Ablattaria laevigata

Ablattaria laevigata
(Fabricius, 1775)
Imago
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	omarlicowate
Podrodzina	Silphinae
Rodzaj	Ablattaria
Gatunek	Ablattaria laevigata
Synonimy
Ablattaria costulata Portevin, 1926 Ablattaria distinguenda Portevin, 1926 Ablattaria punctata Portevin, 1926 Ablattaria var. meridionalis Ganglbauer, 1899 Silpha gibba Brullé, 1832 Fabricius, 1775 Silpha (Ablattaria) laevigata Fabricius, 1775 Silpha polita Sulzer, 1776

Ablattaria laevigata – gatunek chrząszcza z rodziny omarlicowatych. Występuje w zachodniej, środkowej i południowej części Europy oraz w zachodniej części Azji. Zarówno larwy jak i osobniki dorosłe są drapieżnikami wyspecjalizowanymi w muszlowych ślimakach lądowych.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Silpha laevigata^[1].

Morfologia

Widok od spodu

Chrząszcz o ciele długości od 12 do 18 mm, ubarwiony w całości czarno^[2][3][4]. Głowa jest podłużna, przed nasadami czułków wyciągnięta w ryjek^[3][4]. Przednia i boczne krawędzie przedplecza formują łuk. Punkty na przedpleczu są rozmieszczone prawie równomiernie, tak pośrodku jak i po bokach wyraźnie widoczne. Pokrywy mają nieco owalny obrys, a ich powierzchnia ma niemal jednolite punktowanie^[4] i pozbawiona jest żeberek^[2][4], choć w ich miejscu znajdować się mogą delikatne linie^[3]. Odnóża cechują się mocno rozszerzonymi goleniami^[4].

Larwa jest ubarwiona czarno i ma ryjkowato wydłużoną głowę. W razie zagrożenia potrafi zwijać się w kłębek^[5].

Biologia i ekologia

Owad ciepłolubny^[2], na północy zasięgu związany z kserotermami, dalej na południu zamieszkujący także inne siedliska^[6]. Osobniki dorosłe zwykle są aktywne od kwietnia do sierpnia^[7]. Spotyka się je pod korą butwiejących pniaków i kłód oraz pod mchami^[2]. Zimowanie odbywa się w stadium osobnika dorosłego w glebie^[5].

Zarówno larwy jak i osobniki dorosłe są drapieżnikami wyspecjalizowanymi w malakofagii. Aktywnie polują na ślimaki lądowe o średnich i dużych rozmiarach muszli^[5]. Ich ofiarami padają przedstawiciele takich rodzajów jak Candidula, Helix, Monacha, Theba i Xeropicta^[7]. Wydłużone głowy larw i imagines ułatwiają im dostanie się do wnętrza muszli. Ślimak jest zabijany za pomocą ugryzień w okolicę głowy oraz toksycznych wydzielin wydostających się z otworu gębowego, jaki i gruczołów rektalnych (pygidialnych). Trawienie odbywa się zewnątrzjelitowo. Osobniki dorosłe zjadają w optymalnych warunkach jednego ślimaka co dwie doby^[5]. W przypadku braku ich preferowanych ofiar owady te mogą się również pożywiać ślimakami nagoskrzelnymi^[5] lub gąsienicami^[7].

Zaplemnione samice co dwa do pięciu dni wykopują w glebie niewielkie dołki, w których składają pakieciki liczące około ośmiu jaj. Larwy lęgną się po 4–8 dniach i wygrzebują na powierzchnię. Występują trzy stadia larwalne o łącznej długości trwania w optymalnych warunkach od 18 do 25 dni^[7].

Rozprzestrzenienie

Gatunek palearktyczny, w Europie znany z Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Macedonii Północnej, Albanii, Grecji i Turcji^[1]. W Azji występuje przez Turcję po Kaukaz, Syrię oraz Izrael^[3][4][6].

W całym swym zasięgu jest owadem spotykanym rzadko, zwykle pojedynczo^[8]. Z terenu Polski wykazany został dwukrotnie: w 1917 roku z okolic Cieszyna i w 1947 roku z Krakowa; w obu przypadkach na podstawie pojedynczego okazu^[6]. W 2002 roku umieszczono go na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce jako gatunek zagrożony (EN)^[9]. Z kolei na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony został jako gatunek narażony na wymarcie (VU)^[10].

Przypisy