7 Batalion Strzelców (1939)

7 Batalion Strzelców (7 bs) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP, nieistniejący w czasie pokoju.

Mobilizacja

7 batalion strzelców został sformowany w dniach 24-25 sierpnia 1939 r. w ramach mobilizacji alarmowej w grupie żółtej w czasie A+48 przez 69 pułku piechoty w Gnieźnie^[1], 17 Dywizji Piechoty płk. dypl. Mieczysława Mozdyniewicza. Po zmobilizowaniu batalion został podporządkowany dowódcy Armii „Poznań“. Batalion po wchłonięciu rezerwistów i pobraniu należnego tabelami mobilizacyjnymi broni, sprzętu i wyposażenia, osiągnął gotowość marszową w dniu 25 sierpnia. 7 batalion strzelców nie otrzymał hełmów i manierek. Batalion mobilizował się we wsi Piekary na północny zachód od Gniezna. Po południu 26 sierpnia batalion odmaszerował do miasta Skoki^[2]. Przystąpił tam do prac fortyfikacyjnych, do batalionu dołączyła jako wsparcie 3 bateria 67 dywizjonu artylerii lekkiej. Organizował obronę na rzece Wełniance^[3].

7 bs w kampanii wrześniowej

O świcie 1 września 7 batalion strzelców wraz z 3 baterią 67 dal znajdował się na stanowiskach w rejonie miasta Skoki, który na pozycji osłonowej 14 Dywizji Piechoty, na odcinku północno zachodnim organizował obronę linii rzeki Wełnianki. 2 września w rejonie miasta Skoki 7 batalion strzelców został podporządkowany dowództwu Podolskiej Brygady Kawalerii, która przejęła odcinek i zadania osłony Poznania od 14 DP. Wieczorem 3 września 7 bs wraz z 3/67 dal przeszedł w podporzadkowanie 26 Dywizji Piechoty i wykonał nocny marsz w rejon folwarku Paryż, Juncewo, Janowiec, osiągając ten rejon ok. godz.16.00 4 września. 7 bs znajdował się na pozycji przejściowej obrony Armii „Poznań”. Ponownym marszem nocnym 4/5 września batalion zajął stanowiska obronne, na pozycji żnińskiej. Rano 5 września 7 bs i 43 kompania kolarzy ze składu 26 DP, ze wsparciem 3/67 dal zajął obronę na odcinku „Parlin”, pomiędzy jeziorami Wiecanowskim i Chomiąskim oraz dozorował odcinek Wieniec-Suchorzewo^[4]. W nocy 5/6 września batalion wykonał marsz do Janikowa, gdzie zajął obronę przeprawy na Noteci pomiędzy jeziorami Pakoskim, a Mielno. Na tej pozycji pozostawał również 6 września. Tego dnia wraz z 26 DP wszedł w podporzadkowanie Armii „Pomorze”^[5]. Nocą 6/7 września batalion przeszedł do rejonu Gopło. 7 września 7 bs wykonał 45 kilometrowy marsz wraz z 3 baterią 67 dywizjonu do Teodorowa pod Sompolnem. W trakcie przemarszów był ostrzeliwany przez niemieckich dywersantów. Wieczorem 7 września 7 bs ponownie wszedł w skład Podolskiej BK i powrócił ponownie do składu Armii „Poznań”^[6]. W nocy 7/8 września 7 bs z 3/67 dal przegrupował się do lasu Ladorudź na północ od Dąbia.

8 września gen. Kutrzeba włączył 7 bs z 3/67 dal w skład nowo utworzonej Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. bryg. Stanisława Grzmota-Skotnickiego, której zadaniem było natarcie 9 września na Wartkowice – Parzęczew, w celu wyjścia na tyły przeciwnika związanego natarciem 25 Dywizji Piechoty. Przed świtem 9 września oba pododdziały przemaszerowały do rejonu leśniczówka Ladorudz – Ladorudzek. Tego samego dnia około godz. 22.00, działając z rozkazu dowódcy grupy, gen. bryg. Skotnickiego, 7 bs majora Józefa Szula zajął bez walki las Rożniatów, około 4 km na południe od Dąbia^[7]. 10 września ok. godz.16.00 7 bs i 3/67 dal dotarły z Rożniatowa do Wartkowic, a następnie zluzowały szwadron 4/14 pułku ułanów na pozycjach obronnych w rejonie skrzyżowania w Gostkowie. Zadaniem batalionu z baterią była obrona rejonu: Wartkowice, Gostków, w celu zamknięcia kierunków na Parzęczew i Łęczycę. 11 września ok. godz.7.00 gen. Skotnicki wydał rozkaz 7 bs i 3/67 dal rozkaz natychmiastowego marszu na Parzęczew. W dworze w Gostkowie pozostawiono 2 kompanię strzelecką z plutonem ckm i plutonem ppanc., która przygotowała obronę przejściową, miała w razie naporu nieprzyjaciela w walkach opóźniających wycofać się na Parzęczew. Po odejściu batalionu o godz. 8.00 niemiecki 360 pułk piechoty z artylerią z 221 DP zaatakował 2 kompanię z kierunku Poddębic, od strony Uniejowa również pojawiły się silne patrole niemieckie, wysadzono most na rzece Ner w Gostkowie. Po obronie dworu w Gostkowie 2 kompania wycofała się przez Białą Górę w stronę Wierzbówki, podążał za nią jeden batalion 360 pp. Niemiecki 375 pp zajął Białą Górę, a Wartkowice niemiecki 350 pp. Po otrzymaniu informacji o zbliżaniu się niemieckiej 221 DP rozkazem gen. Skotnickiego, 7 bs miał zamknąć ten kierunek poprzez zorganizowanie obrony na wschód od Białej Góry, co wykonano w styczności z niemiecką piechotą w godzinach popołudniowych. 12 września rano wobec stwierdzenia przygotowań do natarcia na obronę 7 bs, mjr Szul podjął decyzję o wyprzedzającym uderzeniu na silniejszego nieprzyjaciela w Białej Górze. O godz.8.00 7 bs przy wsparciu 3 baterii 67 dal wykonał zaskakujące natarcie na Białą Górę i szturmem ją zajął. W wyniku tego boju, został rozbity niemiecki 375 pp i odrzucony na zachód. Wzięto ok. 200 jeńców, 70 niemieckich żołnierzy zginęło, wielu zostało rannych, zdobyto dużo broni i sprzętu. 7 bs poniósł duże straty osobowe: poległo 2 oficerów i 23 szeregowych, rannych 3 oficerów i 40 szeregowych, wśród nich ppor. Kazimierz Kozioł, zaginęło 30 szeregowych^[8]. Część Grupy Operacyjnej Kawalerii, atakującej na skrzydłach również osiągnęły niewielkie sukcesy^[9]. Późnym popołudniem przy wsparciu 3/67 dal, 7 bs wykonał natarcie na wzg.119,7, jednak osłabiony porannym szturmem batalion, nie przełamał obrony niemieckiej i natarcie załamało się. Wieczorem 7 bs z 3/67 dal przemaszerował przez Sierpów, Łęczycę, Topolę Królewską i dotarły o świcie 13 września do m. Chrząstówek^[10][11]. Tam wypoczywał, będąc w odwodzie dowódcy Podolskiej BK.

14 września 7 bs i bateria 3/67 dal wyszły z podporządkowania Podolskiej BK i zostały bezpośrednio podporządkowane dowódcy GO gen. Stanisławowi Grzmot-Skotnickiemu, który przegrupował je na linię Ktery-Kutno, gdzie do godz. 19.00 prowadziły działania opóźniające. W nocy 15/16 września 7 bs z 3/67 dal został przegrupowany do obrony linii rzeki Ochni w rejonie wsi Kaszewy Kościelne^[12]. Przygotował obronę linii szosy i torów kolejowych na odcinku Kutno-Bedlno. Batalion rozwinął się 1 i 2 kompaniami strzeleckimi w I rucie obrony, a 3 kompanią strzelecką w odwodzie, był ostrzeliwany przez niemiecką artylerię poniósł straty 2 poległych i 4 rannych. O godz. 17.00 7 bs wycofał się pod osłoną kawalerii przez Bedlno, Żychlin w kierunku Luszyna. W nocy 16/17 września siły główne GO wraz z 7 bs i 3/67 dal przegrupowały się do rejonu Luszyn, Model, gdzie dotarły ok. 9.00 17 września. W trakcie marszu były wielokrotnie bombardowane przez lotnictwo niemieckie i ostrzeliwane przez artylerię. 17 września rano 7 bs zajął obronę 1 i 3 kompaniami w I rzucie 2 kompanią w odwodzie ze wsparciem baterii 3/67 dal na stanowiskach ogniowych polanie lasu Luszyn. 7 bs zajął stanowiska obronne na prawo od 70 pułku piechoty, mając na skrzydle szwadron kawalerii z Pomorskiego pułku kawalerii. Po odejściu sąsiednich oddziałów batalion był atakowany przez lotnictwo niemieckie. Jako straż tylna zaczął wycofywać się, przed wycofaniem toczono potyczki na przedpolu z niemieckimi patrolami^[13]. W godzinach popołudniowych na oddziały grupy gen. Grzmota-Skotnickiego w rejonie Luszyn, Model wyszło niemieckie natarcie 3 Dywizji Lekkiej. Po walkach obronnych ok. godz.18.00 rozpoczęto odwrót poprzez Lubików, Osmolin, Byki, Wszeliwy, Kaptury, Brzozów Stary. 7 bs i bateria 3/67 dywizjonu wycofywała się w kolumnie głównej grupy, podporządkowany dowódcy 70 pp płk. Alfredowi Konkiewiczowi. 18 września o świcie GO gen. bryg. Stanisława Grzmota-Skotnickiego dotarła wraz z pozostałościami 7 bs i 3 baterii dotarło do rejonu Brzozów, Zalesie i znalazła się w okrążeniu w rejonie Bud Iłowskich i Starych Bud^[14]. 18 września po godz.15.00 7 bs podjął marsz w rejonie wsi Henryków 7 bs został ostrzelany przez niemiecką piechotę ogniem km i ostrzelany ogniem artylerii, batalion rozwinął się do natarcia i zdobył wieś, a w niej 7 motocykli niemieckich z karabinami maszynowymi i 2 samochody 3 tonowe z amunicją, jedno działo oraz kilkunastu jeńców. Późnym popołudniem po zniszczeniu sprzętu ciężkiego o godz.15.00 wyruszyło natarcie okrążonych resztek jednostek obu armii w kierunku Bzury, pozostałości GO gen. Skotnickiego, w tym 7 bs przemieszczały się za resztkami GO gen. Bołtucia, niemieckie przeciwuderzenie powstrzymało dalsze natarcie. Na pozostające w okrążeniu jednostki w godz. 17.00-18.00 niemiecka artyleria dokonała zmasowanego ostrzału doprowadzając do rozbicia, rozproszenia całkowitego wszystkich będących tam oddziałów i pododdziałów. 7 bs wyrwał się z okrążenia i przekroczył Bzurę, 19 września liczył 270 żołnierzy, a spieszona 3 bateria bez armat liczyła ok. 50 żołnierzy, dołączyło się ok. 70 żołnierzy z innych jednostek. Podjął marsz w kierunku Modlina przez Puszczę Kampinoską, w jego trakcie został silnie zbombardowany oraz zaatakowany przez niemieckie samochody pancerne i czołgi^[15]. Pod Palmiry przebiło się ok. 40 żołnierzy z mjr Szulem. Częściowo pozostałość batalionu rozproszyła się i w większości dostali się do niemieckiej niewoli. Niewielkie grupy przedarły się przez linie niemieckie do Warszawy^[16].

Obsada dowódcza 7 bs

Dowództwo batalionu^[17][18][19]

• dowódca batalionu - mjr Józef Wacław Szul
• adiutant batalionu - ppor. rez. Izydor Pawlak
• oficer informacyjny - ppor. rez. Józef Krzak
• oficer łączności - por. Stanisław Jaszczuk
• oficer materiałowy - ppor. rez. Edward Jaśkowiak
• oficer taborowy - ppor. rez. Marian Pawłowski
• lekarz batalionu - ppor. lek. Henryk Wróbel

pododdziały batalionu:

• dowódca plutonu zwiadowców - ppor. Józef Witczak
• dowódca plutonu przeciwpancernego - ppor. Edmund Konrad Sikorski
• dowódca plutonu pionierów - sierż. Rożek
• dowódca 1 kompanii strzeleckiej - por. Marian Jaworski
  • dowódca I plutonu - ppor. rez. Florian Kozłowski
  • dowódca II plutonu - ppor. rez. Alfred Rosochowicz
  • dowódca III plutonu - ppor. rez. Kazimierz Przychodzki
• dowódca 2 kompanii strzeleckiej - ppor. Kazimierz Kozioł
  • dowódca I plutonu - ppor. rez. Roman Jan Szymański
  • dowódca II plutonu - ppor. rez. Karpiński
  • dowódca III plutonu - ppor. rez. Józef Kara
• dowódca 3 kompanii strzeleckiej - kpt. Stanisław Henryk Potarzycki
  • dowódca I plutonu - por. rez. Maksymilian Jerzy Boreta
  • dowódca I plutonu - ppor. rez. Józef Jakubek
  • dowódca I plutonu - ppor. rez. Marian Parliński
• dowódca kompanii ckm - por. Jerzy Eugeniusz Rudnicki
  • dowódca I plutonu ckm - ppor. rez. Włodzimierz Kuberka
  • dowódca I| plutonu ckm - ppor. rez. Witold Tomczak
  • dowódca III plutonu ckm - ppor. rez. Jan Krajewski III
  • dowódca IV plutonu ckm na taczankach - ppor. rez. Stanisław Owczarek
  • dowódca plutonu moździerzy - ppor. rez. Stanisław Wasilewicz

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• Ludwik Głowacki: 17 Wielkopolska Dywizja Piechoty w kampanii 1939 roku. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1969.
• Przemysław Dymek: 17 Pułk Artylerii Lekkiej. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 132. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2012. ISBN 978-83-62046-37-9.
• Piotr Bauer: 69 pułk piechoty. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 103. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1997. ISBN 83-87103-31-4.
• Piotr Bauer, Bogusław Polak: Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1982. ISBN 83-210-0385-0.
• Konrad Ciechanowski: Armia „Pomorze” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1983. ISBN 83-11-06793-7.
• Waldemar Rezmer: Armia „Poznań” 1939. Wydanie II. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2014. ISBN 978-83-11-13441-6.
• Józef Szul: Relacja z kampanii w Polsce. [w:] B.I.038e [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1945-12-08. [dostęp 2022-11-23].