70 Pułk Piechoty (II RP)

70 Pułk Piechoty

12 pułk strzelców wielkopolskich

Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1918
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	19 sierpnia
Nadanie sztandaru	3 sierpnia 1930
Kontynuacja	17 Brygada Zmechanizowana
Dowódcy
Pierwszy	kpt. Władysław Wawrzyniak
Ostatni	płk Alfred Konkiewicz
Działania zbrojne
powstanie wielkopolskie wojna polsko-bolszewicka bitwa nad Wkrą (14–18 VIII 1920) bitwa nad Niemnem (20–26 IX 1920) kampania wrześniowa bitwa nad Bzurą (9–18 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja	Pleszew
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	17 Wielkopolska DP

70 Pułk Piechoty (70 pp) – oddział piechoty Armii Wielkopolskiej i Wojska Polskiego II RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował w Pleszewie^[1]. 10 lutego 1920 przemianowano 12 Pułk Strzelców Wielkopolskich nadając pułkowi nazwę 70 pułku piechoty.

Mapy walk pułku

Kawalerowie Virtuti Militari

Pułk w okresie pokoju

16 grudnia 1920 pułk przybył do Biedruska^[3]. Od 30 kwietnia do 22 czerwca 1921 stacjonował w Krotoszynie, a później został przesunięty i rozlokowany częściowo w Ostrowie Wlkp., częściowo w Pleszewie i Szczypiornie^[3]. 4 sierpnia tego roku pułk został przeniesiony do Leszna^[3]. 17 października 1921 pułk wymaszerował z Leszna do nowych garnizonów: dowództwo pułku razem z I batalionem i batalionem sztabowym do Jarocina, natomiast II i III batalion do Pleszewa^[3].

W okresie międzywojennym 70 pułk piechoty stacjonował w Pleszewie^[4] na terenie Okręgu Korpusu Nr VII^[5]. Wchodził w skład 17 Dywizji Piechoty^[6]. W okresie od 17 października 1921 do czerwca 1924 dowództwo pułku, I batalion i batalion sztabowy stacjonowały w garnizonie Jarocin, natomiast II i III batalion oraz kadra batalionu zapasowego w garnizonie Pleszew. 3 czerwca 1924 dowództwo pułku przeniesione zostało do Pleszewa, a dwa lata później wszystkie pododdziały pułku przeniesione zostały z Jarocina.

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 70 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych^[7]. Po wprowadzeniu w 1930 nowej organizacji piechoty na stopie pokojowej, pułk szkolił rekrutów dla potrzeb batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza^[8].

Kampania wrześniowa

W czasie wojny obronnej 1939 wchodził w skład macierzystej dywizji walczącej w ramach Armii „Poznań”^[6].

Mapy walk pułku

Prawdopodobnie ostatnim żyjącym uczestnikiem kampanii wrześniowej w szeregach 70 pułku piechoty był zmarły w 2017 roku Florian Gluba (ur. 1922)^[17].

Symbole pułku

Sztandar

W niedzielę 3 sierpnia 1930 na stadionie sportowym w Pleszewie inspektor armii, generał dywizji Edward Śmigły-Rydz wręczył chorągiew dowódcy oddziału, pułkownikowi dyplomowanemu Mieczysławowi Mozdyniewiczowi^[18][d]. Chorągiew została ufundowana przez społeczeństwo powiatów: pleszewskiego, jarocińskiego i średzkiego^[19].

Dopiero 19 listopada 1930 Prezydent RP zatwierdził wzór lewej strony płachty chorągwi 70 pp^[20]. Aktualnie sztandar znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie^[6].

Odznaka pamiątkowa

4 lipca 1930 Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 70 pp^[21]. Odznaka o wymiarach 39 x 39 mm ma kształt równoramiennego krzyża, biało emaliowanego, z brzegami otoczonymi złotą obwódką. Na środku krzyża okrągła tarcza z orłem wz. 1927 na złotym tle. Na ramionach krzyża numer i inicjały oraz dawna nazwa pułku 70 P.P. 12 P.STRZ. WLKP.. Między ramionami krzyża srebrne liście laurowe. Oficerska - jednoczęściowa, wykonana w srebrze, złocona i emaliowana. Projekt: Jan Małeta^[4].

Żołnierze pułku

Dowódcy pułku^[22]

• kpt. Władysław Wawrzyniak (12 XI 1918 – 24 VII 1920)
• ppłk Jan Januszewski (25 VII – 6 VIII 1920^[e])
• por. Tomasz Paul (7 – 23 VIII 1920)
• ppłk Jan Prymus (22 VIII 1920 – 7 VII 1921)
• ppłk SG Stanisław Nilski-Łapiński (8 VII 1921 – †16 II 1922)
• ppłk / płk piech. Eugeniusz Godziejewski (18 IV 1922 – 31 VII 1927)
• płk dypl. Mieczysław Mozdyniewicz (6 VIII 1927 – IX 1935^[23])
• płk Alfred Konkiewicz (XI 1935 – 19 IX 1939)

Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 – I zastępca dowódcy)

• ppłk piech. Stanisław Sobieszczak (10 VII 1922^[24] – 1924 → dowódca 80 pp)
• ppłk piech. Michał I Terlecki (1925^[25])
• mjr / ppłk piech. Ryszard Żołędziowski (5 V 1927 – 28 I 1931 → kierownik 9 Okr. Urz. WFiPW^[26])
• ppłk piech. dr Rudolf Czerkiewski (I 1931^[26] – 7 VI 1934 → praktyka poborowa w PKU Jarosław^[27][28])
• ppłk piech. Aleksander Kiszkowski (7 VI 1934^[29] – VIII 1939 → dowódca OZ 17 DP)

II zastępca dowódcy pułku (kwatermistrz)

• mjr piech. Leonard Krukowski (1939)

Żołnierze 70 pułku piechoty – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego^[30] oraz Muzeum Katyńskie^[31][f][g].

Upamiętnienie

Tradycje pułku kultywuje 17 Wielkopolska Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Dowbor-Muśnickiego.

• 

  Tablica w kościele garnizonowym w Londynie

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Józef Englicht: Zarys historji wojennej 70-go pułku piechoty wielkopolskiej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Piotr Bauer i Bogusław Polak, Armia "Poznań" w wojnie obronnej 1939, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1983, ISBN 83-210-0385-0.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Paweł Janicki: Wielka księga piechoty polskiej 1918–1939. 17 Dywizja Piechoty. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2017. ISBN 978-83-7945-609-3.
• Jan Nowaczyk: Zarys dziejów pułku. W: Jednodniówka 70 pułku piechoty (12 p. strz. Wlkp.). Pleszew: Nakładem 70 pp, sierpień 1930.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk., Warszawa 1937–1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
• Waldemar Rezmer: Armia „Poznań” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-07753-3.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
• Andrzej Szymański: Z dziejów 70 Pułku Piechoty. Pleszew: Pleszewskie Towarzystwo Kulturalne Muzeum Regionalne w Pleszewie, 1990.

Linki zewnętrzne

• Drużyna Tradycji imienia 70 pułku piechoty