Aberracja chromatyczna

Powstawanie aberracji chromatycznej (1) i jej korekcja (2)
Górne zdjęcie zrobione jest przy użyciu obiektywu o wysokiej jakości - aberracja praktycznie nie występuje. Dolne zdjęcie zrobiono po nałożeniu dodatkowego obiektywu szerokokątnego

Aberracja chromatyczna, chromatyzm – cecha soczewki lub układu optycznego wynikająca z różnych odległości ogniskowania (ze względu na różną wartość współczynnika załamania) dla poszczególnych barw widmowych światła (różnych długości fali światła)[1]. W rezultacie występuje rozszczepienie światła, które widoczne jest na granicach kontrastowych obszarów pod postacią kolorowej obwódki[2] (zobacz zdjęcie obok). Wynika ona ze zjawiska dyspersji szkła użytego do budowy soczewki[3].

Aberracja chromatyczna występuje również w soczewce ludzkiego oka, powodując barwne obwódki (pomarańczowe i niebieskie) wokół ciemnych przedmiotów na jasnym tle. W przypadku układów optycznych (teleskopy, obiektywy fotograficzne itp.) jest to wada pogarszająca jakość odwzorowania.

Rodzaje aberracji chromatycznej

  • Wzdłużna lub podłużna[3],
  • Poprzeczna[3].

Korekcja chromatyzmu

Korekcja chromatyzmu zwana jest achromatyzacją[4]. Istnieją różne jej rodzaje, w zależności od liczby achromatyzacji wybranych kolorów mamy: achromaty, apochromaty oraz superachromaty[5]. Ten typ korekcji wynaleziony został przez Anglika Johna Dollonda (1706–1761) w Anglii.

Czarno-biała fotografia

Zjawisko to jest znane również w fotografii czarno-białej. Nie występują tam co prawda kolory, ale aberracja chromatyczna wywołuje nieostrość obrazu. Jego korekcję można osiągnąć poprzez:

  • zastosowanie apochromatu,
  • użycie odpowiedniego filtru kolorowego o wąskim pasmie przepustowości,
  • odpowiednie konwertowanie pojedynczych kanałów koloru do kanału czarno-białego.

Niektóre z tych metod wymagają jednak zwiększenia czasu ekspozycji.

Zobacz też

Przypisy

  1. Aberracja chromatyczna. [dostęp 2022-03-25].
  2. Aberracja chromatyczna, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-23].
  3. a b c Słowniczek: Aberracja chromatyczna. Optyczne.pl. [dostęp 2022-03-25].
  4. achromatyzacja, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-12-03].
  5. Z notatnika optyka: Aberracja chromatyczna. Fotopolis, 2011-10-15. [dostęp 2022-03-25].

Media użyte na tej stronie

Lens chromatic aberration.png
Autor: Panther, uploaded here by Maksim, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Scheme of chromatic aberation of an optical lense
Chromatic aberration (comparison) - enlargement.jpg
Autor: user:PawełS, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Aberracja chromatyczna. Górne zdjęcie wykonane zostałe z użyciem wbudowanego obiektywu (aparat cyfrowy Sony V3). Dolne zdjęcie wykonano z użyciem dodatkowego obiektywu szerokokątnego.