Aérospatiale Super Frelon

Aérospatiale Super Frelon

Aérospatiale Super Frelon na francuskim lotniskowcu Clemenceau (1985)
Dane podstawowe
Państwo	Francja
Producent	Sud Aviation i Aérospatiale
Typ	ciężki śmigłowiec transportowy
Konstrukcja	półskorupowa, metalowa, podwozie stałe trzypunktowe + pływaki
Załoga	5
Historia
Data oblotu	1962
Dane techniczne
Napęd	3 × Turboméca 3C III turbowałowe
Moc	1570 KM (1171 kW) każdy
Wymiary
Średnica wirnika	18,90 m
Długość	23,03 m
Długość kadłuba	19,40 m
Wysokość	6,66 m
Masa
Własna	6863 kg
Startowa	13000 kg
Osiągi
Prędkość maks.	248 km/h
Wznoszenie maks. w locie pionowym	300 m/min
Pułap praktyczny	3100 m
Zasięg	1000 km
Długotrwałość lotu	4 h
Dane operacyjne
Uzbrojenie
Strzeleckie: działko automatyczne kalibru 20 mm Podwieszane: 4 torpedy Aerojet Mk 46 (w wersji do walki z okrętami podwodnymi) lub 2 pociski Exocet (w wersji przeciwokrętowej)
Liczba miejsc
27 osób (cywilna wersja pasażerska) lub 38 żołnierzy z wyposażeniem lub 15 par noszy
Użytkownicy
Argentyna, Chiny, Francja, Irak, Izrael, Libia, RPA, i Zair
Rzuty

Aérospatiale SA 321 Super Frelon – ciężki śmigłowiec transportowy napędzany trzema silnikami turbowałowymi, zaprojektowany przez francuski koncern Aérospatiale.

Głównym przeznaczeniem śmigłowca jest transport żołnierzy i komandosów podczas operacji morskich i akcji antyterrorystycznych na morzu, ratowanie pilotów zestrzelonych nad terenem wroga i nad zbiornikami wodnymi, operacje logistyczne i transportowe dla jednostek morskich, ratownictwo morskie, walka z zanieczyszczeniami morza.

Historia

SE 3200 Frelon

Śmigłowiec powstał na zamówienie armii francuskiej z 1955 roku potrzebującej śmigłowca transportowego mogącego przewozić wojsko, uzbrojenie, duże ładunki podwieszone pod kadłubem, realizować misje ewakuacji rannych, walki z okrętami podwodnymi i usuwania min morskich. Firma SNCASE zaprojektowała śmigłowiec oznaczony jako SE 3200 Frelon (fr. szerszeń). Był to ważący 7 ton śmigłowiec napędzany trzema silnikami Turboméca Turmo II o mocy 1175 KM każdy, zamontowanymi w górnej części kadłuba, dwa po bokach, a trzeci za osią wirnika głównego. Wloty powietrza do silników umiejscowiono nad i za kokpitem pilotów. Długość przestrzeni ładunkowej tyłu śmigłowca wynosząca 14,80 m, przy szerokości 2,55 m i wysokości 2,30 m umożliwiała przewiezienie dwóch samochodów terenowych klasy jeep.

Zbudowano dwa prototypy z których pierwszy wzbił się w powietrze 10 czerwca, a drugi 26 października 1959 roku.

W kwietniu 1960 inżynierowie z firmy Sud Aviation powstałej po połączeniu w 1957 roku firm SNCASO i SNCASE zaproponowali trzy kolejne wersje śmigłowca Frelon oznaczone jako SA 3210, SA 3220 i SA 3230. W dniu 23 kwietnia 1961 roku odbyła się narada, w wyniku której wyłoniono śmigłowiec w wersji SA 3210 jako rozwojowy, przemianowując go na SA 321 Super Frelon.

SA 321 Super Frelon

Kadłub śmigłowca, zbudowany na wzór śmigłowca Sikorsky S-61 (SH-3) Sea King zaopatrzono w wersji morskiej w pływaki umożliwiające unoszenie się na powierzchni wody. Śmigłowiec posiada sześciołopatowy wirnik główny z układami anty-wibracyjnymi, oraz składaną belkę ogonową z pięciołopatowym wirnikiem zaprojektowanym przez amerykańską firmę Sikorsky. Przekładnie główną i do wirnika ogonowego wyprodukowano we włoskiej firmie FIAT. Wirnik zamocowany jest po prawej stronie belki ogonowej a po lewej znajduje się pojedynczy statecznik poziomy. Dostęp do przestrzeni ładunkowej umożliwiała podnoszona rampa załadunkowa. Maszyna wyposażona była także w autopilota. Przewidywano zbudowanie dwóch prototypów i czterech maszyn serii przedprodukcyjnej.

Pierwszy prototyp brał udział w testach przeciwokrętowego pocisku rakietowego Exocet w 1973 roku, by w marcu 1974 trafić do muzeum w Le Bourget. Drugi prototyp jako pierwszy wylądował na francuskim krążowniku śmigłowcowym „Jeanne d’Arc”, a później użyto jego kabiny jako symulatora, a kadłub przeznaczono do testów.

Super Frelon budowany był w trzech wersjach wojskowych: transportowej, przeciwokrętowej i do zwalczania okrętów podwodnych. Produkcję śmigłowca już zakończono.

Wersja transportowa może przewieźć maksymalnie do 38 żołnierzy lub 15 par noszy z rannymi. Wersja do zwalczania okrętów podwodnych i nawodnych jest wyposażona zazwyczaj w radar nawigacyjno-poszukiwawczy ORB-42 i 50 metrową linę ratunkową. Uzbrojenie stanowi 20 mm działko, systemy umożliwiające widzenie w nocy, laserowe znaczniki celu. Wyposażony jest także w końcówkę do tankowania w locie.

Super Frelon na pokładzie krążownika Jeanne d’Arc

Śmigłowce Super Frelon jako transportowe służyły m.in. na okrętach „Jeanne d’Arc”, okrętach desantowych typu Foudre i francuskich lotniskowcach.

Z-8

W połowie lat 70. Chiny nawiązały współpracę gospodarczą z państwami zachodnimi i zakupiły 13 śmigłowców SA-321H Super Frelon, oraz prawdopodobnie zestawy do montażu dalszych i licencję na produkcję śmigłowca^[1]. Do jego produkcji pod oznaczeniem Z-8 przystąpiły zakłady CHAIC, a nadzór konstrukcyjny sprawował instytut nr 602 w Xi’an^[1]. Należy zaznaczyć, że informacje dotyczące początku produkcji tego śmigłowca w Chinach nie zostały oficjalnie ujawnione i nie są znane z pewnością. Prawdopodobnie pierwszy zbudowany w Chinach Z-8 został oblatany 11 grudnia 1985 roku, a produkcja ruszyła w 1989 roku^[1]. Jest on od tej pory produkowany i rozwijany w Chinach, w różnych wariantach pochodnych, znacznie różniących się od pierwowzoru^[1].

Wyposażenie dodatkowe

• Radar ORB-42
• Wyrzutnik pułapek termicznych i antyradarowych
• Gogle do obserwacji w podczerwieni
• Ochronne płyty pancerne
• Systemy PLS (Personal Locator System) i GPS (Global Positioning System)

Przypisy