklański
• 6 batalion saperów – od 17 października – kpt. C. Gawłowicz, kpt. Aleksander Borkowski
• 6 batalion łączności – kpt. Wacław Cebrowski,
• 6 batalion sanitarny – ppłk dr Adam Sołtysik (od 8 października)

Ponadto poza etatem sformowano:

• 6 batalion „Dzieci Lwowskich”
• 6 batalion pancerny - kpt. Bronisław Rafalski
• 6 pluton lotniczy - ppor. Jan Mintowt-Czyż
• 6 oddział Pomocniczej Służby Kobiet - Janina Kaczorowska
• drużyna sanitarna
• drużyna kulturalno-oświatowa
• drużyna administracyjno-gospodarcza
• drużyna wartownicza

6 Samodzielna Brygada Strzelców

Oznaka Armii Polskiej na Wschodzie

Zgodnie z rozkazem z 5 stycznia 1942 dywizja została przetransportowana do Shahrisabz w Uzbekistanie, a w sierpniu tegoż roku na Bliski Wschód.

W ramach Armii Polskiej na Wschodzie przeszła gruntowną reorganizację. W listopadzie 1942 w jej skład wchodziły:

• 6 Samodzielna Brygada Strzelców - płk dypl. Klemens Rudnicki,
• 2 Brygada Czołgów^[6] - (przybyła z Palestyny) - gen. bryg. Gustaw Paszkiewicz.

Z dniem 11 III 1943 rozwiązano dywizję, a jej brygada strzelców jako 6 Lwowska Brygada Piechoty weszła w skład 5 Kresowej Dywizji Piechoty.

2 Brygadę Czołgów usamodzielniono.

Symbole dywizji

Oznaka rozpoznawcza

Oznakę stanowił wizerunek lwa zaczerpnięty z herbu Lwowa, trzymający w przednich łapach koło zębate, wewnątrz którego umieszczono ramię pancerne z mieczem. Na tle tarczy przedzielonej skośnie w górnej połowie czerwonej, w dolnej niebieskiej, znajduje się biały wizerunek lwa. Krawędzie tarczy są obrębione białą nicią. Oznakę przejęła 6 Lwowska Brygada Piechoty^[7]. Zatwierdzona w Dzienniku Rozkazów Naczelnego Wodza i Ministra Obrony Narodowej nr 1 poz.2 z 6 marca 1944 roku^[8].

Przypisy

Bibliografia

• Witold Biegański: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990. ISBN 83-03-02923-1.
• Witold Biegański: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie: formowanie, działania bojowe, organizacja, metryki dywizji i brygad. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
• Tadeusz Błoński: Relacja z kampanii wrześniowej 1939 roku. W: Samodzielna Grupa Operacyjna „Narew”. Sztab. Sygn. B.I.13a [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1941. [dostęp 2017-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-07)].
• Kazimierz Sobczak [red.]: Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Praca zbiorowa: Dywizja Lwów - Wspomnienia żołnierskie z Z.S.R.R. i Iraku - 1941-1943, Fundusz Wydawniczy Historii 6 Dywizji LWÓW, Jerozolima 1944, Reprint, Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1991, ISBN 83-01-09963-1.
• Praca zbiorowa: Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. II, Kampanie na obczyźnie, cz. 2, Londyn : Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego 1975.