Abd Allah at-Tall

Abd Allah at-Tall

‏عبدالله التل‎

Abd Allah at-Tall
major
Data i miejsce urodzenia	1918 Irbid
Data i miejsce śmierci	1973 Irbid
Przebieg służby
Lata służby	1941-1950
Siły zbrojne	British Army Jordańskie Siły Zbrojne
Jednostki	Legion Arabski
Główne wojny i bitwy	I wojna izraelsko-arabska

Abd Allah at-Tall (ar. عبدالله التل; ur. 1918, zm. 1973) - jordański wojskowy, major.

Młodość

Urodził się w mieście Irbid położonym w północnej części Królestwa Transjordanii. Jego rodzice byli zamożni, dzięki czemu mógł ukończyć studia w Egipcie^[1].

Kariera wojskowa

Podczas II wojny światowej w 1941 zaciągnął się do British Army i rok później przeszedł szkolenie wojskowe na oficera. Służył w obszarze Kanału Sueskiego.

Po wojnie wyjechał do Transjordanii i rozpoczął służbę w Legionie Arabskim. W marcu 1948 otrzymał awans na majora i objął dowództwo 6 Regimentu. Podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny jego regiment prowadził działania na drodze pomiędzy Hebronem a Betlejem. Jego dowódca, sir John Bagot Glubb, nakazał mu wycofanie wojsk z terytorium Mandatu Palestyny. Jednak 12 maja at-Tall poinformował, że jego siły zostały ostrzelane przez Żydów z kibucu Kefar Ecjon. Spowodowało to, że następnego dnia 6 Regiment Legionu Arabskiego przeprowadził szturm na kibuc. Po ciężkich walkach kibuc został zdobyty. At-Tall nie powstrzymał swoich żołnierzy, którzy zabili prawie wszystkich mieszkańców kibucu - 160 osób, w tym dzieci i kobiety (ocalały tylko 4 osoby). Zbezczeszczono ciała zabitych, a ocalałych żydowskich żołnierzy gwałcono, po czym okrutnie mordowano. Zabudowania kibucu zostały zrównane z ziemią^[2].

Jedno ze spotkań Abd Allaha at-Tall z izraelskim dowódcą Dawidem Szaltielem

Na początku I wojny izraelsko-arabskiej at-Tall wkroczył do Mandatu Palestyny i stacjonował w rejonie miasta Ramallah. W dniu 17 maja otrzymał rozkaz wkroczenia ze swoim regimentem do Jerozolimy i przystąpienia do bitwy o Stare Miasto Jerozolimy. Rozkaz wykonał następnego dnia i bardzo szybko przejął inicjatywę strategiczną. Jego żołnierze metodycznie niszczyli Dzielnicę Żydowską, zmuszając 28 maja siły żydowskiej organizacji paramilitarnej Hagana do poddania się. Negocjacje w sprawie poddania się dzielnicy prowadził osobiście at-Tall, gwarantując w imieniu króla Abd Allaha I bezpieczeństwo cywilnych mieszkańców opuszczających Stare Miasto. Dzielnica Żydowska została zajęta przez Legion Arabski. Jordańczycy natychmiast przystąpili do usuwania wszystkich śladów żydowskości w mieście. Ogółem na Starym Mieście wysadzono 22 spośród 27 znajdujących się tam wcześniej synagog. Pozostałych pięć synagog zburzono w późniejszych latach.

Abd Allah at-Tall chciał natychmiast kontynuować natarcie na Zachodnią Jerozolimę, został jednak powstrzymany przez swoje dowództwo. Zamiast tego rozpoczął ostrzał artyleryjski, który trwał przez dwa tygodnie. W dniu 11 czerwca król Abd Allah I nakazał zawieszenie broni. W tym samym dniu król odwiedził Wschodnią Jerozolimę i awansował at-Talla na podpułkownika. Pod jego rozkazami znajdowały się trzy kompanie piechoty, stanowiące siły wojskowe Starego Miasta Jerozolimy. W następnych dniach odbyła się seria spotkań i negocjacji el-Tella z dowódcą sił izraelskich Dawidem Szaltielem. Spotkania odbywały się w obecności obserwatorów ONZ. W ich rezultacie ustalono linie rozdzielające wojska izraelskie i jordańskie w mieście. W dniu 7 lipca zgodzono się, że góra Scopus będzie strefą zdemilitaryzowaną pozostającą pod nadzorem sił międzynarodowych UNTSO. Dwa tygodnie później podpisano formalne ustanowienie zawieszenia broni w Jerozolimie. Rozejm był jednak nietrwały i bardzo często dochodziło do łamania jego warunków.

Wojskowy gubernator Jerozolimy

Abd Allah at-Tall i Mosze Dajan

Duże zaangażowanie polityczne at-Talla w sprawy Starego Miasta Jerozolimy, sprawiły, że jego dowódca sir John Bagot Glubb wyznaczył go na wojskowego gubernatora Jerozolimy. Przeprowadził on serię spotkań z izraelskim dowódcą Mosze Dajanem, które otworzyły drogę do zawarcie izraelsko-jordańskiego porozumienia o zawieszeniu broni.

W czerwcu 1949 at-Tall zrezygnował ze swojego urzędu. Okoliczności rezygnacji nie są jasne. Jego motywami mógł być protest przeciwko ustępliwej polityce króla Abd Allaha I, lub odmowa awansu na generała brygady. Glubb odmówił mu awansu, ponieważ obawiał się wzrostu popularności at-Talla wśród palestyńskich Arabów. W rezultacie, at-Tall opuścił Jerozolimę i powrócił do rodzinnego Irbidu.

Wygnanie

Latem 1949 at-Tall nawiązał kontakty z syryjskim prezydentem Husnim az-Za’imem i wyjechał do Syrii. Jednak 14 sierpnia 1949 az-Za'im został obalony i stracony w trakcie zamachu stanu zorganizowanego przez Samiego al-Hinnawiego. Pod koniec stycznia 1950 at-Tall wyjechał do Egiptu, gdzie zaangażował się w organizowanie grup partyzanckich nękających wojska brytyjskie w strefie Kanału Sueskiego. Starał się on utrzymywać kontakty z oficerami Legionu Arabskiego, których przekonywał, że król Abd Allah I jest zdrajcą.

Gdy w dniu 20 lipca 1951 król Abd Allah I został zamordowany w meczecie Al-Aksa w Jerozolimie. Przebywający w Egipcie at-Tall został uznany współwinnym organizacji zamachu i zaocznie skazany na karę śmierci.

Ostatnie lata życia

Dopiero w 1967 otrzymał przebaczenie od króla Husajna I i mógł powrócić do kraju. Zamieszkał w rodzinnym Irbidzie, gdzie w 1973 zmarł.

Przypisy