8 Pułk Piechoty Liniowej

Grób Blumerów, m.in. Ignacego Blumera, pierwszego dowódcy 8 ppl

Jan Zygmunt Skrzynecki

8 Pułk Piechoty Liniowej – polski pułk piechoty okresu Królestwa Kongresowego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Sformowany w 1815^[1]. Pułk w okresie pokojowym składał się ze sztabu i dwóch batalionów po cztery kompanie, oraz związanych z batalionami dwoma kompaniami rezerwowymi^[a]. Stan kompanii wynosił 4-6 oficerów, 14-16 podoficerów i 184 szeregowych. Stan batalionu 830 żołnierzy. Stan pułku: 5 oficerów starszych, 54-55 oficerów młodszych, 160 podoficerów, 72 muzyków, 1664-1676 szeregowych oraz 5 oficerów i 71-82 podoficerów i szeregowych niefrontowych^[b]. W sumie w pułku służyło około 2050 żołnierzy. Pierwsze dwie kompanie pułku były kompaniami wyborczymi, czyli grenadierską i woltyżerską, pozostałe centralnymi zwane fizylierskimi, czyli strzeleckimi ^[2].

W czasie wojny przewidywano rozwinięcie pułku do czterech batalionów po 8 kompanii każdy. W każdym batalionie etatu wojennego tworzono na bazie jednej z nowo powstałych kompanii kompanię woltyżerską^[3].

Wchodził w struktury 2 Dywizji Piechoty^[4]. Po wybuchu powstania listopadowego zreorganizowano piechotę. Pułk wszedł w skład nowo sformowanej 3 Dywizji Piechoty^[5]. 26 kwietnia 1931 przeprowadzono kolejną reorganizacje piechoty armii głównej dzieląc ją na pięć dywizji. Pułk znalazł się w 1 Brygadzie 3 Dywizji Piechoty^[6].

Dyslokacja pułku

Stanowisko: województwo płockie^[1] i mazowieckie.

Miejsca dyslokacji pododdziałów pułku w 1830^[7]:

• sztab - Pułtusk
• 1 batalion - Serock
• 2 batalion - Pułtusk
• dwie kompanie wyborcze - Warszawa^[c]

Żołnierze pułku

Pułkiem dowodzili^[1]:

• płk Ignacy Blumer^[8](od 1815; 29 października 1818 otrzymał awans na generała brygady),
• płk Jan Zygmunt Skrzynecki^[8] (od 1818 do 22 grudnia 1830, z przerwą w latach 1819 i 1820, kiedy wakowało dowództwo pułku),
• ppłk Ludwik Kierwiński (6 lutego do 7 marca 1831),
• płk Emilian Węgierski (7 marca do 6 maja 1831),
• ppłk Jakub Antonini (6 maja do 14 lipca 1831),
• mjr Jan Wodzyński (od 14 lipca 1831, ppłk od 1 sierpnia; 6 września wzięty do niewoli),
• płk Teodor Podczaski (22 września 1831).

Walki pułku

Pułk brał udział w walkach w czasie powstania listopadowego.

Bitwy i potyczki^[1]:

• Warszawa (29 listopada 1830)
• Zakrzew (14 lutego 1831)
• Dobre (17 lutego)
• Wawer (19 lutego)
• Grochów (20 i 25 lutego)
• Zegrze (23 lutego)
• Dębe Wielkie (31 marca)
• Iganie (10 kwietnia)
• Kleczkowo (18 maja)
• Rudki (20 maja)
• Nadbory (25 maja)
• Ostrołęka (26 maja)
• Warszawa (6 i 7 września).

W 1831 roku, w czasie wojny z Rosją, żołnierze pułku otrzymali 3 krzyże kawalerskie, 41 złotych i 114 srebrnych krzyży Orderu Virtuti Militari ^[1].

Uzbrojenie i umundurowanie

Żołnierz 8 Pułku Piechoty Liniowej na litografii Józefa Kondratowicza (1829)

Uzbrojenie podstawowe piechurów stanowiły karabiny skałkowe. Pierwotnie było to karabiny francuskie wz. 1777 (kaliber 17,5 mm), później zastąpione rosyjskimi z fabryk tulskich wz. 1811 (kaliber 17,78 mm). Poza karabinami piechurzy posiadali bagnety i, w kompaniach grenadierskich oraz u podoficerów - tasaki (pałasze piechoty). Wyposażenie uzupełniała łopatka saperska, ładownica na 40 naboi oraz pochwa na bagnet.

Umundurowanie piechura składało się z granatowej kurtki i spodni - zimą sukiennych granatowych, latem płóciennych białych. Żołnierze pułku mieli naramienniki koloru granatowego z żółtą wypustką oraz żółte wyłogi i kołnierz oraz białe pasy (jak cała piechota linowa). Numer dywizji (2) żółty^[9]. Używano wysokich czapek o okrągłych denkach (tzw. kaszkiety) z białymi sznurami (kordonami) oraz pomponami (w kompaniach fizylierskich) lub kitami (w kompaniach grenadierskich). Po reformie w roku 1826 wprowadzono pantalony zapinane na guziki oraz nowe, wyższe kaszkiety bez kordonów. Na kaszkiecie znajdowała się blacha z orłem i numerem pułku. W razie niepogody noszono szare, sukienne płaszcze, długie do kostek, z żółtymi kołnierzami i granatowymi naramiennikami, zaś na kaszkiet, po zdjęciu kordonów i pomponu (kity) zakładano ceratowy pokrowiec. Utworzone w grudniu 1830 roku 3. i 4. batalion pułku nie miał kaszkietów, lecz okrągłe furażerki bez daszka, ze zmniejszonym denkiem w celu łatwiejszego odróżniania ich od rosyjskich. W takim ubiorze żołnierze 8 PPL walczyli pod Grochowem i Dębem Wielkim.

Chorągiew

Na tle granatowego krzyża kawalerskiego w czerwonym polu, w otoku z wieńca laurowego umieszczony był biały orzeł ze szponami dziobem i koroną złoconą^[10].

Pola między ramionami krzyża – czarne z czerwonym, a w rogach płata królewskie inicjały: A I, później M I z koroną, otoczone wieńcami laurowymi^[10].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie - Królestwo Polskie 1815-1830. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-48-3.
• Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
• Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie. Tom IV. Od 1815 do 1831 roku. Warszawa: 1966.
• Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. T.3. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923.
• Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
• Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.