8 cm PAW 600

8 cm PAW 600 – 8 cm Panzerabwehrwerfer 600, 8 cm Panzerabwehr-Wurf-Kanonen 8H63 – niemiecka, gładkolufowa armata przeciwpancerna. Była to broń tania, lekka i bardzo skuteczna na niedużych dystansach. Jednak ze względu na to, że weszła do uzbrojenia pod koniec II wojny światowej i wyprodukowano jej zaledwie około 260 szt., nie mogła już zmienić losów wojny. Stała się ona jednak wzorem dla współczesnych dział przeciwpancernych.

Konstrukcja

Armata 8 cm PAW 600 wykorzystywała dwukomorowy układ wysokiego - niskiego ciśnienia, dzięki czemu możliwa była redukcja masy całego działa. Łuska zawierająca ładunek miotający była zaślepiona grubą blachą oddzielającą ją od pocisku. Blacha ta miała otwory i był do niej przymocowany trzpień. Na trzpieniu osadzano pocisk burzący podobny jak w moździerzu 8 cm Granatwerfer 34, lub też specjalnie opracowany pocisk kumulacyjny. Pocisk nasadzony na trzpień przymocowany był do niego zawleczką. W momencie strzału gazy prochowe z łuski (komory wysokiego ciśnienia) przenikały przez otwory do części, gdzie znajdował się pocisk (komory niskiego ciśnienia). Gdy powstało tam odpowiednio wysokie ciśnienie wynoszące około 550 kg/cm2, to ulegała zerwaniu zawleczka, a pocisk zaczynał się przemieszczać w lufie. Dzięki temu rozwiązaniu lufa mogła mieć cieńsze ścianki, a przez to cała armata była lżejsza. Masa armaty 8 cm PAW 600 wynosiła 640 kg. Było to więc lekkie działo. Dla porównania inne niemieckie armaty o mniejszym kalibrze były znacznie cięższe. 5 cm PaK 38 posiadał masę bojową wynoszącą 990 kg. Natomiast 7,5 cm PaK 40 miał masę wynoszącą 1425 kg.^[1]

Lufa była gładkolufowa, dzięki czemu upraszczano produkcję tego działa. Znacznie zostały też zredukowane koszty produkcji. Koszt armaty 8 cm PAW 600 wynosił 2050 RM. Dla porównania koszt produkowanej w tym samym czasie armaty przeciwpancernej 7,5 cm PaK 40 to 12000 RM, natomiast koszt 8,8 cm PaK 43 to 26400 RM.^[2]

Amunicja

Pocisk do 8 cm PAW 600 był stabilizowany brzechwowo tak jak w granatach moździerza. Kaliber tej armaty wynoszący 81,4 mm był zresztą taki sam jak w moździerzu 8 cm Granatwerfer 34. Upraszczało to produkcję pocisków burzących.

Do niszczenia celów opancerzonych używało się pocisków kumulacyjnych. W działach gwintowanych też stosowano pociski kumulacyjne, ale tam były one znacznie mniej skuteczne. Wirowanie pocisku rozprasza strumień kumulacyjny, co zmniejsza jego zdolność do przebijania pancerza. Pocisk kumulacyjny wystrzelony z haubicy 105 mm przebijał pancerz o grubości 100 mm.^[3] W 8 cm PAW 600 lufa była gładkolufowa, a pocisk stabilizowany brzechwowo, więc zastosowane pociski kumulacyjne były skuteczniejsze i mogły przebijać pancerz o grubości 140 mm.

To rozwiązanie brzechwowej stabilizacji pocisku w locie nie było idealne i powodowało duży rozrzut pocisków. Przy odległości 750 m połowa najcelniejszych pocisków trafiała w cel wielkości 0,7 na 0,7 m. Dla porównania w gwintowanej armacie 8,8 cm Pak 43 na tym samym dystansie 50% najcelniejszych pocisków trafiało w cel o wymiarach 0,2 na 0,2 m. Duży rozrzut pocisków, oraz stosunkowo niska prędkość początkowa pocisku 8 cm PAW 600 wynosząca 520 m/s, ograniczały zasięg prowadzenia ognia przeciwpancernego do poruszających się celów pancernych. Zasięg skuteczny wynosił ok. 600-750 m.

Produkcja

Prace projektowe nad tym działem rozpoczęły się w 1942 r w firmie Rheinmetall. Armata była produkowana przez firmę Wolf z Magdeburga. Pod koniec 1944 wyprodukowano 40 dział, a w 1945 r jeszcze około 220 szt. W 1944 r wyprodukowano 6000 pocisków kumulacyjnych do tego działa, a w 1945 kolejne 28800. Pierwsze 81 armat zostało dostarczone wojsku w styczniu 1945. 1 marca 1945 r. Wehrmacht posiadał 155 armat 8 cm PAW 600, z czego tylko 105 szt. było na froncie.

Następcą armaty 8 cm PAW 600 miało być działo o jeszcze większym kalibrze czyli 10 cm Panzerabwehr-Wurf-Kanone 10H64. Miało ono przebijać pancerz o grubości 200 mm, a zasięg skuteczny miał wynosić 1000 m. Ze względu jednak na zakończenie wojny planów wprowadzenia tego działa do uzbrojenia nie zrealizowano.

W muzeach

Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu (Fort Gerharda) - jedna z trzech zachowanych armat PAW 600 na świecie.

Przypisy

Bibliografia

* Широкорад А. Б., ''БОГ ВОЙИЫ ТРЕТЬЕГО РЕЙХА'', Москва 2003, str. 35-36 i str. 315-316.

* Bryja Marcin, ''Artyleria niemiecka 1933–1945. Taktyka, organizacja, uzbrojenie'', 1996, str. 144-145.

Linki zewnętrzne

http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/5302

http://www.lexikon-der-wehrmacht.de/Waffen/Bilderseitenneu/8-cmPAW600.htm