8 Batalion Rozpoznawczy (LWP)

8 Batalion Rozpoznawczy

19 kompania rozpoznawcza

Odznaka pamiątkowa 8br
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1955 i 1968
Rozformowanie	1961 i 1989
Tradycje
Święto	10 października
Nadanie sztandaru	9 czerwca 1969
Rodowód	19 kompania zwiadu
Kontynuacja	2 Batalion Rozpoznawczy Szwoleżerów Rokitniańskich
Dowódcy
Ostatni	ppłk dypl. Zdzisław Żurawski
Organizacja
Numer	JW 1200[1]
Dyslokacja	Wałcz (1955-1957) Piła (1957-1961) Czarne (1961) Budowo (1968-1981) Stargard Szczeciński (1982-1989)
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	wojska rozpoznawcze
Podległość	14 Dywizja Piechoty 20 Dywizja Pancerna

Wałcz, 1949. 19 kompania zwiadu podczas ćwiczeń

Piła. W tym kompleksie wojskowym od 1957 stacjonował 8 batalion rozpoznawczy (po rozformowaniu 14DP kompleks wojskowy przy ul. Kossaka przejęła 20DP^[2])

8 Batalion Rozpoznawczy – samodzielny pododdział rozpoznawczy ludowego Wojska Polskiego sformowany w 1955 na bazie 19 kompanii zwiadu 14 DP w Wałczu. Samodzielny pododdział 14 DP i 20 Warszawskiej Dywizji Pancernej. Stacjonował w Wałczu, Pile i w Czarnem. Po ponownym sformowaniu stacjonował w Budowie i Stargardzie Szczecińskim.

Rodowód, formowanie, zmiany organizacyjne i dyslokacyjne

14 samodzielna kompania wywiadowcza (1945)

Rozkaz Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 58/Org. z 15 marca 1945 roku nakazał do dnia 1 lipca 1945 roku sformować 14 Dywizję Piechoty, a w jej składzie między innymi 14 samodzielną kompanię wywiadowczą w Bydgoszczy według etatu nr 04/555 i stanie 79 żołnierzy^[3]. Na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 0289/Org. z 15 października 1945 roku dywizja przeszła na etaty pokojowe, a 14 kompanię wywiadowczą rozformowano.

19 kompania zwiadu (1949-1955)

Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 0055/Org. z 30 marca 1949 roku nakazał w terminie do dnia 15 czerwca 1949 roku przeprowadzić reorganizację przedyslokowanej z Podlasia 14 Dywizji Piechoty. Przewidywał między innymi sformowanie od nowa w Wałczu 19 kompanię zwiadu o etacie nr 2/92 z dnia 30.03.1949 roku i stanie 52 żołnierzy^[4]. Rozkaz MON Nr 0044/Org. z dnia 17 maja 1951 roku nakazał dowódcy OW-II przeprowadzić reorganizację jednostek 14 Dywizji Piechoty, w tym 19 kompanii zwiadu (bn) stacjonującej dalej w Wałczu według etatu Nr 2/125 z dnia 23.03.1951 roku i stanie 52 żołnierzy^[4].

8 batalion rozpoznawczy (1955-1961)

Rozkaz Ministra Obrony Narodowej Nr 0046/Org. z 29.08.1955 roku nakazał 14 DP przejście na nowe etaty. Dowódca POW przeprowadził reorganizację 14 Dywizji Piechoty, między innymi formując 10 października 1955 roku^[5] na bazie 19 kompanii zwiadu 8 Batalion Rozpoznawczy (JW 1200) o etacie Nr 5/163, stanie 191 wojskowych i 5 pracowników cywilnych, z miejscem stacjonowania Wałcz^[6]. Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP Nr 0258/Org. z dnia 18.12.1956 roku dowódca POW nakazał przedyslokować w terminie do dnia 01.03.1957 roku 8br z Wałcza do Piły. W składzie 14 Dywizji Piechoty pozostał do jej rozwiązania^[a]. Ostatecznie 23 lipca 1957 roku płk Józef Kolasa, ostatni dowódca 14 DP, złożył meldunek dowódcy POW o całkowitym rozformowaniu dywizji. Zachowując nazwę i numer 8br został włączony do 20 Warszawskiej Dywizji Pancernej^[7][8]. Stacjonując w Pile w latach 1957 do 1960 zmienił nazwę na 8 Szkolny Batalion Rozpoznawczy zachowując ten sam numer 1200^[9].

19 kompania rozpoznawcza (1961-1968)

16 października 1961 roku zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP Nr 0103/Org. dowódca POW w terminie do dnia 10.11.1961r. przeformował 8 Szkolny Batalion Rozpoznawczy (JW 1200) na 19 kompanię rozpoznawczą (bn) w składzie 20 DPanc^[10], która w tym samym roku została dyslokowana z Piły do Czarne^[10]. Inne źródło wskazuje, że do garnizonu Czarne^[11][10] nie była dyslokowana 19kr, tylko 8br, gdzie w tym samym roku został powtórnie zredukowany do kompanii z nazwą 19 kompania rozpoznawcza^[12]. 28 sierpnia 1962 roku zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP Nr 0105/Org. dowódca POW na podstawie rozkazu Nr 089/Org. z dnia 04.09.1962 roku w terminie do dnia 30.11.1962 roku, przeformował na nowe etaty 20 DPanc, w tym m.in.: 19 kompanię rozpoznawczą^[10].

8 batalion rozpoznawczy (1968-1989)

Kolejna reorganizacja jednostek rozpoznawczych miała miejsce w marcu i we wrześniu 1968 roku. Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP Nr 051/Org. z dn. 25.03.1968 roku przeformowano 20 Warszawską Dywizję Pancerną na nowe etaty, m.in.: 19 kompania rozpoznawcza stacjonująca w Czarnem została przeformowana do szczebla batalionu^[10], któremu nadano numer 8^[12]. Dowódcą nowo utworzonej jednostki został mjr dypl. Zbigniew Stefański, szefem sztabu kpt. Brunon Brzeski, a po nim kpt. Józef Piazdecki. W tym samym roku 8br przedyslokowano z Czarne do Budowa^[10].

2 stycznia 1969 roku batalion stacjonujący w Budowie (1968-1981) przystąpił do szkolenia programowego już w nowej strukturze organizacyjnej. 9 czerwca 1969 roku na podstawie uchwały Rady Państwa batalionowi został nadany sztandar, który był wręczony w dniu 31 sierpnia 1969 roku^[12]. W 1970 roku w strukturze batalionu powstała kompania specjalna^[b], której dowódcą został por. Karol Machaj, a po nim por. Adam Wierzejewski. Kompania ta składała się z pięciu grup specjalnych po pięciu żołnierzy i dowódcy-żołnierza zawodowego. Na czas wykonywania zadań do grupy specjalnej przydzielano radiotelegrafistę z plutonu łączności batalionu. Zwiadowcy kompanii uczyli się skrytego przenikania, dywersji, łączności specjalnej, walki wręcz czy sztuki przetrwania, występowali na ćwiczeniach zgrywających 20 DP jako dywersanci przeciwnika.

W 1975 roku na stan uzbrojenia 2 kompanii rozpoznawczej 8 br, stacjonującego w Budowie, weszły BWP-1 zamiast czołgów pływających PT-76.

13 grudnia 1981, po ogłoszeniu stanu wojennego, batalion stacjonujący w Budowie otrzymał rozkaz przegrupowania się w rejon Pieczysk i Koronowa nad jeziorem Koronowskim. W Bydgoszczy wykonywał zadania postawione przez przełożonych związane ze stanem wojennym.

Stargard Szczeciński – w tym kompleksie stacjonował 8 batalion rozpoznawczy w latach 1982 - 1989

Medal Pamiątkowy 8br

Awers. Medal Pamiątkowy z okazji 30-lecia powstania JW 1200 (1955-1985)

Rewers. Medal Pamiątkowy z okazji 30-lecia powstania JW 1200

Stargard Szczeciński, 10.10.1985r. Medal Pamiątkowy z okazji powstania JW 1200 dla por. inż. Bogumiła Chmieleckiego

W kwietniu 1982 roku, po wykonaniu zadania związanego ze stanem wojennym, 8 batalion rozpoznawczy został przegrupowany z Bydgoszczy i z Budowa do Stargardu Szczecińskiego.

Zwolnione budynki w kompleksie wojskowym czerwone koszary z rozformowanego w 1981 roku 104 pułku artylerii przeciwlotniczej zajęły pododdziały 8 batalionu rozpoznawczego.

W 1985 roku w Stargardzie Szczecińskim uroczyście obchodzono 30-lecie powstania JW 1200. Z tej okazji wydano medal pamiątkowy, którym 10 października uhonorowano żołnierzy i pracowników 8br.

W 1987 roku na stan uzbrojenia 1plr 2 kompanii rozpoznawczej 8 br, stacjonującego w Stargardzie Szczecińskim, weszły BWR zamiast BWP-1.

W 1989 roku jednostki 20 DPanc przejęły tradycje i numery rozformowywanej 2 Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej. 8 batalion rozpoznawczy przejął numer 10 batalionu rozpoznawczego^[12] z Nysy. Od 1 stycznia 1995 roku batalion po raz kolejny zmienił numer, tym razem na „2"^[12].

Struktura organizacyjna

Skład, dyslokacja w 1955

Wałcz - w tym kompleksie stacjonował 8 batalion rozpoznawczy w latach 1955 - 1957

W składzie 14 DP batalion stacjonujący w Wałczu składał się z:

dowództwo i sztab

• 1 kompania rozpoznawcza
• 2 kompania czołgów średnich
• 3 kompania piechoty zmotoryzowanej
• pluton przeciwlotniczy
• pluton motocykli i samochodów osobowo-terenowych
• pluton łączności
• pluton saperów
• pluton zaopatrzenia

Sprzęt bojowy batalionu między innymi stanowiły czołgi średnie T-34/85, od 1957 roku też czołgi pływające PT-76, transportery opancerzone BTR-40, motocykle M-72.

Skład, dyslokacja w 1961

W składzie 20 DPanc batalion został dyslokowany do Czarne i tu przeformowany w 19 kompanię rozpoznawczą, składała się z:

• pluton transporterów opancerzonych – (6 trop BTR-40)
• pluton motocykli
• pluton czołgów średnich – (3 czołgi)
• pluton czołgów pływających – (3 czołgi pływające PT-76)
• drużyna naprawy wozów bojowych i samochodów
• drużyna gospodarcza

19 kompania rozpoznawcza według etatu nr 2/92 liczyła 52 żołnierzy

8 br w Budowie (1968-1981)

Budów, 1973. Kompania specjalna 8 br podczas szkolenia spadochronowego

Budów. Drewniane baraki, gdzie kwaterował 8 batalion rozpoznawczy od 1968 do 1981

Skład, dyslokacja w 1968

W składzie 20 DPanc powstał 8 batalion w Budowie przeformowany z 19 kompanii rozpoznawczej i składał się z:

dowództwo i sztab

• 1 kompania rozpoznawcza na transporterach BRDM-1
• 2 kompania rozpoznawcza na czołgach pływających PT-76
• 3 kompania rozpoznania specjalnego
• 4 kompania rozpoznania elektronicznego
• pluton dowodzenia z sekcją analizy informacji
• pluton łączności
• pluton zaopatrzenia

Struktura organizacyjna w latach 70/80. XX w

8 br w Stargardzie (1982-1989)

Stargard, 1987. Żołnierze kompanii specjalnej 8br podczas szkolenia

Stargard Szczeciński, 23.11.1989r. Uroczystość wojskowa w sali tradycji 8 br. Z lewej mjr Augustyn Maćkowiak, wpisu dokonuje były dowódca 24 pcz ppłk Zdzisław Goral, z prawej dowódca batalionu mjr Zdzisław Żurawski, w tle mjr Antoni Słomiński

Stargard - w tym budynku stacjonował sztab 8 batalionu rozpoznawczego w latach 1982 - 1989

Stargard - w tym budynku kompleksu Czerwone koszary stacjonowały pododdziały batalionu rozpoznawczego

Naszywka 8br na mundur polowy

W składzie 20 DPanc batalion stacjonujący w Budowie i w Stargardzie Szczecińskim składał się z:

dowództwo i sztab

• 1 kompania rozpoznawcza na BRDM-2
  • 2 plutony rozpoznawcze
  • pluton rozpoznawczy płetwonurków
• 2 kompania rozpoznawcza na PT-76 od 1975 roku na BWP-1
  • 3 plutony rozpoznawcze
• 3 kompania specjalna
  • grupa dowodzenia
  • 5 grup rozpoznawczych
  • grupa płetwonurków
  • grupa łączności
  • instruktor spadochronowy + układacz spadochronów
• kompania rozpoznania radioelektronicznego
  • grupa analizy informacji (autobus sztabowy AS-1)
  • pluton rozpoznania systemów radiolokacyjnych
    

    Znak na pojazdach 8 Batalionu Rozpoznawczego
  • pluton rozpoznania radiowego UKF
  • pluton namierzania radiowego UKF
• pluton technicznego rozpoznania pola walki (3 PSNR-1 na BRDM-1)
• pluton łączności
• pluton remontowy
• pluton zaopatrzenia
• pluton medyczny

Znakiem taktycznym 8br malowanym na sprzęcie bojowym i samochodach była malowana w kolorze białym duża litera Z wpisana w koło o średnicy ok. 20 cm z białą obwódką o szerokości ok. 1 cm.

Uzbrojenie, sprzęt

Uzbrojenie sprzęt 8br

BTR-40 - transp. opanc. na wyposażeniu batalionu, lata 50.

T-34/85 - czołg na wyposażeniu batalionu, lata 50.

PT-76 - czołg na wyposażeniu batalionu, lata 60/70.

BRDM-1, opancerzony wóz rozpoznawczy, lata 60/70. 1 kr

GAZ-69 na wyposażeniu batalionu, lata 70/80.

BRDM-2 – wóz rozpoznawczy 1 kr

Star 660 - na wyposażeniu batalionu, lata 70/80.

ZIŁ-157 - na wyposażeniu batalionu, lata 70/80.

BWP-1 - wóz na wyposażeniu 2 kr

STAR 266 - na wyposażeniu batalionu, lata 80/90.

Tarpan Honker na wyposażeniu dowództwa i sztabu batalionu, lata 80/90.

Na uzbrojeniu batalionu znajdowały się:

• czołgi T-34/85
• transportery opancerzone BTR-40
• pływające PT-76
• bojowe wozy piechoty BWP-1
• rozpoznawcze samochody opancerzone BRDM-1, BRDM-2
• pojazdy ciężarowe Star
• samochody terenowo-osobowe GAZ-69, Honker.

Inny sprzęt to: R-363 na pojeździe ZIŁ 137K z odbiornikiem UKF typu Orlenok, R323, AROKU na pojeździe STAR-660 z odbiornikami UKF UP3MA typu Panorama i KF typu Stoika, NRS na pojeździe GAZ–69, TRPW (technicznego rozpoznania pola walki) na BRDM-2, wcześniej na BRDM-1 wyposażony w przenośne stacje radiotechniczne: Filip-1 i Filip-2.

Dowódcy batalionu

D-ca 8br mjr Zdzisław Żurawski (P)^[c]

• ? — (1955-1957)
• ? — (1957-1960)
• ? — (1961)
• ppłk Zbigniew Stefański (1968-1974)
• ppłk/mjr Andrzej Prus (1974-1976)
• ppłk/mjr Wincenty Jędrzejczak (1976-1978)
• ppłk dypl. Zbigniew Urbaniak (1978-1983)
• mjr dypl. Edward Rogowski (1983-1986)
• ppłk dypl. Zdzisław Żurawski (1986-1989)

Obiekty szkoleniowe

• ośrodek szkolenia rozpoznawczego

Stargard, 2007. Strzelnica na której wykonywał strzelania 8br

Stargard, 2007. Strzelnica na której szkolił się 8br

Garnizonowy Ośrodek Szkolenia - w tym ośrodku 8br odbywał strzelania

Plac ćwiczeń taktycznych - na tym placu 8br prowadził praktyczne szkolenie z rozpoznania

• plac szkolenia spadochronowego
• plac szkolenia ogniowego
• hala sportowa
• plac apelowy (musztry)

Przeformowania

14 kompania wywiadowcza (1945) ↘ (rozformowana) * 19 kompania zwiadu (1949–1955) → 8 batalion rozpoznawczy → 8 szkolny batalion rozpoznawczy (1955–1961) → 19 kompania rozpoznawcza (1961–1968) → 8 batalion rozpoznawczy (1968 – 1989) → 10 batalion rozpoznawczy (1989 – 1995) → 2 batalion rozpoznawczy Szwoleżerów Rokitniańskich (1995 – 1998)

Zobacz też

• Jednostki rozpoznawcze Wojska Polskiego
• Czerwone koszary w Stargardzie
• Garnizon Stargard Szczeciński

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Krząstek, Andrzej Żak: Z ziemi włoskiej do Polski. Warszawa: Wydawnictwo Marrow SA, 1997. ISBN 83-907396-5-8.
• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. : praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Marek Fijałkowski: Zarys dziejów Piły w latach 1945-2000. Piła: Gmina Piła, 2013. ISBN 978-936861-0-0.