AMA (motoszybowiec)
 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | Rościsław Aleksandrowicz, Henryk Malinowski, Andrzej Anczutin |
| Typ | motoszybowiec |
| Konstrukcja | górnopłat o konstrukcji drewnianej |
| Załoga | 1 |
| Historia | |
| Data oblotu | 1935 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | 1 silnik Mengin Poinsard |
| Moc | 34 KM (25 kW) |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 10,50 m |
| Długość | 6,40 m |
| Wysokość | 1,80 m |
| Powierzchnia nośna | 13,50 m² |
| Masa | |
| Własna | 170 kg |
| Użyteczna | 100 kg |
| Startowa | 270 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna | 55 km/h |
| Prędkość wznoszenia | 1 m/s |
| Prędkość min. opadania | 14 m/s |
| Doskonałość maks. | 14 |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji | 20 kg/m2 |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
AMA – pierwszy polski motoszybowiec zbudowany w okresie międzywojennym.
Historia
W 1933 roku trzech studentów Rościsław Aleksandrowicz, Henryk Malinowski i Andrzej Anczutin z Sekcji Lotniczej Politechniki Warszawskiej rozpoczęła pracę nad konstrukcją motoszybowca, w założeniu miał to być samolot doświadczalny[1] i przejściowy umożliwiający przeszkalanie pilotów szybowcowych w pilotażu samolotowym. Wychodząc z tego założeniu miała to być konstrukcja jak najprostsza, nawet kosztem właściwości aerodynamicznych. Celem konstruktorów było nie tylko stworzenie nowego projektu, ale także zdobycie praktycznego doświadczenia w rozwoju i budowie samolotów[2].
Budowę prototypu rozpoczęto w 1934 roku w warsztatach szybowcowych Antoniego Kocjana przy pomocy studentów Sekcji Lotniczej Politechniki Warszawskiej[3]. Koszt budowy prototypu został sfinansowany przez Ligę Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej[4][5] Koło nr 1 przy PKO[6]. Budowę ukończono w połowie 1935 roku. W lipcu tego roku na lotnisku mokotowskim oblatany został po wyholowaniu przez samolot RWD-8, (nie miał wtedy jeszcze zamontowanego silnika)[7]. Oblotu dokonał inż. Szczepan Grzeszczyk, następne loty wykonał Roland Kalpas[2]. Konstrukcja okazała się łatwa w pilotażu, piloci zgłaszali jedynie zastrzeżenia do działania lotek przy prędkościach poniżej 80 km/h.
Następnie zamontowano na nim silnik Mengin Poinsard i już z silnikiem został oblatany w lipcu 1935 roku przez pilota doświadczalnego DWL-RWD Aleksandra Onoszkę[8]. W czasie lotu okazało się jednak, że silnik powoduje silne drgania motoszybowca. Konstruktorzy próbowali usunąć tę wadę poprzez przekonstruowanie części ogonowej kadłuba. We wrześniu 1935 roku motoszybowiec, który otrzymał nazwę „AMA”, zaprezentowano na mityngu lotniczym z okazji otwarcia XXIII Mistrzostw Gordona-Bennetta w Warszawie, pilotował go wówczas Kazimierz Chorzewski. W związku z ukończeniem nauki przez konstruktorów zaprzestano dalszych prac nad tą konstrukcją[2].
W 1938 roku motoszybowiec był prezentowany na Ogólnopolskiej Wystawie Lotniczej we Lwowie[9]. Motoszybowiec AMA był również w 1938 pokazywany na wystawie LOPP w Milanówku pod Warszawą (Teatr Letni).
Użycie w lotnictwie
Motoszybowiec AMA po zbudowaniu prototypu został oblatany na lotnisku mokotowskim w Warszawie, gdzie również wykonano na nim kilkanaście lotów, a następnie z uwagi brak odpowiedniego silnika do niego pozostawał tam w hangarze nie używany do wybuchu wojny. Uległ zniszczeniu we wrześniu 1939 roku[10].
Konstrukcja
Motoszybowiec AMA był zastrzałowym górnopłatem o konstrukcji drewnianej.
Kadłub o przekroju czworokątnym półskorupowym kryty był sklejką. Kabina odkryta znajdowała się w przedniej części kadłuba. Tablica przyrządów wyposażona w prędkościomierz, wariometr i obrotomierz. Z przodu kadłuba znajdował się zaczep do startu na holu[11].
Płat dwudzielny, jednodźwigarowy o prostokątnym obrysie z zaokrąglonymi końcówkami, kryty sklejką. Zamocowany do kadłuba wieżyczką umiejscowioną za kabiną pilota. Usztywniony pojedynczymi zastrzałami. Stateczniki były kryte sklejką, a stery – płótnem. Podwozie trójgoleniowe, z płozą ogonową. Podwozie główne z kołami niskociśnieniowymi Dunlop o średnicy 270 mm amortyzowane pneumatycznie[6].
Napęd stanowił silnik czterosuwowy, dwucylindrowy Mengin Poinsard o mocy 35 KM. Umieszczony był na wieżyczce za kabiną pilota. Osłona silnika i pokrycie wieżyczki wykonano z blachy. Śmigło pchające, dwułopatowe. Zbiornik paliwa o pojemności 30 l, umieszczony był przed silnikiem[11].
Malowanie
Motoszybowiec był pomalowany na kolor jasnoniebieski. Blacha na osłonie silnika i wieżyczce pozostała w naturalnym kolorze metalu. Śmigło czarne[11].
Przypisy
- ↑ Lot Polski 14'1935 ↓, s. 6.
- ↑ a b c Cynk 1971 ↓, s. 644.
- ↑ Lot Polski 3'1934 ↓, s. 91.
- ↑ Lot Polski 13'1935 ↓, s. 3.
- ↑ XV lat L.O.P.P. 1938 ↓, s. 14.
- ↑ a b Skrzydlata Polska 45'1956 ↓, s. 16.
- ↑ Skrzydlata Polska 7'1935 ↓, s. 171.
- ↑ Prauss 2019 ↓, s. 275.
- ↑ Skrzydlata Polska 6-7'1938 ↓, s. 171.
- ↑ Chyliński 2016 ↓, s. 34.
- ↑ a b c Glass 1976 ↓, s. 434.
Bibliografia
- Rafał Chyliński: Motoszybowiec Pegaz i jego Konstruktor Tadeusz Chyliński. Warszawa: Agencja Wydawnicza „Cinderella Books” Andrzej Zasieczny, 2016. ISBN 978-83-7339-150-5. OCLC 946341829.
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Rafał Chyliński: Motoszybowiec Pegaz i jego konstruktor Tadeusz Chyliński. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2015, s. 208. ISBN 978-83-7339-150-5.
- Stanisław Prauss: Z Zakopanego na Stag Lane : wspomnienia konstruktora samolotów PZL-23 Karaś i PZL-46 Sum, współpracownika brytyjskich wytwórni lotniczych Westland, de Havilland i Hawker Siddeley. Warszawa-Krakó: Oficyna Wydawnicza Mireki, 2019. ISBN 978-83-65902-19-1. OCLC 1135394948.
- Kronika Polska. Z Sekcji Lotniczej Stud. Polit. Warsz. „Skrzydlata Polska”. 3/1934, marzec 1934. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Co - gdzie - kiedy?. „Lot Polski i Obrona Przeciwlotniczo-Gazowa”. 13/1935, 27 lipca 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
- Kronika Polska. Pierwsze loty polskiego szybowca z motorkiem. „Skrzydlata Polska”. 7/1935, lipiec 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- AMA, pierwszy polski szybowiec motorowy. „Lot Polski i Obrona Przeciwlotniczo-Gazowa”. 14/1935, 16 sierpnia 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
- XV lat L.O.P.P. na terenie stolicy. 1923-1938. Warszawa: Warszawa: LOPP, 1938.
- Ogólnopolska Wystawa Lotnicza we Lwowie. „Skrzydlata Polska”. 6-7/1938, czerwiec-lipiec 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Zdzisław Grylicki. Motoszybowiec „AMA”. „Skrzydlata Polska”. 45/1956, 4 listopada 1956. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Motoszybowiec AMA
Motoszybowiec AMA