AIM-7 Sparrow
 | Ten artykuł od 2022-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Rodzaj | powietrze-powietrze |
| Przeznaczenie | przeciwlotnicza |
| Data konstrukcji | 1952 |
| Lata produkcji | 1952 – obecnie |
| Operacyjność | 1956 – obecnie |
| Długość | 3600 mm |
| Średnica | 203 mm |
| Rozpiętość | 813 mm |
| Masa | 213 kg |
| Napęd | Hercules Mk-58 silnik rakietowy na paliwo stałe |
| Prędkość | 4 Ma (4896 km/h) |
| Zasięg | 70 km |
| Naprowadzanie | półaktywne radarowe |
| Masa głowicy | 40 kg |
| Typ głowicy | odłamkowo-burząca |
| Użytkownicy | |
| Arabia Saudyjska, Australia, Egipt, Grecja, Hiszpania, Irak (zamówione), Iran, Izrael, Japonia, Jordania, Kanada, Korea Południowa, Malezja, Stany Zjednoczone, Tajwan, Turcja, Wielka Brytania, Włochy | |
AIM-7 Sparrow (z ang. wróbel) – amerykański kierowany pocisk rakietowy klasy powietrze-powietrze średniego zasięgu z półaktywnym, radiolokacyjnym układem naprowadzania. Używany przez siły zbrojne Stanów Zjednoczonych oraz innych państw. Pociski Sparrow były podstawową bronią powietrze-powietrze krajów zachodnich od lat 50. do 90. XX wieku. Obecnie pociski te wciąż pozostają w uzbrojeniu, chociaż są stopniowo zastępowane przez nowocześniejsze AIM-120 AMRAAM.
W oparciu o pocisk AIM-7 zbudowano wystrzeliwaną z pokładów okrętów odmianę RIM-7 Sea Sparrow.
Rozwój konstrukcji
Sparrow I
Projektowanie pocisku klasy powietrze-powietrze rozpoczęto na zlecenie US Navy już w 1946 roku. Pierwsze zlecenie opracowania w ramach projektu Hotshot naprowadzanej wiązką radarową odmiany niekierowanego pocisku HVAR kalibru 127 mm (5 cali) powierzono firmie Sperry. Początkowo nowy pocisk oznaczono nazwą KAS-1, którą zmieniono we wrześniu 1947 na AAM-2, a w 1948 na AAM-N-2. Ze względu na zbyt małą średnicę kadłuba pocisku, niewystarczającą do zmieszczenia elektronicznej aparatury naprowadzającej, zlecono firmie Douglas opracowanie większego o średnicy 203 mm (8 cali). Silnik rakietowy dostarczyła firma Aerojet.
Próby w locie bez użycia silnika przeprowadzono w 1948 roku, a pierwsze odpalenie i zestrzelenie celu przez prototypową wersję pocisku oznaczanego XAAM-N-2 Sparrow nastąpiło 3 grudnia 1952 roku. Wprowadzenie do uzbrojenia seryjnej wersji rozpoczęto w 1956 roku wyposażając w nie samoloty marynarki F3D-1M Skyknight, F3H-2M Demon oraz F7U-3M Cutlass. Ze względu na niską skuteczność naprowadzania wiązką radarową i słabe własności na niskich pułapach, wyprodukowano tylko 2000 sztuk pocisków Sparrow wycofując je z uzbrojenia już po kilku latach. Później przywrócono je do służby po wyposażeniu w system naprowadzania wiązką radarową sprzęgnięty z celownikiem optycznym w samolocie, co jednak spowodowało, że można ich było używać tylko na niewielkich dystansach ograniczonych polem widzenia.
Sparrow II
Ze względu na problemy z nieefektywnym systemem naprowadzania podjęto próby jego ulepszenia. Na początku lat 50. firma Douglas przy wsparciu firm Bendix Corporation i Westinghouse, opracowała aktywną głowicę radiolokacyjną do pocisku oznaczonego początkowo jako XAAM-N-2a Sparrow II, a od roku 1952 XAAM-N-3 Sparrow II. W tym samym czasie dla odróżnienia zaczęto nazywać wcześniejszy model Sparrow I.
Planowano, że nowy pocisk znajdzie się na wyposażeniu projektowanego myśliwca przechwytującego F5D Skylancer. Pierwszy prototyp YAAM-N-3 został przetestowany, ale ze względu na wycofanie się US Navy z projektu dalszy rozwój pocisku został zarzucony. Bazując na amerykańskich opracowaniach dalszy rozwój pocisku postanowiła kontynuować Kanada, która poszukiwała odpowiedniego uzbrojenia dla nowego myśliwca przechwytującego CF-105 Arrow, ale w sierpniu 1958 ostatecznie anulowano program. Planowano zbudować naddźwiękową wersję pocisku oznaczoną jako XAAM-N-3a, lecz przedsięwzięcie to nie doszło do skutku.
Sparrow III
Równoległe i konkurencyjne prace nad kolejną wersją pocisku oznaczoną jako XAAM-N-6 Sparrow III rozpoczęto w firmie Raytheon w 1951 roku. Ta wersja, oraz wszystkie późniejsze wersje pocisku wyposażono w półaktywny radiolokacyjny system naprowadzania opracowany przez naukowców z Massachusetts Institute of Technology w 1944 roku. Po zakończeniu produkcji pierwszej wersji pocisku AAM-N-2 Sparrow I firma Raytheon przejęła kontrakt stając się głównym producentem pocisków Sparrow.
Pociski w nowej wersji AAM-N-6 Sparrow III wprowadzono do uzbrojenia w sierpniu 1958 roku. Był on wyposażony w głowicę prętową Mk 36 o masie 30 kg i silnik rakietowy Aerojet na stały materiał pędny. Pierwszy seryjny pocisk tej wersji został odpalony z pokładu przebudowanego F2H-3 Banshee w 1955 roku, a produkcja na potrzeby US Navy ruszyła w 1957 roku. Również w 1955 rozpoczęto prace nad kolejną modyfikacją pocisków do wersji AAM-N-6a Sparrow III, polegającą na zastosowaniu nowego silnika Thiokol Mk 6 Mod 3 na paliwo ciekłe i unowocześnionego systemu naprowadzającego, skuteczniejszego przy wyższych prędkościach i mniej podatny na zakłócenia. Pocisk ten uzyskał oznaczenie USAF AIM-101 i od wprowadzenia go do produkcji zbudowano 7500 sztuk. W międzyczasie, Raytheon we współpracy z Westinghouse opracował nowy system kierowania ogniem, który został użyty wraz ze zmodernizowaną wersją pocisków w nowym myśliwcu F-110A Spectre, będącym wersją lądową myśliwca marynarki F4H-1 Phantom.
Kolejną modyfikację pocisku oznaczonego jako AAM-N-6b przeprowadzono w 1963 roku wymieniając silnik na napędzany paliwem stałym Rocketdyne Mk 38, który zwiększył jego zasięg do 35 km.
W 1958 roku planowano wyprodukować wersję z głowicą atomową małej mocy oznaczoną jako XAAM-N-9 Sparrow X, ale szybko zrezygnowano z rozwoju tego typu pocisku.
W 1963 ze względu na standaryzację nazewnictwa dla uzbrojenia lotnictwa i marynarki wojennej nadano pociskom Sparrow nowe oznaczenie AIM-7 przemianowując wcześniejsze wersje jak poniżej:
- AAM-2 Sparrow I — AIM-7A,
- XAAM-6 Sparrow II — AIM-7B,
- AAM-6 Sparrow III — AIM-7C,
- AAM-6a Sparrow III i AIM-101 — AIM-7D
- AAM-6b Sparrow III — AIM-7E
AIM-7E
W 1963 roku wprowadzono na uzbrojenie samolotów F-4B Phantom nową wersję pocisków AIM-7E Sparrow (początkowo oznaczonych jako AAM-N-6b) z nową głowicą prętową o masie 30 kg i polu rażenia 30 metrów. Nie poprawiono jednak niskiej tolerancji na przeciążenie – zaledwie 2,5 G. Próbowano temu zaradzić, wprowadzając niedługo potem, wersję AIM-7E2. Mimo to, skuteczność tych pocisków w walce (modyfikacja E2 weszła do służby w trakcie trwania wojny wietnamskiej) znacznie ustępowała samonaprowadzającym Sidewinder'om. Ogółem, wersja E była czterokrotnie modyfikowana (kolejno oznaczane cyframi od 1 do 4). Łącznie wyprodukowano ponad 25 tysięcy pocisków w tej wersji.
AIM-7F
Już po zakończeniu wojny w Wietnamie opracowano nową wersję Sparrowa. Zewnętrznie, niczym się nie różnił od swoich poprzedników. Natomiast w środku wymieniono prawie wszystko. Zastosowano nowy układ kierowania, oparty o podzespoły półprzewodnikowe, który umożliwił współpracę z radarami dopplerowskimi, dzięki czemu możliwe stało się zwalczanie celów na tle ziemi. Unowocześniono układ napędowy poprzez zamontowanie silnika rakietowego Hercules Mk 58 o podwójnym ciągu, startowym i marszowym, co również podniosło osiągi pocisku. Odległość odpalenia wzrosła aż do 45 kilometrów, a zasięg balistyczny sięgał 100 km. Wersja ta używana była przede wszystkim na maszynach F-15 Eagle i F/A-18 Hornet.
AIM-7M
Wprowadzenie do amerykańskiego arsenału kolejnej wersji pocisku zostało zainspirowane brytyjskim pociskiem Sky Flash opracowanym przez GEC Marconi, w celu zastąpienia dostarczonych z zakupionymi w 1969 przez Królewskie Siły Powietrzne samolotami F-4 Phantom pocisków Sparrow AIM-7E2.
Amerykańskie testy Sky Flasha, przeprowadzone w latach 1976–1977, wykazały wyższość brytyjskiej konstrukcji, charakteryzującej się większą odpornością systemu naprowadzania na zakłócenia, dzięki zastosowaniu monoimpulsowego, czterowiązkowego stałego układu odbiorczego. Pod koniec lat 80. AIM-7M stał się podstawową wersją Sparrowa. W czasie pierwszej wojny w Zatoce Perskiej amerykańscy piloci pociskami tego typu zestrzelili 25 samolotów przeciwnika – najwięcej spośród użytych w tym konflikcie środków bojowych.
AIM-7P
Pocisk podobny do wersji AIM-7M i będący jego modyfikacją. Główne zmiany wprowadzono w oprogramowaniu systemu naprowadzania podnosząc jego efektywność przy działaniu na niskich pułapach. Ponadto w ramach modernizacji Block II dodano ogonowy odbiornik radiowy umożliwiający wprowadzanie poprawek kursowych z komputera wystrzeliwującego go samolotu.
AIM-7R
Ostatnia wersja pocisku wyposażona w dodatkowy system naprowadzania termicznego, która ze względu na cięcia budżetowe nie została zrealizowana. Program rozwojowy pocisku zamknięto w 1997 roku.
Bibliografia
Media użyte na tej stronie
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
OVER THE GULF OF MEXICO First Lt. Charles Schuck fires an AIM-7 Sparrow medium range air-to-air missile from an F-15 Eagle here while supporting a Combat Archer air-to-air weapons system evaluation program mission. He and other Airmen of the 71st Fighter Squadron deployed from Langley Air Force Base, Va., to Tyndall AFB, Fla., to support the program.