Absolutyzm klasyczny

Absolutyzm klasyczny (ludwikowski, francuski) – węższe znaczenie absolutyzmu. Jest to forma rządów monarchicznych, która pojawiła się w Europie w XVI wieku. Wywodzi się z idei starożytnej i średniowiecznej. Podwaliny nowożytnej koncepcji absolutyzmu stworzyli Niccolò Machiavelli i Jean Bodin. Absolutyzm, oparty na idei pełnej suwerenności monarchy, mającego wyłączność na ingerowanie w życie poddanych, dzięki swobodzie prawodawczej oraz aparatowi biurokratycznemu, rozwinął się w pełni w wiekach XVII i XVIII (Anglia za Jakuba I, Francja za Ludwika XIV). W ramach absolutyzmu nastąpiła maksymalna koncentracja władzy politycznej w rękach monarchy, powodująca ograniczenie wpływów arystokracji i szlachty, a zarazem tłumienie aspiracji politycznej bogatej burżuazji. Głównymi ideologami klasycznej formy absolutyzmu byli kardynał Armand Jean Richelieu i Jacques-Bénigne Bossuet we Francji, Robert Filmer w Anglii.

W absolutyzmie klasycznym istniały zakorzenione w świadomości społeczeństwa, generalne dyrektywy (cechy) władzy monarszej, szanowane przez panującego, których naruszenie mogło doprowadzić do upadku absolutnej monarchii (tak zwane fundamentalne prawa monarchii).

Fundamentalne prawa monarchii we Francji Ludwika XIV

Ludwik XIV jako Jupiter pokonujący Frondę

• Król musi być katolikiem (centralizacja i etatyzacja życia religijnego – gallikanizm).
• Król uzyskuje pełnoletniość w wieku 14 lat.
• Regencja w zastępstwie małoletniego króla przysługuje matce.
• Tron dziedziczą mężczyźni przy zachowaniu zasady primogenitury.
• Żadne ziemie nie mogą być odłączone od państwa (w sensie rozbicia dzielnicowego).

Cechy absolutyzmu klasycznego:

• centralizm – władza skupiona w rękach króla
• biurokratyzm – rozbudowany aparat administracyjny
• etatyzm
• militaryzm – tworzenie zawodowej armii
• ekspansjonizm – powiększanie terytorium państwa kosztem sąsiadów

W dalszym rozwoju absolutyzm uległ przemianom w miarę rozpowszechniania się idei oświeceniowej, tworząc w Prusach, Austrii oraz częściowo w Rosji formę absolutyzmu oświeconego.

Zobacz też

• monarchia absolutna
• samodzierżawie

Bibliografia

• K. Grzybowski: Historia doktryn politycznych i prawnych. Z. 4, Absolutyzm i rewolucje burżuazyjne. 1600–1815, Kraków 1962.