Ach, miły Boże, toć boli

Ach, miły Boże, toć boli – incipit anonimowego polskiego erotyku średniowiecznego, zapisanego w 1460 roku w dziele prawniczym należącym do Wojciecha i Piotra z Bydgoszczy[1].

Ten czterowersowy utwór należy do kręgu tzw. "przypowieści miłosnych"[2][3]. Były to krótkie, dwu- lub czterowersowe erotyki, powstające głównie w Niemczech, zwane tam Liebessprüche. Stanowiły wzór dla pozostałych literatur narodowych. Polski wiersz Ach, miły Boże... jest przekładem czeskiego anonimowego utworu[2]:

Czeski pierwowzór[2]

Ach, kak velmí bolí,
Když trdlém hlavu holí:
Však více bolí,
Když milá jiného zvolí.

Polski przekład[2]

Ach, miły Boże, toć boli,
Kiedy chłop kijem głowę goli,
Ale barziej boli,
Kiedy miła jinszego woli.

Egzemplarz kodeksu prawniczego, w którym na stronie 291 zapisany został wierszyk, należał najpierw do Biblioteki Ordynacji Zamojskich, następnie został przekazany Bibliotece Narodowej w Warszawie (sygn. BOZ 139). Pierwszą transliterację i transkrypcję erotyku opublikował w 1881 r. Józef Przyborowski (artykuł Wydanie krakowskie dzieła Jana z Turrekrematy "Explanatio in Psalterium" w I tomie Przeglądu Bibliograficzno-Archeologicznego)[1].

Przypisy

  1. ↑ a b Maciej Włodarski: Polska poezja świecka XV wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997, s. 101. ISBN 83-04-04378-5.
  2. ↑ a b c d Maciej Włodarski: Wstęp. W: Polska poezja świecka XV wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997, s. LXXX. ISBN 83-04-04378-5.
  3. ↑ Stefan Vrtel-Wierczyński: Średniowieczna poezja polska świecka. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1923, s. 115.
Polska poezja świecka XV wieku
poezja obyczajowa
wiersze satyryczne
utwory okolicznościowe i polemiczne
poezja dydaktyczna
poezja miłosna
cyzjojany
  • Na podstawie: Polska poezja świecka XV wieku, oprac. Maciej Włodarski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1998. ​ISBN 83-04-04378-5​