Aborcja w Irlandii

Aborcja w Irlandii – ogół prawodawstwa dotyczący aborcji w Irlandii.

Historia

W 1861 r. nastąpiła penalizacja aborcji na mocy Offences Against the Person Act[1], za dokonanie aborcji zagrożone karą dożywotniego więzienia[2]. Równocześnie do 1978 r. w Irlandii antykoncepcja była nielegalna, po tej dacie środki antykoncepcyjne sprzedawano jedynie na receptę i tylko małżeństwom[2]. W 1983 roku przyjęto w Irlandii na drodze referendum tzw. ósmą poprawkę do konstytucji, która uznaje prawo płodu do życia[3], co miało podnieść rangę zakazu aborcji i utrudnić jego zniesienie w przyszłości, a także by zapobiec przerywaniu ciąży w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia matki[2]. Jednocześnie podtrzymano przepisy, zgodnie z którymi każda kobieta, która dokonuje aborcji i każdy, kto pomaga jej w tej czynności, poza przypadkami określonymi w konstytucji, podlega karze[3].

W 1991 r. Irlandia podpisała traktat z Maastricht, zastrzegając sobie prawo do zachowania dotychczasowych regulacji w kwestii aborcji. W latach 1992 i 1997 r. Sąd Najwyższy dwukrotnie uznawał prawo zgwałconych nastolatek do legalnego przerwania ciąży wobec ryzyka popełnienia przez nie samobójstwa[1].

Od początku lat 1990. istnieje w Irlandii ruch na rzecz walki o prawa reprodukcyjne kobiet, dążący do całkowitego uchylenia poprawki z 1983 r. poprzez referendum. Jedną z największych organizacji jest ruch Repeal The 8th. W kraju popularne są wyjazdy zagraniczne w celu przeprowadzenia aborcji (szacunkowo ponad 10 dziennie w 2014 r.) oraz nielegalny wwóz środków poronnych (1017 szt. skonfiskowanych w 2014 r.)[3]. W 2010 r. w Irlandii współczynnik przeprowadzonych aborcji wynosił 4,5 na 1.000 kobiet w wieku 15–44[4].

W 2002 r. w referendum odrzucono propozycję partii Fianna Fáil, by zalegalizować aborcję w przypadku zagrożenia życia matki, przy jednoczesnym nieuznaniu ryzyka samobójstwa za przesłankę do dokonania aborcji[1].

W 2012 roku w szpitalu w Galway zmarła obywatelka Indii (śmierć Savity Halappanavar), której odmówiono aborcji, gdy roniła. Śmierć kobiety stała się początkiem debaty o konieczności zmian w prawie, w efekcie w 2013 r. nastąpiła liberalizacja prawodawstwa i dopuszczenie przerywania ciąży w sytuacji zagrożenia życia matki[3]. Nastąpiło także obniżenie wymiaru możliwej kary z dożywotniego więzienia do kary więzienia do lat 14[2].

Referendum w 2018

W styczniu 2018 r. premier Irlandii Leo Varadkar zapowiedział przeprowadzenie referendum w sprawie liberalizacji prawa aborcyjnego[3], które odbyło się 25 maja tego samego roku[5], polegającej na uchyleniu ósmej poprawki do konstytucji, a następnie podjęcie prac nad ustawą legalizującą przerywanie ciąży do 12. tygodnia[2].

W marcu 2018 roku Sąd Najwyższy orzekając wyrok w sprawie deportacji płodu argumentował, że jedynym prawem płodu jest prawo do narodzin, a wszystkie inne konstytucyjne prawa, w tym prawo do opieki i towarzystwa rodzica, wchodzą w życie dopiero po urodzeniu. Tym samym sąd uchylił ustalenia wcześniejszej instacji innego sądu w odniesieniu do szerszych kwestii dotyczących płodów. Stwierdzono, że płody nie posiadają chronionych konstytucyjnie praw, innych niż wyraźnie określonych w ósmej poprawce[6].

W przeprowadzonym referendum przy frekwencji wynoszącej 64%, za liberalizacją przepisów opowiedziało się 66,4% osób, przeciw było 33,6%[7].

Przypisy

  1. ↑ a b c 1861-2017: the divisive history of abortion - Independent.ie, „Independent.ie” [dostęp 2018-02-03] (ang.).
  2. ↑ a b c d e Tomasz Borejza, Bastion katolicyzmu blisko aborcji, „Przegląd”, 5 lutego 2018 [dostęp 2018-02-13] (pol.).
  3. ↑ a b c d e Referendum w sprawie liberalizacji aborcji już w maju. Premier Irlandii: obecne prawo jest zbyt restrykcyjne. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2018-01-30. [dostęp 2018-01-31]. (pol.).
  4. ↑ World Abortion Policies 2013. United Nations, 2013. [dostęp 2014-03-03].
  5. ↑ Sarah Bardon, Simon Carswell, Abortion referendum to take place on May 25th, irishtimes.com, 29 marca 2018 (ang.).
  6. ↑ Orla O'Donnell, Unborn does not have inherent constitutional rights outside right to life, rte.ie, 7 marca 2018 (ang.).
  7. ↑ Maciej Czarnecki, Bezapelacyjne zwycięstwo zwolenników zniesienia zakazu aborcji pokazuje, jak zmienia się Irlandia, wyborcza.pl, 26 maja 2018 [dostęp 2018-05-29].