79 Pułk Piechoty (II RP)

79 Pułk Piechoty Strzelców Słonimskich imienia Hetmana Lwa Sapiehy (79 pp) – oddział piechoty Samoobrony Litwy i Białorusi oraz Wojska Polskiego II RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne

16 grudnia 1918 roku został utworzony w Łapach Białostocki Pułk Strzelców pod dowództwem podpułkownika Stefana Pasławskiego^[2][3]. Pułk organizacyjnie należał do Dywizji Litewsko-Białoruskiej, a po jej reorganizacji w październiku 1919 roku wszedł w skład IV Brygady 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. Od września do 29 listopada 1920 roku w Ozorkowie została przeprowadzona reorganizacja pułku. Następnie pełnił służbę asystencyjną w obszarze Grodno – Puszcza Białowieska po czym został przetransportowany do Pruszkowa^[4]. W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował w Słonimiu^[5].

12 października 1921 przemianowany został na 79 pułk piechoty i podporządkowany dowódcy 20 Dywizji Piechoty.

Mapy walk pułku

• 

  pod Święcianami

Kawalerowie Virtuti Militari

Pułk w okresie pokoju

Słonim 1931. 9/79 pułku piechoty. W środku dowódca kompanii: kapitan Stanisław Jan Ojrzanowski (trzeci rząd siedzących, siódmy z lewej)

W okresie międzywojennym 79 pułk piechoty stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr IX^[7] w garnizonie Słonim^[1] (batalion zapasowy w Berezie Kartuskiej). Wchodził w skład 20 Dywizji Piechoty^[8].

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 79 pułk piechoty zaliczony został do typu III pułków piechoty o stanach zbliżonych do wojennych. Na czas wojny przewidywany był do działań osłonowych. Corocznie otrzymywał około 1010 rekrutów. Jego obsadę stanowiło 68 oficerów i 2200 podoficerów i żołnierzy^[9].

Święto pułkowe obchodził pułk 26 lipca w rocznicę walk nad Uszą.

Okolicznościowa blaszka Białostockiego Pułku Strzelców „Wigilia nad Berezyną w r. 1919”

Pułk w kampanii wrześniowej

W kampanii wrześniowej 1939 walczył w składzie 20 DP (Armii „Modlin”)^[8]

Mapy walk pułku w 1939

Kawalerowie Virtuti Militari

Dowódca Armii „Warszawa” gen. dyw. Juliusz Rómmel w swym rozkazie z 29.IX 1939 w uznaniu zasług za męstwo nadał Złoty Krzyż Orderu "Virtuti Militari" IV klasy

Dowódcy 79 pp ppłk. dypl. Konstantemu Zaborowskiemu oraz Krzyże Orderu "Virtuti Militari" V klasy następującym żołnierzom^[13]:

Ponadto w tym samym rozkazie gen.dyw. Rómmel (po raz czwarty) nadał Krzyż Walecznych - mjr Antoniemu Michalewskiemu.

Dowódca 20 Dywizji Piechoty w swym rozkazie nr 39 i 40 z dn. 29.IX 1939 r. wydanym w Warszawie po zakończeniu walk nadał 153 Krzyże Walecznych żołnierzom 79 pp.

Symbole pułkowe

Poczet sztandarowy 79 pp pod dowództwem sierż. Jana Widlickiego w czasie obchodów Święta Konstytucji 3 Maja

Sztandar

Nadanie sztandaru i zatwierdzenie jego wzoru ujęte zostało w Dzienniku Rozkazów MSWojsk. z 1923, nr 43, poz. 555. 5 lipca 1923 roku w Słonimiu gen. Stanisław Szeptycki wręczył pułkowi przepisową chorągiew ofiarowaną przez społeczeństwo ziemi słonimskiej^[4].

Sztandar w momencie kapitulacji Warszawy we wrześniu 1939 r. został zakopany na Żeraniu - odcinku powierzonemu do obrony pułkowi. Jego szczątki zostały odnalezione przypadkiem w czasie prac ziemnych w marcu 1990 r.^[21] Jego replika została wykonana na emigracji w roku 1980 przez koło pułkowe 79 pułku piechoty. Sztandar ten w grudniu 2013 r. z Instytutu Polskiego im. gen. Władysława Sikorskiego w Londynie przywiózł prezes Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej 79 pp Strzelców Słonimskich Marcin Dominiak^[22], a następnie sztandar został przekazany 13 lipca 2014 roku do zbiorów Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej w Mławie gdzie jest ozdobą ekspozycji Pola Bitwy pod Mławą 1939.

Resztki oryginalnego sztandaru oczekują na konserwację w pracowni konserwatorskiej Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Rysunek odznaki 79 pp ze zbiorów weterana pułku Jana Widlickiego

Odznaka pamiątkowa

Zatwierdzona w Dzienniku Rozkazów MSWojsk. nr 9, poz. 99 z 17 III 1925. Posiada kształt tarczy rycerskiej, emaliowanej w kolorze granatowym i zwieńczona wizerunkiem stylizowanego orła, okolona wieńcem laurowym^[1] na którym widnieją litery BPS. Litery te oznaczają: B- Białostocki, P -Pułk, S - strzelców, czyli jednostkę z której wywodzi przemianowany późniejszy 79 pp. W wieniec wplecione są także dwa miecze.

Strzelcy słonimscy

Dowódcy pułku^[23][g]

• ppłk piech. Stefan Pasławski (16 XII 1918 - 23 VI 1920)
• ppłk piech. Izydor Modelski (23 VI - 25 VII 1920)
• ppłk piech. Izydor Szulc (26 VII 1920 - 19 IX 1921)
• ppłk piech. Marian Turkowski (19 IX 1921 - 9 VII 1933)
• płk dypl. Tadeusz Trapszo (9 VII 1933 - 1 III 1937)
• płk dypl. Józef Englicht (1 III 1937 - 23 III 1939)
• płk dypl. piech. Konstanty Zaborowski (23 III - IX 1939)

Zastępcy dowódcy pułku^[h]

• ppłk piech. Edward Kossakowski (od 12 III 1929^[26])
• ppłk piech. Edward Banaszak (28 I 1931^[27] - 4 VII 1935 → dowódca 81 pp^[28])
• ppłk piech. Edward Maetze (VII 1935^[28] – VI 1936)
• ppłk piech. Kazimierz Marian Dudziński (do VI 1939)

Żołnierze pułku - ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego^[29] oraz Muzeum Katyńskie^[30][i][j].

Upamiętnienie

• 

  Tablica w kościele garnizonowym w Londynie

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-10-10].
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Ludwik Głowacki: Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-07109-8.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Ryszard Juszkiewicz: Bitwa pod Mławą 1939. T. 33. Warszawa: Książka i Wiedza, 1979, seria: Prace Mazowieckiego Ośrodka Badań Naukowych.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk., Warszawa 1937–1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
• Marian Różycki, Stefan Dybkowski: Zarys historji wojennej 79-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
• Włodzimierz Wierzbicki (red.), Bronisław Skarżyński (red.), Jan Waszczuk (red.): Korpus Poleski (jednodniówka). Brześć nad Bugiem: Okręg Korpusu Nr IX, 1928.

Linki zewnętrzne

• Obsada personalna 79 Pułku Piechoty Ziemi Słonimskiej im. Lwa Sapiehy – 1939 r. sierpień opracowana przez Związek Żołnierzy Kresowych w NRF. IPMS. [dostęp 2021-02-01].
• Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej 79 pułku piechoty Strzelców Słonimskich im. Hetmana Lwa Sapiehy
• Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2021-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-11)].