AK-230

Armata AK-230 na okręcie ORP "Fala"

Ak-230 na ORP "Wodnik".

AK-230 – podwójnie sprzężona automatyczna uniwersalna armata morska kalibru 30 mm, opracowana w ZSRR pod koniec lat pięćdziesiątych XX w. Była to jedna z najpopularniejszych armat tej klasy na świecie^[1].

Powstanie i rozwój

Była to pierwsza w pełni automatyczna armata okrętowa w ZSRR. Jej projektowanie, pod oznaczeniem KŁ-302, rozpoczęło się na podstawie postanowienia Rady Ministrów z 1956. Za rozwój podstawy i wieży odpowiadało biuro OKB-43, a części artyleryjskiej - OKB-16 (konstruktorzy A. Nudelman i W. Niemenow). Samo działko oznaczone było NN-30, od inicjałów konstruktorów (ozn. fabryczne 291P)^[2]. Prototyp skonstruowano w 1957, a po dopracowaniu konstrukcji, armaty produkowano w zakładzie nr 535 w Tule od 1959 do 1984. Po próbach państwowych w latach 1960-1961 na kutrze rakietowym projektu 205 (Osa) nr „401”, armata KŁ-302 została oficjalnie przyjęta na uzbrojenie postanowieniem z 24 sierpnia 1962, jako kompleks AK-630-MR-104, ze stacją radiolokacyjną kierowania ogniem MR-104 Ryś^[2].

Podstawowy sposób naprowadzania na cel opiera się na wykorzystaniu radaru artyleryjskiego. Według danych radzieckich, prawdopodobieństwo porażenia celu wielkości kutra torpedowego na dystansie 2 Mm wynosiło 99% przy zużyciu do 200 nabojów, a radar zapewniał również automatyczne śledzenie celów powietrznych lecących z prędkością do 300 m/s (1080 km/h) na odległości do 1,4 Mm z 80% prawdopodobieństwa porażenia jedną serią^[3]. Armata zasilana jest z bębna z amunicją znajdującego się pod pokładem. Produkowana była w ZSRR (ok. 1450 sztuk) i Chinach (ok. 300 sztuk). Dzięki małym rozmiarom używana była na bardzo wielu typach małych okrętów bojowych i okrętów pomocniczych produkcji państw dawnego bloku socjalistycznego jako główne uzbrojenie, rzadziej na większych okrętach bojowych jako broń przeciwlotnicza (proj. 68bis, proj.57A). Jej następcą stała się armata AK-630.

Używana była na wielu polskich okrętach (do 110 sztuk armat: na kutrach rakietowych projektu 205, kutrach torpedowych proj. 664, okrętach desantowych proj. 770, 771, 776, okrętach patrolowych i ścigaczach okrętów podwodnych projektów 912 i 912M, okrętach szkolnych proj. 888)^[1], obecnie już tylko na ORP „Wodnik” (stan na 2010).

Budowa

Zestaw składa się z bezzałogowej, sterowanej zdalnie wieży z dwiema armatami przeciwlotniczymi NN-30. NN-30 jest chłodzonym płynem działkiem rewolwerowym z bębnem o czterech komorach nabojowych zasilanym z taśmy^[2]. Automatyka broni oparta jest na krótkim odrzucie lufy, a odpalanie jest elektryczne^[2].

Dopuszczalne jest strzelanie seriami do 100 wystrzałów na lufę, po czym powinno nastąpić 15-20 minutowe chłodzenie. W warunkach bojowych dopuszcza się skrócenie przerw do 15-20 s, ale może to doprowadzić do rozkalibrowania lufy i konieczności remontu dział oraz pogarsza celność^[2].

Amunicja

W skład jednostki ognia wchodzą naboje z pociskami odłamkowo-burząco-zapalającymi OF-83, burzącymi F-83 i przeciwpancerno-smugowymi Br-83^[2]. Stosowano zapalniki uderzeniowe z opóźnieniem MG-30 i MG-31 i denne bezwładnościowe MD-30. Pociski miały samolikwidator uruchamiający się po 11-20 s. Masa ładunku miotającego wynosi 0,19 kg^[2].

Nabój szkolny^[4].

Taśma nabojowa i łuska^[4].

Dane

• kaliber: 30 mm
• liczba luf: 2
• długość lufy: 65 kalibrów (L/65)
• prędkość początkowa pocisku: 1050 m/s
• odrzut lufy: 92 mm
• kąt podniesienia luf: od -12° do +87°
• prędkość obrotu wieży: 70°/s
• prędkość podnoszenia luf: 55°/s
• masa wieży: 1905 kg
• obsługa: 2 osoby
• donośność maksymalna: 6500 m do celów nawodnych (bez samolikwidatora), 4000 m do powietrznych
• donośność praktyczna 4738 m^[2]
• szybkostrzelność:
  • teoretyczna: 2x1050 strzałów/min
  • praktyczna: 2x200–240 strzałów/min
• amunicja: naboje 30x210B typu BR-83 i OF-83D w taśmie o pojemności 2x500 szt.
• zasada działania automatyki działa: krótki odrzut lufy
• zasilanie: 220 V DC lub 380 V, 50 Hz, 26 V DC, 115 V, 400 Hz
• chłodzenie luf: cieczą
• systemy kierowania (poza wieżą): radar MR-104 Ryś albo MR-103 Bars, celownik optyczny Kołonka oraz dodatkowo konsola ręcznego sterowania.

Wersje

• AK-230 typu A – zasilanie 220 V DC^[5]
• AK-230 typu B – zasilanie 380 V AC^[5]
• AK-230M – wykonanie małomagnetyczne dla trałowców, przyjęta na uzbrojenie w 1963 (zasilanie 380 V)^[2].
• Type 69 – wersja chińska o masie całkowitej 3600 kg^[5].

W muzeach

• Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni
• Okręt muzeum ORP Fala w Kołobrzegu.
• Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
• Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu (Fort Gerharda)

Przypisy

Bibliografia

• JarosławJ. Ciślak JarosławJ., Polska Marynarka Wojenna 1995, Warszawa: „Lampart”, 1995, s. 213-214, ISBN 83-86776-08-0, OCLC 316544451 .
• АК-230 w serwisie Czernomorskij Fłot [dostęp 17-9-2010]

Linki zewnętrzne

• Amunicja: (ang.)
• navweaps.com