Aba Kowner

Aba Kowner
Aba Kowner

Aba Kowner (hebr. אבא קובנר; ur. 14 marca 1918 w Oszmianie[1], zm. 25 września 1987 w Izraelu) – polski Żyd, działacz ruchu oporu podczas II wojny światowej, lider Zjednoczonej Organizacji Partyzanckiej (Fareinigte Partizaner Organizacje), dowódca powstania w getcie wileńskim, działacz żydowskiego ruchu Ha-Szomer Ha-Cair; pisarz, poeta, syjonista, mąż Witki Kowner i kuzyn Me’ira Wilnera.

Życiorys

Urodził się w Oszmianie, jednak jego rodzina wkrótce przeprowadziła się do Wilna, gdzie został członkiem Ha-Szomer Ha-Cair. Kiedy Wilno znalazło się po radziecką okupacją (1940–1941) został członkiem organizacji podziemnej. Po wkroczeniu Niemców na Litwę (1941) wraz z przyjaciółmi m.in.: Jurkiem Wilnerem (Arie Wilnerem), Chają Grosman, Edkiem Boraksem, Chumą Godot i Izraelem Nagelem ukrywał się w klasztorze dominikanek klauzurowych w Kolonii Wileńskiej koło Wilna[2], a następnie wrócił do wileńskiego getta. W grudniu 1941 przed delegatami żydowskich organizacji młodzieżowych wygłosił w Wilnie odezwę[3][4]:

Hitler planuje zabić wszystkich europejskich Żydów. Litewscy Żydzi będą pierwsi. Nie dajmy się prowadzić na rzeź jak stado owiec. To prawda, jesteśmy słabi i nie mamy broni, ale jedyną odpowiedzią jest opór!

Po wojnie przygotowywał w Niemczech zamachy odwetowe za Holokaust, których nie wykonano[5]. Zostało to ukazane w filmie fabularnym prod. Niemcy-Izrael „Plan A” z 2021 r. Po wyzwoleniu był jednym z założycieli organizacji Bricha, pomagającej Żydom w ucieczce z powojennej Polski. Brał udział w wojnie o niepodległość Izraela. W 1970 r. otrzymał Nagrodę Izraela w dziedzinie literatury.

Publikacje

  • Aż do końca światła (1947)
  • Zatopiony klucz (1951)
  • Pożegnanie z południem
  • Twarzą w twarz

Przypisy

  1. ↑ Where was Abba Kovner born? – Vilna Gaon State Jewish Museum, jmuseum.lt [dostęp 2019-03-26] (ang.).
  2. ↑ Historia s. Cecylii Marii Roszak | Polscy Sprawiedliwi, sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2019-03-26].
  3. ↑ Bukalska P., Pięciak W., Powstanie w Getcie: kto był kim?, [w:] Historia w Tygodniku, Tygodnik Powszechny 17/2006, s. 12.
  4. ↑ Berendt G., W oddziałach leśnych, [w:] Powstanie w getcie warszawskim, „Rzeczpospolita”, 18 kwietnia 2008. [dostęp 2008-11-19].
  5. ↑ Mateusz Zimmerman, Oko za oko razy sześć milionów.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Abba Kovner at Eichmann trial1961.jpg
Abba Kovner testifying at Eichmann's trial, Jerusalem 1961
Abba Kovner 1948.jpg
Original Description: THE WAR OF INDEPENDENCE. IN THE PHOTO, ABBA KOVNER (R) BRIEFING "HAGANA" MEMBERS AT KIBBUTZ YAD MORDECHAI.