83 Pułk Strzelców Poleskich

83 Pułk Strzelców Poleskich

Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1920
Rozformowanie	1939
Patron	Romuald Traugutt
Tradycje
Święto	14 sierpnia
Nadanie sztandaru	1923
Rodowód	2 Pułk Strzelców Polskich na Syberii
Dowódcy
Pierwszy	płk Józef Werobej
Ostatni	ppłk dypl. Adam Nadachowski
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka bitwa nad Wkrą (14–18 VIII 1920) bitwa pod Chorzelami kampania wrześniowa bitwa pod Piotrkowem (4–6 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja	Kobryń
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	30 Poleska Dywizja Piechoty

83 Pułk Strzelców Poleskich im. Romualda Traugutta (83 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego.

Formowanie pułku i zmiany organizacyjne

16 lipca 1920 roku w Grupie został sformowany 2 Syberyjski pułk piechoty^[1]. 14 października 1921 roku oddział został przemianowany na 83 Syberyjski pułk piechoty, a 10 marca 1922 roku na 83 pułk piechoty.

Kawalerowie Virtuti Militari

Pułk w okresie pokoju

Brama koszar 83 pułku piechoty w Kobryniu

Dekoracja byłych oficerów Brygady Syberyjskiej przez marszałka Józefa Piłsudskiego 16 lipca 1922 r.

Pułk stacjonował w garnizonie Kobryń^[4][5], na terenie Okręgu Korpusu Nr IX^[6]. Wchodził w skład 5 Dywizji Strzelców Polskich (1919–1920), Brygady Syberyjskiej (1920–1921) i 30 Poleskiej Dywizji Piechoty (1921–1939).

19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 14 sierpnia, jako datę święta pułkowego^[7].

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 83 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych^[8].

Kampania wrześniowa

Pułk walczył w składzie 30 DP

W kampanii wrześniowej 1939 walczył w składzie macierzystej dywizji (Armia „Łódź”)^[12].

Kawalerowie Virtuti Militari

Po zakończeniu walk, były dowódca Armii „Łódź” – gen. dyw. Juliusz Rómmel w „Rozkazie pochwalnym dla 30 Dywizji Piechoty” nadał order Virtuti Militari IV klasy płk. dypl. Adamowi Nadachowskiemu i mjr. Mieczysławowi Olęderczykowi, order Virtuti Militari V klasy: mjr. Stefanowi Gieranowskiemu i mjr. Stanisławowi Kalinowskiemu. Ponadto dowódca armii do dyspozycji dowódcy 83 pułku piechoty przekazał 30 orderów Virtuti Militari V klasy dla żołnierzy pułku^[13].

Symbole pułku

Chorągiew/ sztandar pułku

7 czerwca 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski dekretem L. 692.23 zatwierdził chorągiew 83 pp^[14].

14 sierpnia 1923 roku w Kobryniu biskup polowy Stanisław Gall wręczył pułkowi chorągiew ufundowaną przez społeczeństwo ziemi słonimskiej^[12]. Sztandar zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach już po wojnie^[15].

Według innej wersji, na rozkaz generała Cehaka sztandar pocięto na 8 części które wręczono por. Krajewskiemu, por. Nowakowskiemu, por. Zamiechowskiemu, ppor. Kawebergowi, ppor. Potockiemu (dwie części), st. sierż. Ratajowi i plut. Pawlaczykowi. W listopadzie 1939 czterej oficerowie postanowili pozostawić swoje części sztandaru w Białej Podlaskiej u por. Władysława Andrzejczaka przy Brzeskiej 36. 28 lipca 1959 por. Andrzejczak wydobył części sztandaru ze schowka, a 5 sierpnia przedstawiciele 83 pułku przekazali 4 części do Muzeum Wojska Polskiego. 28 sierpnia piątą część sztandaru przekazał do Muzeum starszy sierżant Józef Rataj^[16].

Odznaka pamiątkowa

8 listopada 1928 roku Minister Spraw Wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 83 pp^[17]. Odznaka o wymiarach 40x40 mm ma kształt równoramiennego krzyża o ramionach pokrytych zieloną emalią. Na środku umieszczona jest tarcza ze srebrnym godłem wz. 1927, okolona biało emaliowanym kołem z napisem „DLA CIEBIE POLSKO” i „DLA TWOJEJ CHWAŁY”. Na ramionach krzyża wpisano: pierwotną nazwę pułku „2 SYB”, rok powstania „1918” i ustanowienia odznaki „1928” oraz obecny numer i inicjały „83.p.p.”. Ramiona krzyża złączone są odcinkami koła połączonymi z tarczą środkową złotymi literami „S”. Jednoczęściowa – oficerska, wykonana w srebrze, emaliowana. Wykonawcą odznaki był Wiktor Gontarczyk z Warszawy^[4].

Strzelcy polescy

Dowódcy pułku^[18]

• kpt. / płk piech. Józef Werobej (VIII 1920 – 26 X 1931 → dyspozycja dowódcy OK IX)
• ppłk piech. Jan Aleksander Klein (26 X 1931 – 1936 → komendant PKU Tarnopol)
• ppłk dypl. Adam Nadachowski (1936 – 1939)

Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 roku – I zastępca dowódcy)

• mjr piech. Kazimierz Tadeusz Majewski (10 VII 1922 – IV 1928 → zastępca dowódcy 73 pp)
• ppłk piech. Franciszek Sobolewski (IV 1928 – III 1930 → komendant PKU Łódź Miasto I^[19])
• ppłk piech. Marian Hyla (31 III 1930 – 23 III 1932 → komendant PKU Słonim)
• ppłk piech. Andrzej Bogacz (od 23 III 1932)
• ppłk piech. Władysław Seweryn (1939)

Żołnierze 83 pułku piechoty - ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego^[20] oraz Muzeum Katyńskie^[21][c][d].

Upamiętnienie

• 

  Grób żołnierzy 83 pp, poległych w 1939 w okolicach Parzymiech

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Mirosław Barczyński: 30 Dywizja Piechoty 1918 – 1939. Biała Podlaska: Oficyna Wydawnicza „Donatech”. Muzeum Okręgowe w Białej Podlaskiej, 1996. ISBN 83-903827-7-6.
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk., Warszawa 1937–1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
• Włodzimierz Scholze-Srokowski, Michał Daniszewski: Zarys historji wojennej 83-go Syberyjskiego pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Włodzimierz Wierzbicki (red.), Bronisław Skarżyński (red.), Jan Waszczuk (red.): Korpus Poleski (jednodniówka). Brześć nad Bugiem: Okręg Korpusu Nr IX, 1928.