Actéon (1929)
 Jednostka bliźniacza „Actéon” – „Ajax” | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Projekt | M6 |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki | 20 lipca 1927 |
| Wodowanie | 10 kwietnia 1929 |
 Marine nationale | |
| Wejście do służby | 18 grudnia 1931 |
| Zatopiony | 8 listopada 1942 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość | 92,3 m |
| Szerokość | 8,2 m |
| Zanurzenie | 4,7 m |
| Zanurzenie testowe | 80 m |
| Rodzaj kadłuba | |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 6000 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg | powierzchnia: 10 000 Mm przy 10 w. |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo kal. 100 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm, 13 torped | |
| Wyrzutnie torpedowe | 7 × 550 mm |
| Załoga | 61 |
Actéon (Q149) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z 31 jednostek typu Redoutable. Okręt został zwodowany 10 kwietnia 1929 roku w stoczni Ateliers et Chantiers de la Loire w Nantes, a do służby w Marine nationale wszedł w grudniu 1931 roku. Podczas wojny jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. 8 listopada 1942 roku okręt został zatopiony nieopodal Oranu przez brytyjski niszczyciel HMS „Westcott”.
Projekt i budowa
„Actéon” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1926 roku[1][2]. Projekt (o sygnaturze M6[3]) był ulepszeniem pierwszych powojennych francuskich oceanicznych okrętów podwodnych – typu Requin[1]. Poprawie uległa krytykowana w poprzednim typie zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni oraz manewrowość[1][4]. Posiadał duży zasięg i silne uzbrojenie; wadą była ciasnota wnętrza, która powodowała trudności w dostępie do zapasów prowiantu i amunicji[4]. Konstruktorem okrętu był inż. Jean-Jacques Roquebert[4].
„Actéon” zbudowany został w stoczni Ateliers et Chantiers de la Loire w Nantes[3][5]. Stępkę okrętu położono 20 lipca 1927 roku[6], a zwodowany został 10 kwietnia 1929 roku[5][7].
Dane taktyczno–techniczne
„Actéon” był dużym, oceanicznym dwukadłubowym okrętem podwodnym[1][4]. Długość całkowita wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra i zanurzenie 4,7 metra[5][8]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 1384 tony (normalna 1570 ton), a w zanurzeniu 2084 tony[5][7][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer o łącznej mocy 6000 KM[5][9][b]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM[4][5][c]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 17 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu[5][10][d]. Zasięg wynosił 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 17 węzłów) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[1][2]. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego[3][5]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś czas zanurzenia 45-50 sekund[1][4]. Autonomiczność okrętu wynosiła 30 dób[3][11].
Okręt wyposażony był w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie i jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Prócz tego za kioskiem znajdował się jeden podwójny dwukalibrowy (550 lub 400 mm) aparat torpedowy[3][4]. Na pokładzie było miejsce na 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[3][4]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kalibru 100 mm L/45 M1925 oraz zdwojone stanowisko wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][4].
Załoga okrętu składała się z 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy[2][5][e].
Służba
„Actéon” został przyjęty do służby w Marine nationale 18 grudnia 1931 roku[3][6]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q149[3]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 3. dywizjonu 3. eskadry 1. Flotylli okrętów podwodnych w Tulonie[12]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kpt. mar. L.L.M. Boulat, a okręt znajdował się w remoncie, który zakończył się 1 grudnia 1939 roku[12]. 15 września 1939 roku dowództwo jednostki objął kpt. mar. J.C.G. Clavieres[12]. W czerwcu 1940 roku okręt znajdował się w Bejrucie w składzie 3. dywizjonu okrętów podwodnych, a jego dowódcą był nadal kpt. mar. J.C.G. Clavieres[13]. 10 czerwca, po wypowiedzeniu wojny przez Włochy jednostka opuściła bazę, udając się na patrol w rejon archipelagu Dodekanez[14]. W wyniku zawieszenia broni „Actéon” znalazł się pod kontrolą rządu Vichy w składzie 3. grupy okrętów podwodnych w Tulonie, gdzie został rozbrojony[15].
10 kwietnia 1941 roku „Actéon” opuścił Tulon i w towarzystwie bliźniaczych jednostek „Henri Poincaré” i „Fresnel” pokonał Cieśninę Gibraltarską i dotarł 16 kwietnia do Casablanki (w eskorcie awiza „La Batailleuse”)[16]. 28 lipca 1941 roku „Actéon” wraz z krążownikami „Gloire” i „Georges Leygues” wziął udział w próbie przechwycenia norweskiego parowca „Lidvard” (4785 BRT), który uciekł z Dakaru i chroniony przez brytyjskie niszczyciele HMS „Highlander” i HMS „Boreas” dotarł do Freetown[17].
8 listopada 1942 roku „Actéon” wraz z bliźniaczym „Fresnelem” i „Argonaute” wziął udział w próbie odparcia desantu aliantów na Oran, jednak nieopodal Arziw jednostka została wykryta i zaatakowana bombami głębinowymi przez brytyjski niszczyciel HMS „Westcott”[6][18]. W wyniku ataku francuski okręt został zatopiony wraz z całą załogą[6][19].
Uwagi
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 podaje wyporność 1644/2080 ton, zaś Lipiński 1999 ↓, s. 539 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 – 1384/2080 ton.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 187 podaje, że okręt posiadał cztery silniki Diesla, zaś według Parkes 1934 ↓, s. 199 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 okręt posiadał dodatkowo pomocniczy silnik Diesla o mocy 750 KM.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 18 węzłów, zaś według Lipiński 1999 ↓, s. 539 okręt osiągał na powierzchni 19,5 węzła.
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 podają, że załoga okrętu liczyła 67 osób.
Przypisy
- ↑ a b c d e f Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.
- ↑ a b c Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76.
- ↑ a b c d e f g h i Gogin 2015 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i Fontenoy 2007 ↓, s. 187.
- ↑ a b c d e f g h i Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273.
- ↑ a b c d Helgason 2019 ↓.
- ↑ a b Fontenoy 2007 ↓, s. 186.
- ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 539.
- ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75.
- ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 192.
- ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199.
- ↑ a b c Kindell 1939 ↓.
- ↑ Kindell 1940a ↓.
- ↑ Kindell 1940b ↓.
- ↑ Kindell 1940c ↓.
- ↑ Kindell 1941a ↓.
- ↑ Kindell 1941b ↓.
- ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 363.
- ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 242.
Bibliografia
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: REDOUTABLE submarines (1931-1939). Navypedia. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: FR Actéon. uboat.net. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 2 of 4) Saturday 8th – Friday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, April 1941 (Part 2 of 2) Tuesday 15th - Wednesday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-11-27]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, JULY 1941 (Part 2 of 2) Tuesday 15th - Thursday 31st. Naval History Homepage. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
- Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
- Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
- Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
| Seria 1 | |
|---|---|
| Seria 2 | |
| Seria 3 |
Media użyte na tej stronie
Marine Nationale and French merchant ensign. Used from 1794 to 1814/1815, and from 1848 to present.
Notice that its proportions differ from those of the French civil flag. (ensign : 30:33:37, civil : 1/3,1/3,1/3)
Sous marin français Ajax, de la classe Redoutable.