72 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych

72 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

Sformowana przez 1 Batalion Pancerny

Dowódcy
Pierwszy

kpt. Lucjan Szczepankowski

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

Wojska lądowe

Rodzaj wojsk

Broń pancerna

Podległość

Armia „Poznań”

czołg TK-3- czołg podstawowy kompanii
Znaki taktyczne malowane na czołgach lekkich i rozpoznawczych[a]

72 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczychpancerny pododdział rozpoznawczy Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej.

Kompania nie występowała w pokojowej organizacji wojska. Została sformowana w sierpniu 1939 roku w Poznaniu w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym[1] z przeznaczeniem dla Armii „Poznań” – 17 DP, przesunięta 1 września do 26 DP[2]. Jednostką mobilizującą był 1 batalion pancerny[3]. Na wyposażeniu posiadała 13 czołgów rozpoznawczych TK-3[4].

72 skczr w kampanii wrześniowej

Po mobilizacji kompania skierowana została do rejonu Miłosławia. Razem z samodzielną kompanią cekaemów oraz batalionem piechoty stanowiła skład oddziału wydzielonego 14 Dywizji Piechoty. OW utrzymywał przeprawy na Warcie w rejonie Nowego Miasta.

Rankiem 1 września w Miłosławiu załadowano kompanię na wagony i przewieziono ją w rejon Szubina, gdzie pozostawała w dyspozycji dowódcy 26 DP, w trakcie załadowania na transport, poległo dwóch żołnierzy w wyniku ataku lotniczego. 2 września 72 kompania przebywała w odwodzie dywizji w rejonie Żarczynie koło Wapna.

3 września kompania prowadząc rozpoznanie kierunku Nakła weszła w styczność bojową z oddziałami rozpoznawczymi niemieckiej 208 Dywizji Piechoty. Następnego dnia osłaniała przeprawy na Noteci ubezpieczając odwrót 18 pułku piechoty, by wieczorem wycofać się do Szubina. 5 września kompania stacjonowała w lasach łabiszyńskich koło Arnoldowa, jako odwód 26 DP odtwarzając sprawność bojową.

W kolejnych dniach kompania wycofywała się razem z pododdziałami 18 pp przez Szubin, Łabiszyn i Barcin do Inowrocławia. Podczas przemarszu przez Inowrocław niemieccy dywersanci ostrzelali polskie kolumny. W wyniku ostrzału, pluton techniczno–gospodarczy stracił 2 zabitych i 2 rannych.

7 września 26 Dywizja Piechoty, a z nią 72 skczr, została podporządkowana Armii „Pomorze”. Kompania wraz z kolarzami dywizyjnymi stanowiła straż przednią dywizji w przemarszu do rejonu Lubrańca i dalej (9 września) w kierunku Izbicy.

10 września kompania wraz z 81 samodzielną kompanią czołgów rozpoznawczych weszła w skład zgrupowania zmotoryzowanego dywizji i przemieszczały się po trasie Sułkowo-Rogoźno-Łanięta. 13 września kompania została bezpośrednio podporządkowana dowództwu Armii „Pomorze”. 15 września kompanie 72 i 81 zostały ponownie podporządkowane dowództwu 26 Dywizji Piechoty.

Następnego dnia czołgi obu tych kompanii oraz 82 kompanii czołgów rozpoznawczych wzięły udział w walce o las majątku Broki, uderzając na znajdujące się tam pozycje niemieckiego 74 pp. Pozbawione dostatecznego wsparcia artylerii i piechoty, tankietki musiały się jednak wycofać. 72 kompania straciła 2 czołgi.

17 września oddziały dywizji zostały zaatakowane przez czołgi 1 pułku pancernego niemieckiej 1 DPanc. W walce wzięły udział obie kompanie czołgów wspierające 10 pułk piechoty i 37 pułk piechoty. Straty były bardzo duże. 82 kompania przestała praktycznie istnieć, a 72 kompania straciła kilka czołgów wraz z załogami.

18 września reszta kompanii dotarła do lasu koło wsi Budy Stare, gdzie w wyniku nalotu niemieckiego straciła kolejny czołg. Próby dalszego marszu ku Bzurze nie powiodły się. Postanowiono zniszczyć sprzęt ciężki i pieszo kontynuować marsz. W trakcie przeprawy przez Bzurę poległ ppor. K. Sadowski i kilku żołnierzy.

Po przeprawieniu się przez Bzurę reszta żołnierzy w zwartej grupie dołączyła do oddziałów przebijających się przez Puszczę Kampinoską i wraz z nimi dotarła do Warszawy. Tam wcielono ich do batalionu obrony mostów dowodzonego przez kpt. A. Krzyżanowskiego[5].


Obsada personalna

Obsada w dniu 1 września 1939 roku[6]:

  • dowódca kompanii – kpt. Lucjan Szczepankowski
  • dowódca I plutonu – por. Jan Sikorski
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Konstanty Sadowski (poległ 18.09.1939)
  • dowódca plutonu techniczno-gospodarczego – por. Władysław Niemirski

Skład kompanii

Poczet dowódcy

  • gońcy motocyklowi
  • drużyna łączności
    • patrole:
radiotelegraficzny
łączności z lotnictwem
  • sekcja pionierów

Razem w dowództwie

1 oficer, 7 podoficerów, 21 szeregowców;
1 czołg, 1 samochód osobowo terenowy, 2 samochody z radiostacjami N.2, furgonetka, 4 motocykle.

Dwa plutony czołgów, w każdym:

1 oficer, 7 podoficerów, 7 szeregowców
6 czołgów, 1 motocykl, przyczepa towarzysząca

Pluton techniczno – gospodarczy

  • drużyna techniczna
  • drużyna gospodarcza
  • załogi zapasowe
  • tabor

Razem w plutonie

1 oficer, 13 podoficerów, 18 szeregowców
5 samochodów ciężarowych, samochód-warsztat, cysterna, 1 motocykl, transporter czołgów, 2 przyczepy na paliwo, kuchnia polowa

Uwagi

  1. 1 - czołg dowódcy kompanii; 2 - czołg dowódcy 1 plutonu; 3 - czołg dowódcy 2 plutonu; 4 - czołg dowódcy 3 plutonu; 5 - czołgi z 1 plutonu; 6 - czołgi z 2 plutonu; 7 - czołgi z 3 plutonu

Przypisy

Bibliografia

  • Krzysztof M. Gaj: Polska broń pancerna w 1939 roku - organizacja wojenna i pokojowa jednostek. Oświęcim: NapoleonV, 2014. ISBN 978-83-7889-122-2.
  • Adam Jońca: Wrzesień 1939: pojazdy Wojska Polskiego: barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990.
  • Rajmund Szubański: Polska broń pancerna 1939. Warszawa: Bellona, 2011. ISBN 978-83-11-12106-5.
  • Jan Tarczyński, Krzysztof Barbarski, Adam Jońca: Pojazdy w Wojsku Polskim = Polish Army vehicles : 1918-1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks"; Londyn: Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego PSZ, 1995. ISBN 83-85621-57-1.
  • Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918 - 1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddziałowych Broni Pancernych, 1971.
  • Jacek Skalski: 1 Batalion Pancerny. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt nr 5. Warszawa: Redakcja Historyczno-Wojskowa P.W.Egross-Mikromax, 1991. ISBN 83-85253-20-3.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Oznak czlekk IIRP.png
Znaki taktyczne na czołgach rozpoznawczych i lekkich stosowane w II RP: