AG Vulcan Stettin

Zbudowany dla Chin pancernik „Zhenyuan” (1885)
„Kaiserin Auguste Victoria” (1905) – największy ówcześnie pasażerski statek parowy na świecie
Niemiecki pancernik SMS Rheinland (1910)

Aktien-Gesellschaft (AG) Vulcan Stettinprzedsiębiorstwo stoczniowo-maszynowe działające do końca II wojny światowej w Szczecinie.

Stocznia założona w 1851 r. jako Vulcan-Werft na Drzetowie (wtedy: Bredow) przez hamburskich inżynierów Früchtenichta i Brocka[1]. Pierwszym statkiem był parowy bocznokołowiec Dievenow. W 1857 zostało oficjalnie powołane przez króla Prus Fryderyka Wilhelma IV i przekształcone w spółkę akcyjną (niem. Aktien-Gesellschaft, AG), na którą składały się udziały firm z Berlina i Szczecina. Nazwę zmieniono na Stettiner Maschinenbau AG „Vulcan” (Szczecińskie Towarzystwo Budowy Maszyn „Vulcan” S.A.), a na nowym wydziale uruchomiono także budowę parowozów. W latach 1866–1870 montowano ich aż 70 rocznie. „Vulcan” była pierwszą stocznią cywilną w Cesarstwie Niemieckim, która dostała zamówienie od Kriegsmarine na budowę pancernika – był nim zbudowany w 1874 Preußen. Do 1900 trwał intensywny rozwój stoczni, na jej pochylniach wodowane były okręty dla najważniejszych armatorów początkowo niemieckich, później także z innych krajów świata takich jak: Chiny, Rosja, Grecja, Brazylia i Japonia.

Cztery ze zbudowanych na „Vulcanie” statków pasażerskich dwunastokrotnie zdobywały Błękitną Wstęgę Atlantyku, były to:

W 1906 otwarto filię stoczni w Hamburgu, 5 lat później przeniesiono tam siedzibę firmy, a jej nazwę zmieniono na Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG. Wówczas to stocznia w Hamburgu zaczęła przejmować zlecenia na większe jednostki, a w Szczecinie produkowano tylko małe statki oraz, podczas I wojny światowej, okręty podwodne.

W 1905 zbudowano największy wówczas pasażerski statek parowy na świecie – SS „Kaiserin Auguste Victoria”. Wyczyn ten powtórzono w 1913 w hamburskim oddziale „Vulcana”, budując kolejny największy pasażerski statek parowy na świecie – SS „Imperator” przewyższający pod każdym względem RMS „Titanic”, który zatonął rok wcześniej. „Imperator” w 1920 w wyniku reparacji wojennych został przejęty przez linie Cunard Line z Wielkiej Brytanii i przemianowany na RMS „Berengaria”.

Po 1918 stocznia zaprzestała produkcji okrętów na mocy postanowień traktatu wersalskiego, który tego zabraniał. Armatorzy ograniczali także zamówienia na budowę statków pasażerskich, chociaż jeszcze w 1924 stocznia notowała nadal bilans dodatni. W 1925 sytuacja się zdecydowanie pogorszyła tak, że nawet subwencja rządów Prus i Rzeszy nie uratowała jej od kryzysu. Rok później stocznia „Vulcan” została zakupiona przez firmę Deschimag (Deutsche Schiff- und Maschinenbau AG) z Bremy[2]. W 1928 wraz z początkiem wielkiego kryzysu przedsiębiorstwo zaprzestało także produkcji lokomotyw. Ta część dawnego „Vulcana” została przejęta przez firmę August Borsig GmbH z Berlina.

Krążownik lekki SMS „Breslau” (1912)
(c) Bundesarchiv, N 1572 Bild-1925-079 / Fleischhut, Richard / CC-BY-SA 3.0
Niemieckie niszczyciele V 158 i V 160 (oznaczenia z literą V nosiły niszczyciele i torpedowce budowane w Vulcanie)
Lokomotywa T18 produkowana w Vulcanie o numerze Reichsbahn 78 468 z muzeum kolejnictwa w Dieringhausen
(c) Bundesarchiv, Bild 183-14607-0001 / CC-BY-SA 3.0
Lokomotywa S10 produkowana w Vulcanie

W 1938 ponownie uruchomiono m.in. wydział budowy maszyn, który dwa lata później mógł przyjąć zamówienie na okręty podwodne dla Kriegsmarine. W październiku 1943 roku zwodowano U-901, drugi z budowanych okrętów (U-902) został zniszczony podczas alianckich nalotów. Budowano tu także torpedowce. Do końca wojny stocznia została całkowicie zniszczona.

Po 1945 r. na jej terenie i przyległej Stettiner Oderwerke zbudowano Stocznię Szczecińską, a obecnie działa tam również Szczecińska Stocznia Remontowa „Gryfia”. Jednym z jej nabrzeży jest Nabrzeże Wulkan.

Wybrane statki i okręty zbudowane w stoczni „Vulcan”:


pasażerskie:

pancerniki:

krążowniki:

torpedowce:

Zobacz też

Przypisy

  1. Pomorze Zachodnie w tysiącleciu: praca zbiorowa / pod red. Pawła Bartnika i Kazimierza Kozłowskiego ; Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Szczecinie, Kuratorium Oświaty w Szczecinie, Urząd Miejski w Szczecinie, s. 162.
  2. Pomorze Zachodnie w tysiącleciu: praca zbiorowa / pod red. Pawła Bartnika i Kazimierza Kozłowskiego ; Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Szczecinie, Kuratorium Oświaty w Szczecinie, Urząd Miejski w Szczecinie., s. 167.

Bibliografia

  • Pomorze Zachodnie w tysiącleciu. Praca zbiorowa / pod red. Pawła Bartnika i Kazimierza Kozłowskiego ; Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Szczecinie, Kuratorium Oświaty w Szczecinie, Urząd Miejski w Szczecinie.. Szczecin: Wydawnictwo Archiwum Państwowego „Dokument” w Szczecinie, 2000, s. 159. ISBN 83-86992-75-1. (pol.)
  • Roman Czejarek: Szczecińskie czterofajkowce. Szczecin: Leda, 2005. ISBN 83-921866-8-0. (pol.)
  • lista statków pasażerskich zbudowanych w AG Vulcan

Media użyte na tej stronie

Rheinland.jpg
Schlachtschiff Rheinland
Bundesarchiv N 1572 Bild-1925-079, Polarfahrt mit Dampfer "München", Advent-Bay.jpg
(c) Bundesarchiv, N 1572 Bild-1925-079 / Fleischhut, Richard / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Polarfahrt mit dem Dampfer "München".- Die "München" im Hafen der Advent-Bay
17. Juli - 12. August 1925
IJN Chen yuen(Chin'en).jpg
IJN Chen yuen(Chin'en)
Bundesarchiv Bild 183-14607-0001, Dampflok 17 1114 (BR 14).jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-14607-0001 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Dampflok 17 1114 (BR 17) Zentralbild Sturm 6.5.52 Lokomotive
SMS V 158 und SMS V 160.jpg
German torpedo boats V 158 and V 160.
78 468 Dieringhausen.jpg
Autor: Hullie, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Prussian T 18 with Reichsbahn No. 78 468 in the railway museum Dieringhausen (Germany)