9 Dywizjon Żandarmerii

9 Dywizjon Żandarmerii
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1939

Tradycje
Święto

5 sierpnia (1928-1935)
13 czerwca (1936-1939)

Dowódcy
Pierwszy

ppłk żand. Adam Dobrzański

Ostatni

ppłk żand. Bronisław Batsch

Organizacja
Dyslokacja

garnizon Brześć
(Okręg Korpusu Nr IX)

Rodzaj sił zbrojnych

Wojsko

Rodzaj wojsk

Żandarmeria

Podległość

Dowództwo Żandarmerii MSWojsk.

9 Dywizjon Żandarmerii (9 dżand.) – oddział żandarmerii Wojska Polskiego.

Historia dywizjonu

9 Dywizjon Żandarmerii wraz z podporządkowanymi pododdziałami stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr IX. Dowódca dywizjonu pełnił równocześnie funkcję szefa żandarmerii w DOK IX.

Z dniem 15 stycznia 1924 kpt. żand. Roman Leon Stadnicki został przeniesiony do 7 dżand. na stanowisko dowódcy Oddziału Szkolnego w Kadrze Szwadronu Zapasowego[1].

Do 20 marca 1924 zostały zlikwidowane plutony żandarmerii: Biała Podlaska i Kobryń, a w ich miejsce zorganizowane posterunki żandarmerii[2]. W tym samym miesiącu niżej wymienieni oficerowie zostali przeniesieni do korpusów oficerów piechoty, jazdy i artylerii z równoczesnym wcieleniem: kpt. żand. Edward Drzniewicz do 19 pap, por. żand. Władysław Trojanowski do 21 puł. i por. żand. Henryk Kuzilek do 82 pp.

17 lutego 1928 minister spraw wojskowych zatwierdził dzień 5 sierpnia, jako datę święta dywizjonu[3].

12 grudnia 1935 minister spraw wojskowych unieważnił dotychczasową datę święta dywizjonu oraz zatwierdził dzień 13 czerwca, jako datę święta żandarmerii[4].

Jednostka nie posiadała sztandaru i odznaki pamiątkowej. Oficerowie i podoficerowie od 1931 mogli otrzymać odznakę pamiątkową Żandarmerii. W 1939 zamierzano wprowadzić do użytku „Znak Służbowy Żandarmerii”. Znaki miały być numerowane. Dla 9 dżand przewidziano numery od 9000 do 9999[5].

W dwudziestoleciu międzywojennym służbę w dywizjonie pełnili m.in. kapitanowie Stefan Baranowski[a], Ignacy Skoczeń, Teofil Ney, Leon Cehak, Antoni Kaflowski, porucznicy Tadeusz Nisiewicz-Dobrzański, Mieczysław Augustyniak, Piotr Mitkiewicz-Prus[b] oraz podoficerowie Bronisław Konieczny i Feliks Miszczak.

Organizacja pokojowa i dyslokacja 9 dżand w 1939

  • Dowództwo dywizjonu w Brześciu, Cytadela, blok nr 2
  • pluton żandarmerii Brześć I, Cytadela
    • posterunek żandarmerii Brześć Dworzec
  • pluton żandarmerii Brześć II Trauguttowo[12]
    • posterunek żandarmerii Prużana
    • posterunek żandarmerii Włodawa
  • pluton żandarmerii Pińsk, ul. Marszałka Piłsudskiego 3
  • pluton żandarmerii Baranowicze, ul. Żwirki 1
    • posterunek żandarmerii Słonim
    • posterunek żandarmerii Leśna
    • posterunek żandarmerii Nieśwież
  • pluton żandarmerii Siedlce, ul. Marszałka Piłsudskiego, Koszary Igańskie
    • posterunek żandarmerii Biała Podlaska
    • posterunek żandarmerii Hajnówka[13]

Kadra dywizjonu

Dowódcy dywizjonu
  • mjr / ppłk żand. Adam Dobrzański (5 XII 1921 - 29 I 1927)
  • ppłk żand. Brunon Baduszek (17 III 1927 - 12 III 1929)
  • ppłk żand. Bronisław Batsch (1931 - 1 IX 1939)
Zastępcy dowódcy dywizjonu
  • kpt. / mjr żand. Józef Bay (III 1927 – II 1930)
  • mjr żand. Antoni Czabański (1939[14])
Obsada personalna w marcu 1939[14]
  • dowódca - ppłk żand. Bronisław Batsch
  • I zastępca dowódcy – mjr żand. Antoni Czabański
  • II zastępca dowódcy – kpt. żand. Stefan Sordyl
  • adiutant – por. żand. Kazimierz Józef Mazurek[c]
  • oficer mobilizacyjny - por. żand. Marcin Gutka[d] → dowódca pl żand. nr 95
  • oficer śledczy – por. żand. Zdzisław Walerian Kluczyński
  • oficer gospodarczy – kpt. int. Michał Janecki
  • oficer do zleceń – wakat
  • dowódca plutonu żandarmerii Baranowicze – kpt. żand. Włodzimierz Jan Nawrocki
  • dowódca plutonu żandarmerii Brześć I – por. żand. Michał Wolnik
  • dowódca plutonu żandarmerii Brześć II – por. żand. Marian Kozieradzki
  • dowódca plutonu żandarmerii Pińsk – kpt. żand. Stanisław Miechurski
  • dowódca plutonu żandarmerii Siedlce – kpt. żand. Zygmunt Pracki

Uwagi

  1. ↑ kpt. piech. Stefan Baranowski ur. 18 listopada 1888 w Husiatynie, w rodzinie Szymona[6]. 27 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu rotmistrza, w żandarmerii, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej. Pełnił wówczas służbę w Dywizjonie Żandarmerii Wojskowej Nr 9[7]. W grudniu 1922 został powołany z rezerwy do służby czynnej w 9 dżand. w Brześciu[8]. W 1934, jako oficer pospolitego ruszenia pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Katowice. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[9].
  2. ↑ por. żand. rez. Piotr Mitkiewicz-Prus ur. 6 kwietnia 1885. W czerwcu 1915 wstapił do Legionów Polskich. Był odznaczony Krzyżem Walecznych[10]. 14 lipca 1917 komendant Żandarmerii Polowej Wojsk Polskich, por. Norbert Okołowicz wyraził zgodę na przydział chorążego Piotra Prus-Mitkiewicza, adiutanta Głównego Urzędu Zaciągu do Wojska Polskiego w Radomiu, do Żandarmerii Polowej w charakterze hospitanta z pozostawieniem na etacie Krajowego Inspektoratu Zaciągu[11].
  3. ↑ por. żand. Kazimierz Józef Mazurek ur. 3 marca 1911 w Przemyślu, w rodzinie Jakuba. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 1. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii[15]. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niemieckiej niewoli[16]. Po zakończeniu II wojny światowej wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[17].
  4. ↑ Marcin Gutka ur. 22 października 1896. Absolwent Szkoły Oficerskiej dla Podoficerów w Bydgoszczy. 15 sierpnia 1928 Prezydent RP mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1928 i 3. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii, a minister spraw wojskowych wcielił macierzyście do kadry oficerów żandarmerii z równoczesnym przeniesieniem służbowym do Dywizjonu Szkolnego Żandarmerii w Grudziądzu. 26 marca 1931 został przeniesiony z Centrum Wyszkolenia Żandarmerii do 9 Dywizjonu Żandarmerii. 29 stycznia 1932 został awansowany na porucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1932 i 1. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[18][19]. W Roczniku oficerskim z 1928, s. 672 błędnie podano, że był odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych dwukrotnie i Medalem Międzysojuszniczym[20].

Przypisy

  1. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 16 stycznia 1924, s. 16.
  2. ↑ Ratajczyk 2004 ↓, s. 205.
  3. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 5 z 17 lutego 1928, poz. 46.
  4. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 6 z 12 grudnia 1935, poz. 142.
  5. ↑ Ratajczyk 2004 ↓, s. 271-272.
  6. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-20]..
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 1 września 1920, s. 799.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 51 z 3 grudnia 1922, s. 890.
  9. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 253, 927.
  10. ↑ Żołnierze Niepodległości : Mitkiewicz-Prus Piotr. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-02-20].
  11. ↑ [1].
  12. ↑ Według Grzegorza Ratajczyka 2 Pluton Brześć stacjonował w Cytadeli.
  13. ↑ Grzegorz Ratajczyk nie wymienił Posterunku Żandarmerii Hajnówka.
  14. ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 837.
  15. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 285.
  16. ↑ Straty ↓, poz. 16.
  17. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-23]..
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 292, 795.
  19. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 284, 837.
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 672.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Grzegorz Ratajczyk: Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej. Toruń: Dom Wydawniczy DUET, 2004. ISBN 83-89706-20-2.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Jan Suliński: Żandarmeria organ bezpieczeństwa armii 1918-1945. Warszawa: Kompas II, 2003. ISBN 83-912638-5-1.
  • Edward Jaroszuk, Dywizjon ŻW Nr 9 w Brześciu. Z kart żandarmerii II RP, Biuletyn Żandarmerii Wojskowej Nr 14, lipiec-sierpień 2006, s. 33-35.
Żandarmeria II RP
Dywizjony żandarmerii

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).