7 Pułk Artylerii Ciężkiej (1920)

7 pułk artylerii ciężkiej
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1919

Rozformowanie

1921

Tradycje
Kontynuacja

„pokojowy” 4 pac

Dowódcy
Pierwszy

płk Antoni Aleksandrowicz

Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
Organizacja
Dyslokacja

Częstochowa

Rodzaj wojsk

artyleria

Podległość

7 Brygada Artylerii

7 pułk artylerii ciężkiej (7 pac) – oddział artylerii ciężkiej Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Wiosną 1919 przystąpiono do formowania brygad artylerii dla dywizji piechoty. Brygada składała się z dowództwa, pułku artylerii polowej i pułku artylerii ciężkiej (dywizjon trzybateryjny). Drugi dywizjon pułku artylerii ciężkiej przeznaczony był do rezerwy artylerii Naczelnego Dowództwa[1]. Dekretem Naczelnego Wodza Wojska Polskiego z 1 września 1919 wyznaczeni zostali dowódcy wszystkich istniejących wówczas ośmiu pułków artylerii ciężkiej. Dowódcą 7 pułku artylerii ciężkiej został płk Antoni Aleksandrowicz[2]. Na początku grudnia 1919 Generalny Inspektorat Artylerii nakazał zaniechać dalszej organizacji II dywizjonu oraz rozwiązać sztab pułku, natomiast I dywizjon został samodzielnym oddziałem[3][4].

Latem 1920 jego bateria zapasowa stacjonowała w Częstochowie[a].

Powstanie i działania I/7 pac

22 marca 1919 w Częstochowie sformowany został 8 ćwiczebny dywizjon artylerii. Dowodzenie nad nim objął mjr Witold Konczakowski. 26 maja dywizjon został rozwiązany, a jego 2 bateria stała się zalążkiem 7 pułku artylerii ciężkiej z dowódcą płk. Antonim Aleksandrowiczem. W pierwszej kolejności przystąpiono do organizowania I/7pac[6]. 25 czerwca w skład I dywizjonu weszła sformowana we Lwowie 2 bateria wałowa. Stała się ona 1/7 pac. Od chwili powstania walczyła na froncie polsko-ukraińskim. 9 sierpnia I/7 pac (bez 1 baterii) przeniesiony został do Częstochowy. Tam otrzymał lekkie francuskie działa i brakujący sprzęt. Gotowość bojową osiągnął już w październiku, jednak z powodu braku koni do lata 1920 stacjonował w Częstochowie. W grudniu rozwiązano dowództwo pułku i zrezygnowano z formowania II dywizjonu[6].

W tym czasie 1 bateria (początkowo jako 2 bateria wałowa) por. Kazimierza Schirmera już w grudniu 1919 walczyła we Lwowie. 28 i 29 grudnia w rejonie Rogatki Łyczakowskiej przez cały dzień powstrzymywała falowe ataki nieprzyjaciela. Następnie jej obsługi uczestniczyły w kontrataku, który doprowadził do odbicia Krzywczyc Wielkich. 16 lutego 1919 w rejonie Krzywczyc Małych skutecznie wsparła kontratak własnej piechoty[6]. W połowie kwietnia 2 bateria wałowa przemianowana została na 2 baterię 4 pułku artylerii ciężkiej i skierowana na Śląsk. Tam do walki jednak nie doszło, a w grudniu lwowscy artylerzyści po raz kolejny zmienili nazwę i stali 1 baterią 7 pułku artylerii ciężkiej. Otrzymali też 4 armaty francuskie kal. 105 mm. Na początku stycznia 1920 bateria została skierowana do Ostroga i dalej w rejon Miropola. Tu broniła Starego Miropola i Romanowa. Następnie przewieziona została koleją w rejon Zwiahla i uczestniczyła w wypadzie na Kropiwno. 9 kwietnia 1920 pluton baterii zniszczył sowiecki samochód pancerny[7].

Podczas ofensywy kijowskiej 1 bateria wspierała oddziały 7 Dywizji Piechoty w walkach pod Żytomierzem i Chwastowem. 27 maja pod Białocerkwią obezwładniła dwie baterie artylerii nieprzyjaciela, a następnie stoczyła pojedynek ogniowy z dwoma sowieckimi pociągami pancernymi. W związku z ofensywą konarmii Budionnego 13 czerwca bateria wycofała się z Białocerkwi w kierunku na Wasylków i Radomyśl. 15 czerwca pod wsią Horbulew doszło do 6-godzinnego boju, podczas którego bateria skutecznie zwalczała artylerię wroga i likwidowała piechotę nieprzyjaciela[8]. Podczas dalszego odwrotu bateria walczyła pod Korosteniem i Chełmem. W okresie polskiej ofensywy walczyła pod Dorohuskiem, a 3 września zniszczyła pociąg pancerny. W pościgu nadal wspierała ogniem piechotę 7 DP i dotarła do Sarn. Tu zastało ją zawieszenie broni[8].

W czerwcu 1920 wyruszyła na front 2 bateria kpt. Jana Geniusza. W rejonie Zwiahla zniszczyła samochód ciężarowy, uszkodziła samochód pancerny oraz obezwładniła nieprzyjacielską baterię artylerii. 23 czerwca wspierała natarcie piechoty na Zadkówkę. 27 czerwca bateria przegrupowała się w rejon Równego. 4 lipca w rejonie Ponebla został rozbity I pluton, a jego żołnierze w większości dostali się do sowieckiej niewoli. Od 28 lipca 2-działowa 2 bateria uczestniczyła w walkach na linii Styru. Podczas dalszego odwrotu baterię objął por. Włodzimierz Klewszczyński i pod jego dowództwem pododdział dotarł do Dubienek. Tu bateria wpadła w zasadzkę, ale dzięki determinacji obsług atak został odparty. Dalsze marsze odwrotowe zaprowadziły baterię do Chełma Lubelskiego[9].

3 bateria por. Feliksa Strockiego od 5 do 13 sierpnia broniła Chełma Lubelskiego, a następnie w sposób zdecentralizowany walczyła na linii Bugu. 17 sierpnia pod Dubienką został otoczony jeden z jej plutonów. Mimo przewagi nieprzyjaciela pluton ten przebił się przez pierścień okrążenia. W dniach 19–21 sierpnia bateria walczyła pod Udarem rozbijając kartaczami sowieckie ataki. Wzięła też udział w artyleryjskim przygotowaniu forsowania Bugu przez pododdziały 11 pułku piechoty. W nocy z 30 na 31 sierpnia uczestniczyła w walkach o Józefów, a w kolejnych dniach walczono pod Jarosławiem, Tarytynem i Kurnatowem. W pościgu za nieprzyjacielem dotarła do Olewska[10].

7 dywizjon artylerii ciężkiej

W końcu listopada I/7 pac (bez 2 bac) połączył się w rejonie Kowla i tu spędzono zimę. 24 kwietnia 1921 dywizjon przetransportowany został do Kielc. Tu też usamodzielniono go i przemianowano na 7 dywizjon artylerii ciężkiej[11].

W związku z przejściem artylerii na stopę pokojową, 22 sierpnia 1921 utworzono nowy „pokojowy” 4 pułk artylerii ciężkiej. W jego skład miał wejść 10 Kaniowski dywizjon artylerii ciężkiej (I dyon) oraz 7 dywizjon artylerii ciężkiej (II dyon). 17 września funkcję dowódcy nowego pułku objął dotychczasowy dowódca 7 dac ppłk Witold Konczakowski. 16 października 7 dac przemianowany został oficjalnie na II/4 pac i wkrótce przetransportowany do Częstochowy, gdzie stanął jako oddział detaszowany[12][13].

Obsada personalna 7 pułku artylerii ciężkiej[14]
StanowiskoStopień, imię i nazwiskoOkres pełnienia służby
Dowódca pułkupłk Antoni Aleksandrowicz18 V[15] – 20 XII 1919[16][2]
Dowódca dywizjonuppłk Witold Konczakowskiod V 1919[b]
Adiutantpor. Bronisław Kuczyński
por. Bolesław Ostrowski
Lekarz wet.por. lek. wet. Walenty Malicki
Lekarz wet.ppor. lek. wet. Bronisław Mądziel
Dowódca 1 bateriipor. Kazimierz Schirmer
wz. por. Ignacy Aramowicz
Oficer bateriippor. Stanisław Klimkiewicz[17]†28 V 1920 z ran w szpitalu polowym nr 404[18]
Oficer bateriippor. Dzieduszycki[19]
Oficer bateriippor. Hipolit Burchard
Oficer bateriippor. Piotr Łukaszewicz
Oficer bateriipchor. Wacław Gay (KW)[19]
Dowódca 2 bateriikpt. Jan Geniuszod V 1919[3]
por. Włodzimierz Kleszczyński[20]
Oficer bateriippor. Marian Gasztowt[21]
Dowódca 3 bateriipor. Feliks Strockiod V 1919[3]
Oficer bateriippor. Stefan Bramke
Oficer bateriippor. Marian Czyż
Oficer bateriippor. Stanisław Prusiński
Dowódca II dywizjonukpt. Jan GeniuszV[b] – 22 XII 1919[22]
por. Jerzy Kubeckido 22 XII 1919[22]
ppor. Hipolit Rajmund Burcharddo 22 XII 1919[22]

Uwagi

  1. Miejsce postoju baterii zapasowej uważane było za miejsca postoju jej macierzystego pułku[5].
  2. a b 26 sierpnia 1919 został zatwierdzony na stanowisku dowódcy dywizjonu (Dz. Rozk. Wojsk. Nr 91 z 2 października 1919, poz. 3383)

Przypisy

  1. Odziemkowski 2004 ↓, s. 19.
  2. a b Wyszczelski 2006 ↓, s. 138.
  3. a b c Wiliński 1929 ↓, s. 18.
  4. Jarno 2003 ↓, s. 105.
  5. Odziemkowski 2010 ↓, s. 362.
  6. a b c Zarzycki 1998 ↓, s. 5.
  7. Zarzycki 1998 ↓, s. 5–6.
  8. a b Zarzycki 1998 ↓, s. 6.
  9. Zarzycki 1998 ↓, s. 6–7.
  10. Zarzycki 1998 ↓, s. 7.
  11. Zarzycki 1998 ↓, s. 8.
  12. Zarzycki 1998 ↓, s. 9.
  13. Spis byłych oddziałów WP 1935 ↓, s. 69.
  14. Tuliński 2020 ↓, s. 875.
  15. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 91 z 2 października 1919, poz. 3356.
  16. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 99 z 29 grudnia 1919, poz. 4302.
  17. 19 grudnia 1919 mianowany z dniem 1 grudnia 1919 podporucznikiem artylerii (Dz. Rozk. Wojsk. Nr 99 z 29 grudnia 1919, poz. 4282).
  18. Lista strat 1934 ↓, s. 363.
  19. a b Wiliński 1929 ↓, s. 24.
  20. Wiliński 1929 ↓, s. 25.
  21. Wiliński 1929 ↓, s. 26.
  22. a b c Dz. Rozk. Wojsk. Nr 99 z 29 grudnia 1919, poz. 4355.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).